Претседателката Зузана Чапутова и нејзиниот наследник, новоизбраниот претседател и лидер на партијата Хлас, Петер Пелегрини, одржаа брифинг со новинарите во четвртокот наутро. „Овде стоиме заедно затоа што сакаме да испратиме сигнал за разбирање во оваа напната ситуација. Ние сме политичари што знаат што е најважно за луѓето, а тоа е смирување на ситуацијата“, рече претседателката
Се чини дека Словачка е на работ на граѓанска војна, предупреди нејзиниот министер за внатрешни работи, по обидот за атентат врз премиерот Роберт Фицо во средата. Напнатоста во земјата е голема, а во исто време домашните медиуми бијат битка со повеќе западни медиуми што ги обвинуваат дека шират невистини.
Во четвртокот наутро полицијата го обвини Јурај Ц., 71-годишен маж што во средата попладне испука пет куршуми кон премиерот Роберт Фицо. Тој го застрела Фицо пред културниот центар во Хандлова, град во западна Словачка, каде што владата одржа состанок. Човекот без проблем се доближи до Фицо.
Јурај Ц. од градот Левице, јужна Словачка, е обвинет за кривично дело убиство од одмазда, како што јави ТВ Маркиза. Доколку биде прогласен за виновен, може да се соочи со доживотна казна затвор. Напаѓачот моментално е задржан во Нитра, во западниот дел на земјата.
Според ТВ Маркиза, Јурај Ц. е горд на она што го направил во средата. Тој, наводно, изјавил дека неговата единствена цел била да му нанесе штета на Фицо, а не да го убие. Понатаму, во четвртокот излезе на виделина дека Јурај Ц. бил член на групата што учествуваше на протестот против Фицо и неговата влада кон крајот на април, поточно на 24 април. Владата одржа состанок во селото Долна Крупа, регионот Трнава. Тие пристигнаа да ја поддржат Украина и да го изразат своето противење на ставот на Фицо и неговата влада за конфликтот во Украина и намерата на владата да го укине јавниот радиодифузен сервис, РТВС, и да го замени со медиум пријателски настроен кон владата.
СОСТАНОК НА СОВЕТОТ ЗА БЕЗБЕДНОСТ
Во четвртокот доцна наутро Советот за безбедност и Владата ги одржаа своите состаноци.
Пред нивниот почеток, министерот за финансии Ладислав Каменицки (Смер) ги обвини медиумите за нападот, наведувајќи ги критичките приказни за владата на Фицо како причина. Заменик-претседателот на парламентот и пратеник Џубош Блаха (Смер) побара покајание од луѓето што со години ги напаѓаат политичарите од Смер.
– Ние сме веројатно најголемите цели овде, освен Роберт Фицо – рече Блаха по состанокот на Советот за безбедност.
Министерот за внатрешни работи Матуш Шутај Ешток (Хлас) го обвини Би-би-си дека пишува невистини за премиерот Фицо и неговите ставови, барајќи од службата да го реши проблемот.
– Ве молам, проверете ја информацијата што ја ширите за Словачка – рече министерот.
Претседателката Зузана Чапутова и нејзиниот наследник, новоизбраниот претседател и лидер на партијата Хлас, Петер Пелегрини, одржаа брифинг со новинарите во четвртокот наутро.
– Овде стоиме заедно затоа што сакаме да испратиме сигнал за разбирање во оваа напната ситуација. Ние сме политичари што знаат што е најважно за луѓето, а тоа е смирување на ситуацијата – рече претседателката.
Пелегрини исто така ги повика политичките партии да ја прекинат или придушат кампањата пред европските избори, кои ќе се одржат на почетокот на јуни. Неколку политички партии, вклучувајќи ги и Смер и Прогресивне Словенско, потврдија дека ќе ги намалат своите предизборни активности.
На состанокот на Советот за безбедност присуствуваа и Чапутова и Пелегрини.
По Советот за безбедност, министерот за внатрешни работи Матуш Шутај Ешток (Хлас) изјави дека постои само една верзија на настаните и дека нападот бил политички мотивиран. Јурај Ц. дејствуваше како волк-самотник, кој се радикализираше на интернет, додаде министерот. Тој присуствуваше на антивладините протести и демонстрации за време на владините состаноци одржани во словачките региони, потврди и министерот. Како што рече министерот, напаѓачот не се согласува со одлуката на владата да ја прекине воената помош за Украина од вооружените сили, ниту со разрешувањето на шефот на Судскиот совет Јан Мазак и откажувањето на Специјалното обвинителство.
