Денеска, шести февруари, војната во Украина го обележа својот 349. ден и влезе во дванаесеттиот месец откога почна судирот. Со влегувањето во февруари, времето (во Украина) станува постудено, а последните неколку дена повторно донесоа снег на боиштата – така што ќе биде уште постудено во наредните денови. Според метеоролошките предвидувања, за една недела би можело да биде доволно студено и да се очекува земјата да замрзне доволно за да ги издржи тешките воени возила, кои, ако бидат употребени за реализирање одредени воени цели на боиштето, би требало во голем дел да се рашират надвор од асфалтираните патишта, по полињата и земјениот терен по должината и по длабочината на фронтовската линија. Затоа, на воените стратези од обете страни, им е потребна „замрзната, тврда почва!“ за офанзивата да започне…
АНАЛИЗА: Индикатори дека и Русија и Украина подготвуваат офанзивни воени активности
Според прогнозите на метеоролозите и воените аналитичари, овој период би можел да биде последната можност, тешкото вооружување (и на едните и на другите) да се активира со настап и офанзивно да се развие на теренот, пред постепено да почне да се појавува пролетната каллива сезона и „тешкото вооружување да заглиби“. Имајќи го ова предвид, како и многубројните најави за пристигнување на ветената потешка западна воена опрема, оружје и орудија за Украина најрано од крајот на март, не е чудно што руската страна, како што забележуваат воените експерти, почнала „значително поборбено поактивно да се однесува во последните десет дена“. Така, додека во светските медиуми се пишуваше за некаква руска офанзива за еден месец, а потоа и за потенцијален напад од големи размери од правецот на Белорусија или на југ во Запорожје – всушност, веќе се забележува дека се спроведуваат голем број сериозни офанзивни операции.
Дали е во тек најавената руска офанзива?
Имено, последниве денови стана јасно дека, наводно, поради лошите временски услови и недостигот од ресурси, украинското напредување од Купјанск до окупираното руско упориште Сватове, каде што се забележуваат сериозни контранапади, е во застој. Ситуацијата е иста на околу 40 километри на југ, во близината на окупираниот град Кремин, каде што им силни руски контранапади на северозапад (од Червонопопивка кон селата Невски и Макиивка), на запад (во правец на Терни и Јамполивка), а на југозапад (кон селото Диброва и понатаму кон градот Лиман) по течението на Сиверски Донец. Севкупно, тоа е борбена зона широка и длабока приближно по 15 километри. Слична е ситуацијата и јужно од Сиверски Донец, каде што се евидентираат силни руски напади на бојното поле северно од Бахмут.
Таму подобро обучените редовни руски трупи ја продолжија офанзивата, која, според западни извори, во содејство на приватната компанија „Вагнер“ доби на интензитет со заземањето на Соледар во средината на јануари. Во последните денови имаше мал напредок на руските сили северно од Соледар, каде што на околу четири километри северно од тој град, евидентирано е заземање на две исклучително мали села (Сако и Ванцети и Миколаивка). Генерално, овде е во прашање борбена зона широка околу 10 километри и 10 километри длабоко северно од Бахмут. Забележано е и продолжувањето на руските напади врз самиот град Бахмут, каде што продолжуваат борбите во градските населби на крајниот североисток (квартот околу локалната месна индустрија), на исток (каде што Русите целосно ја контролираат индустриската зона, но не успеаја да се преселат на запад во станбените области), и југоисточно и југ, каде што исто така се приближија до зоната на градот – меѓу другото, очигледно, со целосно заземање на приградското село Опитне на југ.
Јужно од Бахмут, интензивни борби се забележани и веднаш јужно од градот, каде што повеќе или помалку, според западни извори, е заземена областа околу до неодамна украинското упориште Клишчивка, преку кое Русите се обидуваат да напредуваат кон запад и да ја отсечат комуникацијата Бахмут – Костјантинивка (пат Т-0504) со заземање одредени села што го блокираат патниот пристап. Ова е уште една борбена зона широка приближно 13 километри и длабока осум километри, и додека во случај на поголем руски успех може да формира јужна маршрута околу „тврдината Бахмут“, истото тоа треба да се постигне од север со пробивање околу Соледар на запад.
