Замислете планета што скита низ вселената без матична ѕвезда. Студена, темна, лутачка и осудена на вечна осаменост. Астрономите ги нарекуваат таквите планети отпаднички, а најновите набљудувања на Европската јужна опсерваторија откриле дека една од нив во моментов поминува низ рекордно експанзивен раст. Официјално наречена Цха 1107-7626, планетата се наоѓа околу 620 светлински години далеку во соѕвездието Камелеон и моментално голта околу шест милијарди тони гас и прашина секоја секунда. Тоа е најбрзата стапка на раст некогаш забележана за планета, особено за слободно скитачки планетарен објект.
Луѓето често ги сметаат планетите за мирни и стабилни светови
– Луѓето често ги сметаат планетите за мирни и стабилни светови, но ова откритие покажува дека планетарните маси, кои слободно скитаат во вселената, можат да бидат неверојатно возбудливи места – вели Виктор Алмендрос-Абад, астроном во Астрономската опсерваторија во Палермо и главен автор на студијата.
Неговиот тим откри дека брзината на акреција, процесот со кој планетата собира материјал од околните облаци од гасови и прашина, воопшто не е константна, туку дека планетата поминува низ ненадејни напади на раст. Додека Земјата кружи околу Сонцето веќе 4,5 милијарди години, оваа осамена планета Цха 1107-7626 моментално ја доживува својата најтурбулентна, најмлада фаза од живот во темнината на вселената.
Во август 2025 година, Цха 1107-7626 проголтала материјал осум пати побрзо од само неколку месеци претходно. Такви ненадејни налети обично се забележуваат кај млади ѕвезди, но никогаш порано не биле забележани кај планети. Од таму главното изненадување: планетата, која е од пет до десет пати помасивна од Јупитер, се однесува како мала ѕвезда во настанување, а не како планета во нашиот Сончев Систем.
Алекс Шолц од Универзитетот „Сент Ендрјуз“, еден од коавторите на студијата, нагласува дека потеклото на откачените планети останува нерешено прашање. Дали овие објекти претставуваат најмалите маси што се формирале како ѕвезди или сепак се работи за џиновски планети исфрлени од системите во кои се создале?
Мистеријата на одметнатите планети
Со други зборови, некои од скитачките планети се формираат како ѕвезди, преку гравитационо привлекување и колапс на гасните облаци, а не само како делови на планетарниот систем што подоцна се исфрлени со некаква гравитациона „несреќа“. Магнетизмот влијае на процесот. Еднакво фасцинантно во новото истражување е што научниците првпат ја забележале улогата на магнетните полиња во растот на планетата.
Имено, магнетната активност, досега позната како важен поттик за собирање материјал во ѕвездите, сега е забележана кај објект со планетарна маса. Тоа значи дека дури и релативно мали вселенски објекти можат да имаат доволно силни магнетни сили за да предизвикаат огромен прилив на материјал. Водна пареа, исто така, е откриена во дискот околу планетата, што е феномен што порано е виден кај ѕвезди, но никогаш кај планети. Ова сугерира дека хемијата на околината може драстично да се промени за кратко време и дека таквите процеси би можеле да обликуваат идни планети или да обезбедат состојки за настанок на живот на идните месечини.
Откривањето на растот на планетата било овозможено со комбинација на повеќе инструменти.
Планетите одметници се голема мистерија. Многу е тешко да се откријат, бидејќи не светат како ѕвездите, а прашањето како се формираат останува едно од клучните прашања во модерната астрофизика. Сѐ уште не е јасно дали се формираат внатре во ѕвездени системи, а подоцна се исфрлаат во меѓуѕвездениот простор со гравитација, или се формираат независно, како минијатурни ѕвезди што никогаш не достигнале критична маса потребна за да започне нуклеарната фузија.
Најновите откритија го поддржуваат второто сценарио.
