Постепеното интегрирање на граѓанското општество од земјите кандидати во ЕУ ќе им даде можност да станат силни колку што треба до моментот на пристапувањето
ЗАЕДНИЧКА КОЛУМНА НА ПРЕТСЕДАТЕЛОТ НА ЕВРОПСКИОТ ЕКОНОМСКИ И СОЦИЈАЛЕН КОМИТЕТ, НА ПРЕМИЕРОТ НА ЦРНА ГОРА И НА ПРЕМИЕРОТ НА АЛБАНИЈА
За оние што се стремат да влезат во Европската Унија, 2023 година беше важна година. Тоа беше година во која динамиката се зголеми за првпат по години стагнација. „Комплетирањето на нашата Унија е повикот на историјата“, рече Урсула фон дер Лајен, претседателка на Европската комисија, во својот говор за состојбата на Унијата во 2023 година: „Тоа е природниот хоризонт на Европската Унија“.
Имаше трошка надеж во нејзините зборови за граѓаните во земјите што го чекаат членството. Во реалноста, процесот на проширување може да биде напорен и одзема многу време. Особено затоа што проширената ЕУ со 30 или повеќе членки ќе бара темелна подготовка и од земјите кандидати и од ЕУ.
Додека Европската комисија работи на својот реформски план пред проширувањето, кој ќе биде претставен кон крајот на овој месец, остануваат неколку важни прашања, како ќе функционираат институциите на ЕУ или како ќе се финансира буџетот.
Но, ако политиката сака да биде доказ за иднината и да го реформира успехот, мора да придонесат и старите и идните членови.
За граѓаните на земјите кандидати, трпението постојано се тестира. Пораката од претседателката на Комисијата беше смирувачка во тој поглед. Исполнувањето на критериумите за пристап нема да се случи прекуноќ, но има толку многу работи што можеме и треба да ги направиме заедно во меѓувреме.
Неодамнешната иницијатива на Европскиот економски и социјален комитет (ЕЕСК) – советодавно тело на Европската Унија – е пример.
Од 15 февруари 2024 година, земјите кандидати можат да испратат делегати во ЕЕСК.
Ова ќе биде првиот официјален форум каде што земјите кандидати ќе имаат глас. Тоа е одличен пример за постепена интеграција, за која се залага ЕЕСК.
Новоименуваните членки кандидати за проширување ќе можат да споделуваат идеи со своите колеги за политиките што се важни за секого, како што се промовирање на социјалниот и граѓанскиот дијалог, создавање работни места и пристојно домување, зајакнување на конкурентната индустрија или дури и иднината на земјоделството.
Овие размени со земјите кандидати ќе бидат исто толку важни за сегашните земји членки на ЕУ, нудејќи драгоцено искуство. Размислете за Црна Гора, која во својот устав внесе „еколошка држава“, или за реформите во судството во Албанија, кои вклучуваат строга проверка на судиите.
Многу нешта треба да научат една за друга земјите кандидати пред официјалниот пристап во ЕУ.
Постепената интеграција започнува од коренот, слично како негувањето на фиданката да расте. ЕЕСК верува дека организираното граѓанско општество е наш корен: работодавците, синдикатите и граѓанските организации како целина.
Тие често се занемаруваат во прирачникот за пристапување, но не треба да бидат.
Живото граѓанско општество и силниот социјален дијалог се неопходни за добро функционалните демократии.
Постепеното интегрирање на граѓанското општество од земјите кандидати во ЕУ ќе им даде можност да станат силни колку што треба до моментот на пристапување.
А 2024 година ќе биде година на политички промени во Европа. Луѓето ќе го дадат својот глас за Европскиот парламент и на националните избори во една третина од земјите членки на ЕУ и во многу земји кандидати.
Тие граѓани треба да знаат дека нивните мислења сега се важни повеќе од кога било досега. Тие исто така треба да знаат дека институциите во кои ја даваат својата доверба ќе работат за нив надвор од гласачките кутии.
Како глас на граѓанското општество во Европската Унија, ЕЕСК неуморно се труди да го постигне тоа секој ден. Добредојде за земјите кандидати е позитивен и логичен чекор напред за демократијата во Европа.
Автори: Оливер Ропке, Милојко Спајиќ и Еди Рама
(Оливер Ропке е претседател на Европскиот економски и социјален комитет. Милојко Спајиќ е премиер на Црна Гора. Еди Рама е премиер на Албанија.)
