Рецензија
Режија: Пол Томас Андерсон
Улоги: Леонардо ди Каприо, Шон Пен, Тејана Тејлор, Бенисио дел Торо
Музика: Џони Гринвуд
Жанр: политичка драма психолошки трилер
„Една битка по друга“ е амбициозен, провокативен и визуелно маестрален филм што ја потврдува авторската зрелост на Пол Томас Андерсон и го позиционира помеѓу најзначајните режисери на современата киносцена. Инспириран од романот „Вајнленд“ на Томас Пинчон, делото претставува фузија на политичка драма, семејна трагедија, психолошки трилер и експлозивна акција — комбинација што само тој може да ја реализира со толкава прецизност и интензитет, без да ја изгуби визијата во лавиринтот на сопствената смелост и претенциозност.
Приказната го следи Боб Фергусон (Леонардо ди Каприо), човек изморен од светот — поранешен идеалист чија совест е прогонувана од минатото како сенка што не исчезнува. Кога неговата ќерка исчезнува, започнува патешествие што се претвора во внатрешна битка: за вина, искупување и повторно пронаоѓање на вербата во човекот. Потрагата низ времето, спојувајќи го минатото со сегашноста, ја отсликува психолошката тежина на секој човек што се соочува со сопствените избори и нивните последици.
Андерсон мајсторски создава повеќеслојна структура на мотиви: борба против корупцијата, медиумска манипулација, милитаризам, духовно лутање и потрага по искупување. Секој лик е заробен во сопствениот внатрешен судир, а светот што го опкружува ја губи рамнотежата помеѓу идеалот и апатијата. Овие теми се болно актуелни, а истовремено и универзални — од авторитаризмот и револуцијата што ја проголта сопствената идеја, преку семејната изолација во ерата на дигитализација и вишок информации, до немоќта на љубовта да опстои во свет што се самоуништува.
Ди Каприо е фасцинантен во својата способност да балансира меѓу хуморот и патетиката, создавајќи лик што е истовремено изморен и достоинствен, разочаран, а сепак сè уште исполнет со надеж. Неговото двоумење — дали да се искупи или едноставно да се предаде — создава постојана тензија што ја движи нарацијата. Тој ја покажува својата најсуптилна емоционална палета досега, со тивки моменти на внатрешна борба, каде што секој поглед и секоја мимика зборуваат повеќе од зборовите.
Шон Пен носи улога што се издвојува како една од неговите најмоќни креации во последните години. Како корумпиран воен офицер, тој е истовремено застрашувачки и пародичен, демонстрирајќи го апсурдот на злото без да ја изгуби психолошката уверливост на ликот што го толкува. Пен го спојува интензитетот на физичката закана со иронијата, создавајќи лик што станува симбол на искривените морални вредности на современото општество. Неговата финална сцена е визуелна и морална кулминација — судир меѓу минатото и сегашноста, момент на катарза што долго останува во сеќавањето на гледачот.
Бенисио дел Торо, во улогата на духовниот водач и моралниот компас на заедницата, зрачи со смиреност и харизма. Неговото присуство внесува стабилност во хаосот на нарацијата, а сцените со Ди Каприо создаваат вистинска драмска хемија што го продлабочува емоционалниот контекст на филмот.
Андерсон, како мајстор на жанровската алхемија, од хаосот на стилови и наративи создава универзум со сопствен ритам и логика. Форматот „VistaVision“ му додава епска текстура на филмот. Секој кадар е внимателно конструиран, а кинематографијата создава совршен контраст меѓу визуелната грандиозност и човечката ранливост.
Музиката на Џони Гринвуд од „Радиохед“, веќе редовен соработник на Андерсон, претставува врв на неговиот композиторски израз — авангардна, прецизно структурирана и органски вплетена во проектот. Со исклучителна суптилност, Гринвуд создава звучен пејзаж што пулсира заедно со кадрите, претворајќи ја секоја сцена во искуство на чиста синестезија помеѓу сликата и звукот. Неговите композиции се движат меѓу минимализам и оркестрална експресивност, носејќи чувство на тивка напнатост и неочекувана нежност. Ова е несомнено неговото најзрело дело досега — ремек-дело на современата филмска музика што го издигнува целиот филм на ново естетско и емотивно ниво.
„Една битка по друга“ е дочекан со ентузијазам и восхит кај критиката низ светот. На престижните фестивали во Венеција и во Њујорк доби долги и стоечки овации и беше опишан како „филмско откровение“ и „нов врв во уметничката филмска форма“. Многумина критичари го нарекуваат „еп на моралниот хаос на 21 век“, истакнувајќи дека Андерсон успева да создаде филм што е истовремено интелектуален, грандиозен, а интимно потресен.
Во контекст на целокупната кариера на Андерсон, „Една битка по друга“ е природен, но и храбар чекор напред. Од еруптивната енергија на „Буги најтс“, преку комплексноста на „Магнолија“, темната метафизика на „Ќе има крв“ и критичката а интимна духовност на „Господарот“, до ова дело, тој создава филмови што се истовремено и кинематографски успеси и филозофски расправи.
Со оваа нова филмска екскурзија, Андерсон ги надминува сопствените стандарди и го зацврстува статусот на можеби најсериозниот американски режисер од својата генерација.
„Една битка по друга“ не нуди лесни одговори — тоа е филм што поставува прашања што го мерат пулсот на времето: како да се живее во време кога реалноста се претвора во карикатура, а вистината се губи во медиумскиот спектакл. Наместо да бега од искушенијата на современоста, Андерсон ја прегрнува во сета нејзина апсурдност и генерирана болка. Филмот повикува на размислување, преиспитување, а изискува и повторно гледање, како и промислување и рефлексија.
На крајот, останува впечатокот дека Андерсон успеал да ја преведе сложеноста на современиот планетарен хаос во филмско ремек-дело на звук, слика и идеја. „Една битка по друга“ е сведоштво за човечката издржливост, за потребата од вера и за вечната борба за смисла во светот што се распаѓа. Од естетски, етички и идеолошки аспект, ова е едно од најзначајните филмски остварувања на последните години — вистински триумф на киното како уметност и како совест на современиот човек.
Јане Алтипармаков
