Светот денес е соочен со прашањето: дали сите во движењето за човекови права сè уште го делат истото разбирање за човековите права? Се чини дека ова станува незгодно прашање, како што расте загриженоста околу не само десничарската идентитетска политика и нејзиното влијание врз човековите права туку и околу „разбудените“ активисти и нивниот однос со универзалниот концепт на правата (почнувајќи од слободата на говорот) и човековите методологии за правата. Сѐ повеќе и сѐ поагресивно „разбудените“ активисти за социјална правда го нагласуваат приматот на идентитетот (расен, род итн.) и животното искуство, во креирањето жалби и тврдења засновани на идентитет, со цел да се уништат „системите на угнетување“ („белата надмоќ“, „патријархатот“ и слично.). На овој начин се зголемува тензијата помеѓу субјективноста и универзализмот во разбирањето на човековите права. Особено, ако се знае дека методите и пристапите на оние што се повикуваат на пренагласеното прашање на идентитетот, субјективноста и доживеаното искуство, водат до релативно непочитување на објективноста и емпиризмот, кои се во центарот на традиционалните пристапи и методи за човековите права. Секако дека ваквиот пристап го поткопува концептот на правата и го става под прашање единството на движењето за човекови права. Заробени во сопствената субјективност, („навреден сум“) и користејќи нејасни критериуми за да го дефинирате опсегот на правата и критериумите за нивно ограничувања, „освестените активисти“ сериозно го поткопуваат и уништуваат концептот на правата, зашто секогаш може да тврдат дека се навредени поради непочитување на нивниот идентитет или како се доживуваат во дадениот момент. Доколку ги инкорпорираме методите засновани на идентитет во движењето за човекови права, би можеле да дојдеме до точка каде што луѓето сметаат дека е важно само нивното животно искуство; дека тоа е вистината, дека не може да се оспори или испита и дека човештвото не е едно, туку поделено. На колективно ниво, ова би бил рецепт за катастрофа.
Сведоци сме како низ западниот свет – кој порано се нарекуваше, и со право, „слободен свет“ – старите начини на дефинирање на вашиот социјален идентитет и сферата на вашите обврски во однос на начинот на живот и националната приврзаност на вашите родители, се заменети со „култура на отфрлање“, која сериозно ги загрозува изнемоштените и добродушни афирмации, кои досега се земаа здраво за готово. Оттука сега никој не смее некому да му наметнува идентитет што самиот тој, таа, ние, вие, тие или којзнае кои други не го избрале. За нив нашата природа како самосоздадено битие е неприкосновена. Неодобрувањето на мојот начин на живот станува туѓ проблем, а не мој; ако се спротивставиш на моето моментално чувство на идентитетска припадност, тоа само докажува дека патиш од хомофобија, нарушување на душата што е и мамурлак од застарена форма на живот. Веќе нема простор за расправа, уште помалку за критика. Расизам, сексизам, хомофобија, исламофобија – сите изми и фобиите што ги отфрлаат проклетните тиради на православните – се остаток од старите и победени форми на живот, последните здивови на западната цивилизација во нејзиниот залуден и заблуден обид да се залепи за својата империја меѓу живите. Проширувањето на моралот на самоизборот ни кажува дека ние сме виновни за трансфобија ако негираме дека некоја личност може сама да одлучи од кој пол е.
И тука нема место за расправа и критика. Да се критикува слободата на другите да го изберат сопствениот идентитет; значи да се ограничат другите луѓе во нивното најдлабоко битие, во оние „егзистенцијални избори“ што одредуваат кои се тие. Тоа е акт на агресија што мора да биде казнет. И тука нема расправа. И токму затоа тука го гледам еквивалентот на цензурата на ерес во верските заедници. Еретикот ѝ се заканува на заедницата со поткопување на претпоставката од која зависи членството. Тој мора да биде замолчен за доброто на заедницата. Во заедницата на нечленство, во која секој идентитет е слободно избран, еретикот што верува во објективни разлики е исто толку закана како и шиитите во сунитско светилиште. Тој мора да биде разоткриен, казнет и, ако е можно, замолчен. Концептот на слобода е нападнат однатре. Болеста се шири низ целото општество, бидејќи се впива во императивите на политичката коректност, со што мислам на еден вид суеверен страв од изневерување на некоја традиционална приврзаност, наспроти каков било напад врз неа од шампионите на оваа или онаа алтернатива.
Фрагментацијата на идентитетот, следен од режимот на цензура и заплашување под кој сега живееме е толку моќен што ниту еден гласач нема да ги признае националните чувства кога ќе му биде кажано дека тоа е доказ за расизам, ксенофобија и што уште не. Националната лојалност станува грев, иако не постои друга лојалност на која би можеле да се повикаме да нѐ заштити во веројатните итни случаи со кои сега се соочуваме. Националниот идентитет што го наследуваме – идентитетот на нација, здружена во унија на истомисленици на една единствена суверена територија – е многу поцврст отколку што претпоставуваат нејзините клеветници и има извонреден капацитет да ги апсорбира примателите и да ги интегрира преку процес на заемна адаптација. Зашто националниот идентитет нѐ дефинира кои сме. Оние другите што се во потрага по нов идентитет на местото на стариот на дневна основа, нема да разберат дека нивниот стремеж за индивидуална слобода води кон ново негирање на слободата. И нема да разберат во својот пркос да бидат тоа што сакаат да бидат во дадениот момент дека движењето за човекови права мора да го најде вистинскиот баланс помеѓу субјективното искуство и објективните стандарди без да го загрози универзализмот. Без тоа конфликтот е нерешлив. А тие нека продолжат да се прашуваат кои се и што се. Можеби некогаш ќе се пронајдат. А можеби ни тогаш.
Проф. Звонимир Јанкулоски