Сепак, министерот за одбрана Роберт Калињак (Смер) одговори на наводната поврзаност на Јурај Ц. со проруската група Словенски Бранци (Словачки регрути). Тој објасни дека Јурај Ц. се сретнал со групата во 2016 година. Тој ги замолил да не користат оружје. Тој им ги рецитираше своите песни.
ОМРАЗАТА РАСТЕ, СОСТОЈБАТА НА ФИЦО „СЕРИОЗНА“
Сите ризични групи на луѓе ќе имаат засилена заштита, додаде министерот за внатрешни работи, ветувајќи дека полицијата ќе ги испита наводните закани кон пратеникот Ричард Глук (тој стана неславен откако во парламентот рече дека силуваните жени треба веднаш да пријават силување), избраната претседателка на Судскиот совет Марсела Косова (таа го поддржа откажувањето на Специјалното обвинителство.), како и одредени новинари.
Шутај Ешток на прес-конференција го критикуваше и протекувањето на медицинскиот извештај за здравјето на премиерот Фицо. Калинак (Смер) додаде дека премиерот има само ограничена способност за комуникација.
Пелегрини, сојузникот на Фицо, во четвртокот попладне го посети Фицо во болница. Тој рече дека Фицо е исцрпен.
– Неговата состојба и понатаму е сериозна – рече новоизбраниот претседател, истакнувајќи дека премиерот го чекаат критични часови и денови.
Во меѓувреме нападот врз Фицо доведе до нов бран на омраза на интернет. Според „Елв.аи“, фирма што ги модерира дискусиите на интернет, токсичноста на коментарите под објавите на 60 медиуми и јавни институции се зголемила до 60 отсто во споредба со најлошиот ден во историјата на следење на нивните профили. Тие во средата забележале вкупно 71.818 коментари, додека стапката на коментари со омраза достигна и до 21,62 отсто.
– Нападот врз премиерот Фицо ја зголеми омразата на социјалните мрежи на ниво што досега не сме го виделе – рече извршниот директор на „Елв.аи“, Јакуб Шустер.
НЕОДГОВОРЕНИ ПРАШАЊА
По нападот на 15 мај, се отворија неколку прашања за безбедноста на премиерот, вклучувајќи и дали специјални агенти ја надгледувале толпата пред културниот центар во Хандлова за да идентификуваат потенцијална закана и дали претходното тврдење на Фицо за потенцијален напад врз коалицискиот потенцијал е правилно истражени.
– Очигледно таму владееше хаос, и тоа не е добро. Не разбирам зошто чуварите сè уште се вртеа наоколу и трчаа кон напаѓачот. Имаше полицајци (за да се справат со него) – изјави поранешниот началник на полицијата Стефан Хамран за дневниот весник „Деник Н“.
Но, според министерот за внатрешни работи, безбедносната состојба и мерките на состанокот во Хандлова биле на максимално можно ниво.
– Построги мерки беа усвоени само на неодамнешниот состанок на словачката и украинската влада во Михаловце – истакна Шутај Ешток.
Канцеларијата што ги штити владините претставници ја предводи Павол Крејчи, претседател на Словачката џудо-асоцијација и функционер на партијата Хлас, од ноември 2023 година, кога владата на Фицо е веќе неколку недели на власт. Хлас е една од двете партии во коалиција со партијата Смер на Фицо.
– Тие би можеле да ја практикуваат оваа ситуација илјадапати, поинаку е на теренот – рече министерката за економија и поранешна министерка за внатрешни работи Дениса Сакова (Хлас) за луѓето што требаше да го заштитат премиерот.
Во меѓувреме полицискиот инспекторат, кој се занимава со полициски службеници што ги прекршуваат прописите, на 16 мај објави дека повел истрага за начинот на кој полицијата постапувала со нападот во средата, вклучувајќи и објавено видео на кое се гледа приведениот напаѓач во полициската станица.
На прашањето дали ќе поднесе оставка, министерот за внатрешни работи рече дека не е залепен за министерската фотелја.
– Размислувам да ја гарантирам безбедноста на сите граѓани, уставни функционери и медиуми – рече тој.
(Текстот во словачкиот медиум е пишуван и објавен додека премиерот Фицо сѐ уште беше во болница во тешка здравствена состојба)
