Израел сонува за нов поредок, но поверојатно е понатамошната ескалација на конфликтот да доведе до регионален хаос
Убиството на Хасан Насрала се случи само неколку дена пред првата годишнина од нападите на Хамас врз Израел на 7 октомври. Со обезглавувањето на Хезболах во Либан, израелската влада се надева дека конечно ја искористила иницијативата во битката со своите регионални непријатели.
САД го повикуваат Израел да не го ескалира конфликтот дополнително. Но Израел веројатно ќе го види сегашниот момент како премногу добра можност за пропуштање. Многумина сега сакаат да ја искористат предноста, со надеж дека ќе зададат решавачки удар, не само против Хезболах туку и против Иран и „оската на отпорот“ што ја предводи, која ги вклучува Хамас, Хезболах, милициите во Ирак и Сирија и Хутите во Јемен.
По убиството на Насрала, израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху зборуваше за можноста за „промена на рамнотежата на силите во регионот“. Ако Израел може сериозно да ја оштети „оската на отпорот“, неговото достигнување ќе биде тивко добредојдено во Саудиска Арабија и Обединетите Арапски Емирати – кои исто така се плашат од Иран и водеа војна против Хутите.
За разлика од израелската влада, Саудијците продолжуваат да инсистираат дека формирањето палестинска држава е од клучно значење за постигнување траен мир на Блискиот Исток. Саудиската влада, исто така, има добра причина да се плаши од ескалација на регионалните непријателства што може да ги загрози нивните амбициозни планови за развој.
За Израел, промената на рамнотежата на силите вклучува и промена на националниот наратив за поразот и конфузијата што настанаа по 7 октомври. Нападот на Хамас беше понижување за израелските разузнавачки служби. Репутацијата на земјата дека секогаш била еден чекор понапред од своите непријатели беше клучен дел од нејзината стратегија за одвраќање. Таа репутација беше изгубена во еден ден минатата година, кога Израел беше сеопфатно надмудрен од Хамас.
Понатамошната војна во Газа не успеа да ја врати гордоста на Израел или неговата безбедност. И покрај операцијата што предизвика огромни цивилни жртви, Израел не можеше да ги ослободи сите свои заложници. Ја губи и битката за меѓународното јавно мислење и беше обвинет за геноцид на сослушувањата во Меѓународниот суд на правдата.
Серијата напади врз Хезболах – почнувајќи од експлодираните пејџери, кои убија или повредија толку многу борци на организацијата – ги вратија угледот на израелското разузнавање и моралот на израелската јавност. Фактот дека Хезболах е омразен од многу либански граѓани и од некои во поширокиот арапски свет, исто така ја комплицира нормалната осуда на Израел.
Уништувањето на Хезболах потенцијално ја става иранската влада во најопасната меѓународна ситуација со која се соочувала со децении. Присуството на моќни милитантни сили поддржани од Иран со огромен арсенал ракети – токму на северната граница на Израел – секогаш се сметаше за клучно за одвраќачката моќ на Иран против Израел. Теоријата беше дека Израелците ќе избегнат директен напад врз Иран – делумно поради страв дека Техеран ќе го активира Хезболах.
Сега, со превирањето на својот полномошник и сојузник, Иран е соочен со дилема. Не му дојде директно на помош на Хамас. Ако исто така застане на едната страна додека Хезболах е под удар, неговите сојузници ќе се чувствуваат предадени и Израел може да биде охрабрен да преземе уште порадикални акции – можеби вклучувајќи ги и директните напади врз иранските нуклеарни постројки на кои им се заканува со децении.
Од друга страна, ако Иран директно се вклучи во војна со Израел, опстанокот на режимот би бил загрозен – особено затоа што САД би можеле да бидат вовлечени во конфликтот. Американците се заколнаа на дополнителни војни на Блискиот Исток, барем теоретски. Но тие се исто така цврсто посветени на одбраната на Израел и покажаа дека се способни да доведат до промена на режимот на Блискиот Исток. Крвавите хаотични последици од војната во Ирак предводена од САД остануваат неодамнешно и болно сеќавање во Вашингтон. Но фактот дека е познато оти Иран е многу блиску до тоа да има капацитет да изгради нуклеарно оружје, ќе го зголеми искушението за Израел да нападне сега.
Некои возбудени поддржувачи на Израел го споредуваат сегашниот момент со Шестдневната војна од 1967 година – ненадејна и неочекувана израелска победа што го промени балансот на силите на Блискиот Исток.
Но иако постојат јасни можности за Израел во сегашната ситуација, постојат и огромни ризици. Хезболах закрепнува, но сепак може да го распореди она што остана од неговиот арсенал на ракети и постојано да ги погодува големите израелски градови. Доколку Израел ги исполни своите закани за копнена инвазија на Либан, тој би можел да се најде заглавен во конфликт што трае со години – во време кога неговите сили веќе војуваат во Газа.
На долг рок, смртта и уништувањето во Либан предизвикани од израелските воздушни напади веројатно ќе создадат нова генерација борци на Хезболах. Се смета дека околу 60 отсто од борците на Хамас се сираци од претходните конфликти.
И Хезболах и Хамас се сериозно оштетени. Но Израел допрва треба да одговори како ќе се управува со Газа по завршувањето на војната. Слабата преодна влада на Либан можеби нема да биде способна да пополни каков било вакуум што го остави Хезболах, во тој случај Израел би можел да има пропадната држава на своите граници.
Нетанјаху можеби сонува да донесе нов регионален поредок на Блискиот Исток. Но регионалниот хаос – со сите опасности што ги носи – изгледа како поверојатен исход.
Гидеон Рахман
