Мултилатерализам во вселенските истражувања за колективно добро
Со промовирање соработка меѓу различните нации, БРИКС може да го отвори патот за подемократски систем во вселената, а истовремено да одговори на загриженоста за потенцијалната милитаризација и други еколошки прашања во вселената, истакнува Аркана Шарма за „Модерн дипломаси“
Во јануари 2023 година, изјавата на Русија во врска со влошените односи со САД имаше далекосежни последици, особено во однос на нивното учество во програмата на Меѓународната вселенска станица (МВС). Изјавената намера на Москва да се повлече од МВС до 2024 година предизвика значителни неизвесности, поставувајќи сериозни прашања за идниот континуитет на вселенската соработка меѓу овие две нации. Оваа ситуација додаде сложеност и предизвици во меѓународниот вселенски домен и го означи крајот на 25-годишниот форум за вселенска соработка меѓу двете нации. Сепак, на состанокот на БРИКС во јужноафриканскиот град Херманус, Москва им понуди на земјите-членки шанса да учествуваат во изградбата на заеднички модул за планираната орбитална вселенска станица. Многу критичари сугерираат дека јакнењето на партнерство меѓу Москва и Пекинг во вселената претставува предизвик за Западот. Сепак, растечкото партнерство меѓу Москва и Пекинг во истражувањето на вселената не треба да се гледа како предизвик за Западот, туку како повик за будење за поинклузивен и мирен пристап кон вселената, ослободен од историски борби за моќ. Со промовирање на соработка меѓу различните нации, БРИКС може да го отвори патот за подемократски систем во вселената, а истовремено да одговори на загриженоста за потенцијалната милитаризација и други еколошки прашања во вселената.
Натпревар за вселената низ историјата
Вселенскиот натпревар од Студената војна помеѓу САД и Советскиот Сојуз го иницираше трендот на поседување вселенски капацитети за проектирање политичка моќ. Лансирањето на „Спутник“ од страна на Советскиот Сојуз во 1957 година предизвика вознемиреност во Вашингтон и доведе до основање на Националната аеронаутичка и вселенска администрација (НАСА) во 1958 година, наменета да им парира на советските достигнувања. Во 1961 година, Советскиот Сојуз направи рекорд во историјата испраќајќи го Јуриј Гагарин, првиот човек што влезе во орбитата на Земјата. Последователно, триумфот на програмата „Аполо“, при што Нил Армстронг стана првиот човек на Месечината, ја зацврсти позицијата на САД како лидер во вселенското истражување. Во овој период, истражувањето на вселената остана главно ограничено на двете суперсили, оставајќи ги земјите во развој со ограничено учество поради значителни финансиски бариери и технички напредок.
Повик за изградба на орбитална вселенска станица
Формирањето на БРИКС беше поттикнато од желбата да се создаде подемократски финансиски и монетарен систем, намалувајќи ја зависноста од американските и европските развиени земји. Во 2021 година, земјите од БРИКС направија значаен чекор кон соработката со лансирање комитет за соработка за споделување сателити и податоци за далечинско детектирање. Сега, Русија ги повика членките на БРИКС да учествуваат во изградбата на заеднички модул за нејзината планирана орбитална вселенска станица. Несомнено, руско-украинскиот конфликт се појави како значајна одредница во одлуката на Москва да се повлече од Меѓународната вселенска станица, која беше еден од последните преостанати канали на соработка меѓу Русија и САД. Плановите на Русија за иднината вклучуваат лансирање на првата фаза од планирана вселенска станица, позната како руски орбитален систем, што се очекува да се случи во 2027 година. Овој развој на настаните понатаму ја нагласува комплексноста околу зголемената динамика во вселенското истражување и отвора значајни прашања за идниот пејзаж на меѓународната вселенска соработка.
Критичарите тврдат дека руско-кинеската вселенска соработка претставува закана за американската национална безбедност. Сепак, силниот напредок на Кина во вселената ја наруши традиционалната хегемонија на НАСА, нагласувајќи ја потребата за инклузивно учество. Од суштинско значење е да се признае дека историските подвизи на НАСА можеби не биле транспарентни за другите нации, со што е потребна нова ера на соработка и споделено знаење.
Додека конфликтот меѓу Русија и Украина влијаеше на одлуката на Москва да се повлече од МВС, партнерството на БРИКС за рускиот орбитален систем претставува можност за поголема соработка во вселената. Со искористување на силните страни на секоја земја-членка, БРИКС може да послужи како движечка сила за решавање сложени прашања како што се милитаризацијата и промовирање на мирно истражување на вселената. На пример, земја како Индија, која е позната по рентабилните вселенски програми, може да игра клучна улога во овозможувањето на другите земји да учествуваат во истражувањето на вселената со заеднички вредности.
Нов пристап во истражувањето на вселената
Во однос на зголемената загриженост за милитаризацијата на вселената, сегашниот меѓународен договор за вселената се чини недоволен за адекватно справување со идните ризици. Бидејќи светот се соочува со критични предизвици како климатските промени, нееднаквоста, војните, меѓународната соработка е најважна за решавање на сложените проблеми во вселената. Потпирањето исклучиво на поединечни нации за истражување и искористување на вселената може да доведе до поделени напори и да ги влоши геополитичките тензии. Иако се признава дека ангажманот со Москва и Пекинг претставува одредени предизвици за земјите-членки, прифаќањето на мултилатерализмот во вселената преку БРИКС претставува надежен пристап.
Пропаѓањето на вселенската соработка меѓу Русија и САД, како и повлекувањето на Москва од МВС ја нагласуваат потребата од нов пристап кон истражувањето на вселената. БРИКС нуди единствена можност за поттикнување на мултилатерализмот во вселената, промовирајќи ја соработката меѓу различните нации. Со градење мостови меѓу народите и промовирање на мирно истражување, БРИКС може да ја промени од корен соработката во вселената за доброто на целото човештво. Покрај тоа, идната руска вселенска станица може да понуди можност да се надмине потпирањето на американскиот чадор и да поттикне нов систем на мултилатерализам во вселената, а со тоа да го намали јазот меѓу западните нации и остатокот од светот.
