Избувнувањето на војната во Босна и Херцеговина во 1992 година привлече големо внимание кај меѓународната заедница, како и кај јавноста во муслиманскиот свет. Тоа не беше изненадувачки, бидејќи тоа беше најкрвавата војна во Европа по Втората светска војна. По успешната победа на исламските герилци и „светите воини“ на муџахедините во војната во Авганистан против Советскиот Сојуз, многу радикални исламски фундаменталисти од Блискиот Исток, Африка и пошироко сакаа да дојдат во Босна и Херцеговина и да им помогнат на своите муслимански браќа во борбата против „неверниците“, прво Србите, а потоа Хрватите. За исламските фундаменталисти никогаш не била важна националноста, туку верската припадност
Некои аспекти на војната во Босна и Херцеговина од 1992 година (4)
Во „Геополитика“ со наслов: Улогата и значењето на муџахедините во Хрватско-босанската војна
Муџахедините употребуваа верско насилство не само врз Хрватите и Србите туку и врз членовите на ОН. Британските мировници често беа цел на напади. Така, во февруари 1993 година, меѓу шест и десет британски војници беа киднапирани и подоцна убиени. Меѓу нив имало дури и двајца воени советници на армијата на РБиХ. Исламистите ги обвинија за шпионирање, а подоцна ги ликвидираа. Од Травник биле однесени во Турбе и биле пронајдени врзани, застрелани во главата, а на труповите имало траги на осакатување и тортура. Пораката до западњаците беше недвосмислено јасна: „останете подалеку од нас или ќе следува бран на терор“. Конфликтот меѓу муџахедините и британските мировници, кои се обидоа да ги заштитат хрватските прогонети на патиштата меѓу Травник и Зеница, се засили на 13 јуни. Тогаш британско оклопно возило со западни новинари мораше да се врати во базата на ОН во Витез, откако беше под силен оган од митралези на муџахедините.
Подоцна истиот ден британска патрола од четири возила беше запрена на арапска барикада во близината на Гуча Гора. Група од 50 муџахедини („од северноафрикански“ и „блискоисточен изглед“) се собраа да се сретнат со непријателските трупи. Преплашените британски војници подоцна изјавија за медиумите дека исламистите имале долга и ретка брада, авганистански капи и униформи што јасно се разликуваат од редовните војници на АРБиХ. Иако исламистите веднаш вперија ракетни фрлачи и пушки кон возилата на ОН, командантот на муџахедините, по потекло од Велика Британија, му објасни на британскиот офицер, на совршен англиски јазик, дека нема да пукаат освен ако тој не им нареди. По половина час тензични преговори, муџахедините ги пуштиле британските војници да поминат. Меѓутоа, кога британскиот мајор Кент-Пејн сакал да се ракува со водачот на муџахедините, тој одбил со образложение дека „нема да го допре месото на неверниците“.
Понатаму, две британски возила на ОН беа нападнати додека патролираа во близината на нивната база во Витез. Околу 40 странски борци ги опколиле возилата, им се заканувале и извикувале исламистички пароли. Британците беа изненадени од тоа колку добро се вооружени странските радикали: поседуваа калашникови, тешки митралези, руски 66, руски противтенковски ракети и базуки. Засрамените британски сили ја прекинаа патролата за да избегнат крвопролевање. На крајот на јуни, за време на жестоката војна меѓу Хрватите и Бошњаците, додека меѓународната заедница не знаеше како да ја реши босанската криза, бошњачки радикал предупреди странски новинар: „За неколку месеци жените и децата ќе крвават на улиците на Париз и Лондон… Ќе ни се лутите, но на Босна нема да ѝ можат ништо што би било полошо од она што веќе ни го направивте“.
Терор и судири меѓу муџахедините и бошњачките власти
Охрабрени од воените успеси против Хрватите и мировните сили на ОН, арапските радикали се преселиле надвор од Гуча Гора под водство на Хусамудин, египетски ветеран од авганистанската војна, во околните планински масиви. На 25 јуни, мешаните сили на Бошњаците и странските доброволци налетаа на жесток оган од ХВО. Странците имаа повеќе жртви, вклучувајќи ги и истакнатите џихадисти Џамалудин ал Јемени и Мухамед ал Турки. Однесувањето на муџахедините во летото 1993 година беше толку проблематично што започнаа сериозни несогласувања со сојузничката бошњачка војска. Бошњачките војници најмногу се обидуваа да ги намалат грабежот и теророт врз Хрватите на минимум, додека странските исламисти го правеа спротивното: направија сѐ за да го оневозможат мирниот соживот во иднина меѓу муслиманите, католиците и православните.