Слична ситуација е забележана и на југ, околу градот Донецк, од каде што руските сили жестоко се обидоа да го нападнат украинското упориште Авдиивка и низа помали точки на кои таму почива украинската одбрана. Градот Маринка, кој беше очигледно разрушен, сè уште на некој начин се спротивставува на руските настапи и го блокира руското напредување. На околу 40 километри југозападно од Донецк, слична е ситуацијата и во Вугледар. Таму во последните недели се забележани фуриозни обиди на руските напади од три страни, преку чистините сè до армирано-бетонските повеќекатници што го сочинуваат овој мал и компактен рударски град. Како што изгледа, серија руски поморски пешадиски бригади повторно биле запрени во настапот, а од руски медиумски извори се дознава за привремен прекин на руските напади „поради лошото време“ во таа борбена зона широка околу шест километри и со длабочина од околу три км. Значи, станува збор за најмалку три-четири јасно дефинирани боишта што се исклучително активни последните денови.
Како стои Украина со електричната енергија, мрежа и напојување?
Последниве денови повторно е забележана многу бавна и постепена поправка на украинската електрична мрежа. Додека во јануари е забележан увоз на околу 60 милиони KWh електрична енергија од Европската Унија, тоа не го реши фактот што во средата, на 1 февруари, во Киев е забележана достапност на околу 68 отсто од потребната струја, а околу 53 проценти во регионот на Киев – дека овие вредности вчера би достигнале 69 проценти за Киев и 56 проценти за регионот Киев. Се разбира, ситуацијата е поинаква во одделни региони на Украина, па додека на национално ниво се чини дека околу 80 отсто од потребната електрична енергија е достапна, тоа во никој случај не важи за Одеса, каде што штетата е потешка и струјата сè уште е значително помалку достапна за потрошувачите.
За тоа време, се чини дека започна обуката на украинските екипажи за употреба на германски тенкови „леопард“ – а медиумите „нагаѓаат“ дека тоа се прави во базата Свентошов во западна Полска, каде што, наводно, се инсталирани голем број симулатори што вообичаено ги користи полската армија. Според извештаите, обуката таму, која редовно трае околу 10 недели, може да се компресира на пет недели со зајакнување на ритамот – но точноста на овие извештаи допрва треба да се види. Но одредена доверба во овие тврдења влеваат и вестите од Германија, каде што за следната недела се најавува почеток на ваква обука, со планирано времетраење од околу месец и половина. Во однос на тенковите, треба да се споменат и најавите од Данска, која размислува за донација до 99 парчиња постари германски тенкови „леопард 1“ (купени од приватни фондови на компании во Германија), кои би можеле постепено да бидат подготвени за борба во текот на следната година. Се чини дека за ова се добиени неопходните германски извозни дозволи, додека решението за поголема набавка на соодветната муниција од калибар 105 мм, која, наводно, ја има како резерва во Бразил, допрва доаѓа – но таа земја не е подготвена да испорача. А сепак, во последниве денови, забележани се голем број донации на постари оклопни транспортери „М113“ за Украина – од Белгија и од Шпанија – како и пари за реставрација на електричната мрежа (170 милиони американски долари од Јапонија) и за обука на војници (четири милиони евра од Литванија) и за деминирање (25 милиони евра од ЕУ).
