Во вторникот, Европскиот парламент потврди неколку клучни закони за постигнување на климатските цели до 2030 година, кои го реформираат тргувањето со емисиите на стакленички гасови (ЕТС), вклучувајќи го и тргувањето со емисионите единици во воздухопловството, чиј извештај го подготви хрватската европратеничка Сунчана Главак.
Со реформите би се намалила понудата на јаглеродни дозволи на пазарот побрзо од планираното, постепено ќе се укинат бесплатните дозволи за индустриите до 2034 година и постепено ќе го вклучат поморскиот сектор на пазарот на јаглерод, почнувајќи од 2024 година.
Парламентот ги прифати измените со 413 гласа за, 167 против и 57 воздржани. Реформите беа договорени минатата година од преговарачите на Европскиот парламент и земјите од Европската Унија. Сè уште им треба конечно одобрение од земјите на ЕУ, кое се очекува во следните неколку недели да стапи во сила.
Системот за тргување со емисии на стакленички гасови (ЕТС) е основна алатка на ЕУ за ограничување и намалување на индустриските емисии на стакленички гасови. Во овој систем на загадувачите им се доделуваат одреден број дозволи за производство на стакленички гасови, се вели во извештајот.
На загадувачите, претежно индустријата, енергетскиот сектор и транспортот, им е дозволено да испуштаат количество стакленички гасови во согласност со доделената квота за одреден временски период. Ако сакаат да ги зголемат своите емисии, мора да купат дозволи од други што нудат делови од нивните неискористени додатоци.
ЕУ е трет најголем загадувач со јаглерод диоксид во светот!
Наводно, со својот нов амбициозен план ЕУ сака да ги намали емисиите до 2030 година и да постигне ниво нула до 2050 година.
ЕТС, кој беше лансиран во 2005 година, е дел од пакетот „Подготвени за 55 проценти“ и е една од алатките што се користат за постигнување на овој план.
Емисиите на јаглерод во секторите опфатени со ЕТС се речиси преполовени, но, предупредуваат критичарите, најголем дел од намалувањето е постигнато во производството на електрична енергија и топлинска енергија, додека индустријата малку ги намалила своите емисии, само за неколку проценти.
Како друг проблем се посочува дека распределбата на единиците за слободни емисии првенствено ја фаворизира индустријата. Квотата на бесплатни единици достапни за индустријата речиси целосно ги покрива емисиите на јаглерод во секторот.
Во вторникот, европратениците со големо мнозинство поддржаа четири закони, клучни за постигнување на климатските цели до 2030 година, за кои беше постигнат привремен договор меѓу советот и парламентот во декември минатата година. Потребна е и потврда во Советот на ЕУ пред конечното усвојување.
Договорот за реформи во ЕТС ги подигнува амбициите за 2030 година, ги укинува бесплатните емисии за компаниите и создава посебен, нов ЕТС 2 за гориво за патен транспорт и згради, што беше едно од најспорните прашања во преговорите.
Тоа значи воведување јаглероден данок, односно зголемување на цените на фосилните горива што се користат за греење и транспорт – бензин, дизел, нафта за греење, гас. Ефектот од оваа нова давачка треба да се ублажи со формирање нов социјален фонд за климатска политика, кој ќе финансира поддршка за погодените ранливи домаќинства, бизниси и корисници на транспорт. Овој фонд треба да изнесува 87 милијарди евра во периодот од 2027 до 2032 година, а би се финансирал со средства добиени од продажба на единици за емисии на аукција.
ЕТС го вклучува и поморскиот сектор, воведува надоместок за јаглерод за увезените стоки од земји со помалку амбициозни регулативи и го спречува преместувањето на производството во земји со помалку строги правила за емисиите на стакленички гасови и воспоставува нов социјален фонд за климатска политика, кој е наменет за поддршка на домаќинствата и на компаниите погодени од енергетската сиромаштија.