Врховниот командант на армијата на РБиХ, Расим Делиќ, призна дека странските доброволци „вршат бесмислени масакри, како непријатели… тие се камикаѕи, очајни луѓе“. Дури и воениот градоначалник на Зеница, Бесим Спахиќ, целосно се огради од странците: „Тие дејствуваат самостојно. Тие не се сила во воена смисла. Но тие веќе ни нанесоа огромна штета“. Сепак, најискрен беше портпаролот на Босанскиот информативен центар во Лондон: „Потребни ни се муслимански војници на ОН да ги надгледуваат странските муџахедини што зазедоа позиции во Босна. На нашите војници им е тешко да ги контролираат овие странци, а не сакаат да ги слушаат наредбите на британските и француските војници, кои ги сметаат за неверници… Овие луѓе доаѓаат од Алжир, Пакистан, Авганистан, Господ знае од каде. Немаме никаква корист од нив, само му прават добра пропаганда на непријателот… Тие доаѓаат овде полни со идеали за умирање во битка и одење во рајот. Бошњаците не се толку глупави. Ние сакаме да живееме за исламот, а не да умираме за исламот“.
Статусот на муџахедините создаде спорови со локалните бошњачки власти. Во една пригода, џихадистите се заканија дека ќе го убијат бошњачкиот судија што го водел случајот против арапските доброволци што се судриле со возило на ОН. Тогаш Арапите привремено ги окупираа канцелариите на Европската Унија, го опколија хотелот „Интернационал“ во Зеница со тешко оружје. Имаше извештаи дека муџахедини уништуваат кафулиња во Травник, колат свињи во селата и држат како заложници една калуѓерка и четворица Хрвати за да ослободат заробен исламист во Витез. Како што минуваше времето, муџахедините станаа сè понасилна група герилци со своја идеолошка агенда. Арапските борци сè почесто ги критикуваа „кукавичлакот“ и „слабиот став“ на босанските борци. Неуспесите во војната против ХВО и ВРС му се припишуваат на неискуството на локалните борци.
Формирање на одредот Ел муџахид
Недостигот од квалитетна централна команда, според арапските борци, бил главниот проблем за координирана акција со армијата на РБиХ. Токму затоа, во текот на летото 1993 година, Шурата (Советот) на муџахедините испрати официјално барање до владата во Сараево да ги признае странските борци како независна единица во рамките на армијата на РБиХ. Така, Арапите не би морале да се плашат од предавството на Бошњаците во нивните редови. Владата на РБиХ се согласи на тоа бидејќи муџахедините беа нивни единствени сојузници на бојното поле. Така, по наредба на Алија Изетбеговиќ, на 13 август, владата на РБиХ го основала Катибат ел муџахид (Одред на светите воини). Одредот Ел муџахид бил директно одговорен пред босанскиот претседател и формално бил под команда на седмиот корпус на армијата на РБиХ.
Штабот на одредот бил во хрватското село Подбрежје, во близината на Зеница, каде што претходно бил штабот на ХВО, а таму биле стационирани околу 300 арапски борци. Д-р Абул-Харит ал Либи остана емир на целата муџахединска група, додека Вахиудин ал Масри беше назначен за висок воен командант. Абу ел Маали ја презеде одговорноста за спроведување на воените операции во областа Зеница. Кампот во Мехуриќи беше главниот воен центар за обука, низ кој стотици локални Бошњаци што минуваа беа подложени на темелна идеолошка индоктринација со домороден муслиман и пуштија долги бради и ја следеа вахабистичката идеологија. Токму во овој логор Британците тајно снимиле група од 30 Бошњаци што вежбаат пукање под будното око на странските инструктори.
Иако не секогаш ја споделуваа нивната идеолошка жар, бошњачките војници го почитуваа военото искуство што муџахедините го стекнаа за време на војната против СССР во Авганистан. Високите босански офицери најмногу им помагале на странските борци и сакале да го озаконат нивниот престој во Босна и Херцеговина. За Армијата на РБиХ, муџахедините, и покрај сите свои недостатоци, донесоа одредени предности: тие беа способни да се борат и инспирирани да извршуваат смртоносни мисии. Појавата на муџахедините ја залади крвта во вените на повеќето спротивставени војници, што се користеше за публицитет. Сепак, многу Бошњаци немаа многу убави зборови за светите воини на исламот. „Смешно е да се мисли дека овде ќе создадеме муслиманска држава како Либија… Јас би се борел против таква држава“, рече еден офицер на АРБиХ. Поручникот Неџад Риѓиќ исто така се согласи: „Ако мислев дека ова ќе доведе до некаква муслиманска република, немаше да учествувам“.
Младиот бошњачки војник од Травник, Зафир, коментирал: „Ако Арапите сакаат да му понудат на народот религија, култура и јазик, тоа е добро… Но, ако сакаат насила, тоа не е добро“.
Бошњачкиот емир бил уште послободен во својот израз: „Арапите бараат од нас да се молиме пет пати на ден, но ние претпочитаме да пиеме пет пати на ден“. Многу локални Бошњаци не можеа да разберат како странските фундаменталисти постојано се откажуваат од свинско месо и алкохол, бидејќи и двете се длабоко вкоренети во босанската култура и начин на живот.
Автор: Матија Шериќ
(Продолжува)