На Украина ѝ се потребни три милијарди долари месечно за да може да функционира
Од Киев доаѓаат информации дека на Украина ѝ се потребни најмалку три милијарди американски долари месечно во донации за да функционира – што беше покриено во јануари оваа година со вкупно донирани околу 4,25 милијарди американски долари. Имено, Украина со своите собрани даноци успева да ги покрие воените расходи, кои се околу половина од буџетот, додека другата половина ја покрива од странство. Имено, со економскиот пад во 2022 година од околу 30 отсто, се бележи буџетски дефицит од околу 38 милијарди долари – кој годинава треба да се покрие со 18 милијарди евра од Европската Унија, уште 10 милијарди долари од Соединетите Американски Држави и аранжманот со ММФ за кој се преговара. На тоа треба да се додаде и новиот пакет воена помош од САД објавен токму деновиве, кој овој пат изнесува стоки во вредност од околу 425 милиони американски долари и уште 1,75 милијарда долари финансирани набавки од американската воена индустрија. Севкупно, 31-от пакет на воена стока од резервите на американската влада овој пат содржи ракети ХИМАРС, артилериски гранати од 155 мм и минофрлачки гранати 120 од мм, 190 тешки митралези со ноќна оптика за борба против беспилотни системи, 181 возило МРАП, 250 противоклопни системи, и противоклопни ракети мини и различна лична воена опрема. Притоа не можеше јасно да се види спомнувањето на нашироко споменатите ракети ГЛСДБ (Ground Launched Small Diameter Bomb) со дострел од околу 150 км за системот ХИМАРС, што не значи дека не се вклучени во пакетот.
Спротивно на тоа, од американската воена индустрија беа нарачани уште два система за противвоздушна одбрана „хок“, како и противвоздушни топови со муниција, услуга за интегрирање на западните противвоздушни ракети, фрлачи и радари со постојните стари системи во сопственост на Украина, дополнителни средства против беспилотни летала, радари за противвоздушна одбрана и артилерија, беспилотни летала од типот „пума“, прецизна муниција, комуникациска и медицинска опрема и разни идни обуки за украинскиот персонал. Овие најави за дополнителна обука следуваат по последните соопштенија за тоа како Европската Унија планира да го зголеми својот систем за обука за украинските војници на вкупно 30.000 места во 2023 година, со акцент на новата опрема и потребните специјалности за тоа.
Украинска мировна формула
Полска се залага за изработка на договор за безбедносни гаранции за Украина, кој треба да биде претставен пред претстојниот јулски самит на НАТО во Вилнус. Истовремено, активно работат на склучување договори на веќе најавената меѓународна конференција за т.н „Украинска мировна формула“, која треба да вклучува разговори во вкупно 10 области: (1) радијација и нуклеарна безбедност, (2) безбедност на храна, (3) енергетска безбедност, (4) ослободување на сите затвореници и прогонети, (5) спроведување на Повелбата на ОН и враќање на територијалниот интегритет и светскиот поредок на Украина, (6) повлекување на руските трупи и прекин на непријателствата, (7) враќање на правдата, (8) антиекоцид, (9) избегнување ескалација и (10) преговарање за крај на војната. Иако на почетокот се сметаше дека самитот ќе се одржи во ОН во Њујорк, не е исклучено ниту негово лоцирање во комплексот на ОН во Виена – за што разговарале со австрискиот претседател при неговата посета на Киев во средината на минатата недела. Секако, пред тоа ќе има и дискусија за Украина во Советот за безбедност на ОН, кој беше свикан од Руската Федерација на 8 февруари. СБ има закажана седница за 24 февруари.
Сето ова се случува во време кога Руската Федерација бележи историски минимални испораки на гас преку транспортниот систем на Украина (помалку од една милијарда кубни метри во јануари оваа година), а официјална Москва формално ја прекина продажбата на нафта на сите оние земји што ги применуваат од 1 февруари нормите на Г7 и ЕУ за воведување максимална цена за тој руски извоз. Додека бројот на руски компании под санкции буквално се удвои во текот на минатата година (од 1.600 на 2.900, а со поврзани компании до 10.000), ММФ рече дека рускиот БДП нема да падне како што се претпоставуваше летово – и наместо да опаѓа за 2,2 отсто за годинава, сега прогнозира симболичен раст од 0,3 отсто. А сепак, дури и набљудувачите оптимистите предвидуваат пад на производството на нафтата во 2023 година за околу еден милион барели дневно, додека оние што се помалку оптимисти споменуваат пад до четири милиони барели дневно – каде што во исто време просечната цена на барел руска нафта од Урал од минатата година е околу 85,64 американски долари и овој јануари падна во просек на 49,48 долари пред воведувањето на санкциите – максималната цена и пресвртот што тоа ќе го донесе. Секако, тука одредено влијание треба да има и 10-от пакет санкции на ЕУ против Руската Федерација, кој се очекува да биде усвоен до 24 февруари, годишнината од војната во Украина, што треба да опфати ограничувања од околу 10 милијарди евра.
Самит Украина – ЕУ
Сето ова е само дел од темите што Европската Унија и Украина ги отворија викендов, кога во Киев беа собрани голем број истакнати политичари за т.н. „самит Украина – ЕУ“. Иако акцентот на средбата беше ставен на испитувањето на потенцијалот за пристапување на Украина во Унијата, се разговараше и за одредени конкретни мерки за секторскиот пристап на земјата кон кругот на ЕУ. Конкретно, се споменува (1) долгорочен пристап за сите украински стоки на пазарот на ЕУ без квоти и тарифи, т.н. „индустриски безвизен режим“, (2) приклучување на Украина кон единствената платежна зона на еврото и (3) приклучување на единствената област за роаминг во мобилните комуникации. А сепак, уште пред почетокот на оваа средба беше јасно дека лидерите на ЕУ немаат намера лесно да даваат ветувања за овие прашања, ставајќи акцент на спроведувањето на реформите и исполнувањето на барањата, пред какви било поголеми промени. За почеток, слушнавме за започнувањето на програмата за деминирање, за која ЕУ ги одвои веќе споменатите 25 милиони евра, така што Украина потоа ќе биде поканета да учествува во системот за заедничка набавка на гас за целата ЕУ. Дополнително, воената помош на Унијата (вкупно досега седум пати од 500 милиони евра), издвојувањето 45 милиони за веќе споменатата обука на украинските војници, како и гореспоменатите 18 милијарди евра макроекономска помош за одржување на украинската држава.
А сепак, додека ЕУ и другите сојузнички кругови постојано слушаа за потребата да се спречи корупцијата во земјата во последните денови, беше тешко да се предвидат различните мерки што беа спроведени низ Украина во оваа пригода. Бидејќи ревизијата во локалното Министерство за одбрана покажала дека набавките за потребите на вооружените сили се вршеле на нетранспарентен начин – така што разни производи или се купувале прескапо, или нивниот квалитет не одговарал на потрошените пари – дополнителни истраги беа поведени против донеодамнешниот раководител на Дирекцијата за државни набавки и снабдување со материјални ресурси на Министерството за одбрана на Украина, додека оставка самиот поднесе и раководителот на Одделот за планирање на Одделот за политика за воено-технички развој и оружје и воена опрема во Министерството за одбрана.
Пред некој ден беа приведени „претприемачите“ што продаваа прескапа храна за војската, како и воените лица што им го овозможија тоа. Од слични причини, во средата, на 1 февруари, беше разрешен целиот врв на украинската царина, а потоа отпуштањата продолжија низ регионалните воени администрации во регионите Одеса, Херсон и Суми, а исто така и во Централната воено-медицинска комисија на медицинските сили на вооружените сили на Украина – каде што се чини дека заменик-началникот земал пари за издавање соодветни потврди за поединечни регрути. Покрај претходно разрешениот заменик-министер за одбрана, разрешен и обвинет е и неговиот советник – за злоупотреба и трошење средства за воени набавки, додека до неодамна генералниот инспектор на главниот оддел за сместување и операции на вооружените сили на Украина и висок офицер на Одделот за технички надзор на градежништвото „паднал“ на проневера на пари за изградба на бараки на југот на Украина.
Подготвил: Mарјан Велевски
