Нарцисите можат да бидат исклучително пријатни, комуникативни, подготвени да шармираат и да заведат секого, но зад таа социјална маска често се крие себичност и експлоатација на другите
Кога размислувате за нарцизам, веројатно веќе имате слика за личност што си придава големо значење, ги преувеличува сопствените способности, фантазира за влијание, слава и важност, копнее по признание, восхит, успех и моќ, се гледа себеси како единствена, неповторлива и незаменлива фигура, верува дека секој ѝ должи нешто и манипулира за да го добие она што го сака, без сочувство кон другите.
Лицето опишано на овој начин, кое покажува отворени нарцисоидни црти на личноста, дефинитивно е тешка личност, која би било добро да се избегнува, но тоа не е лесно. Прво, однадвор, нарцисите можат да бидат исклучително пријатни, подготвени да шармираат и да заведат секого, да се фалат со своите достигнувања и познанства. Потоа, тие се грижат за својот изглед и се многу комуникативни, со цел да бидат забележани од околината. Зад таа социјална маска, често се кријат себичност, експлоатација на другите, емоционална воздржаност и студенило.
Пасивно-агресивно однесување
Но покрај отворениот нарцизам, кој повеќето го препознаваат кај другите, а не кај себе, особено кога добива патолошки размери, постои и таканаречен прикриен нарцизам. По што се разликуваат тие? Додека отворениот нарцис е гласен, има тенденција да биде слушнат, виден и почитуван од сите, односно е екстровертен тип личност, отворена кон надворешноста, досегашниот прикриен нарцис покажува слично однесување, но на посуптилен начин. Точно, и тој има исти идеи за сопствената величина, но ги манифестира поинаку. И двајцата ќе бараат знаци на восхит, при што отворениот нарцис е поарогантен и им става до знаење на другите што очекува од нив, без разлика дали им се допаѓа или не. Да речеме, и двајцата мислат дека успехот на тимот е всушност само нивен и дека немаше да се случи без нивно учество и секогаш ги обвинуваат другите за поразот.
Во нивниот настап, еден прикриен нарцис покажува пасивно-агресивно однесување, но двајцата сакаат да ви дадат до знаење дека сте ирелевантни за нив. Затоа доцнат, не ги почитуваат договорите или едноставно го игнорираат она што е договорено.
Зад ова однесување стои искривена слика за себе, претерување со сопствената важност, перфекционизам, претерано изразен мотив за достигнување, потценување, омаловажување и експлоатација на другите. Со своето однесување, нарцисоидната личност компензира за негативна слика за себе, страв од отфрлање и неприфаќање, сомнеж во себе и самосомневање, анксиозност, депресија, хипохондрија и психосоматски проблеми, кои се изразуваат во поголема или во помала мера.
Нарцисоидната личност може да биде успешна во својата работа, иако има патолошки карактеристики, но самата нема да види дека ги деградира и ги обезвреднува напорите на другите луѓе, нагласувајќи го сопственото достигнување и преземајќи ја целата заслуга за успехот. Суетата дополнително ја комплицира терапевтската работа со нарцисоидните луѓе.
Сето ова ќе го забележат луѓето однадвор и ќе се запрашаат колку далеку може да оди еден нарцис, особено ако е во позиција што влијае на животите на другите луѓе. Историјата е полна со такви нарциси – авантуристи што создале поголеми проблеми од решенијата што ги ветувале.
Кога станува збор за психолошко нарцисоидно нарушување, каде што сето погоре наведено добива поголеми размери и го загрозува односот со другите луѓе, психотерапијата е неопходна за да му помогне на лицето да ги надмине проблемите, подобро да го запознае сопственото функционирање и до одреден степен да го промени своето однесување кон другите.
Здрава доза
Важно е да се каже дека покрај патолошкиот нарцизам, постои и здрава доза нарцизам, кога лицето се прифаќа себеси и ги вреднува своето однесување и достигнувања на нормален начин, врз основа на сопствените напори. Таа има чувство на достоинство и не дозволува другите да ја омаловажуваат.
Во изминатите децении, а особено во последно време, гледаме дека развојот на технологијата, социјалните мрежи и разните форми на забавни програми ги „присилуваат“ нарцисоидните лица, кои со своето однесување го привлекуваат вниманието на јавноста, дополнително хранејќи ја нивната идеја за величина. Денес е лесно да се стане позната личност или „позната личност“, без никакви вистински квалитети, туку само врз основа на однесување и вклопување во трендовите што ги пропагираат продукциските компании заради поголема гледаност, како и социјалните мрежи. Нарцисоидните луѓе се идеални актери, подготвени на сè, но всушност тие често можат да бидат манипулирани и самоизмамени затоа што кога ќе поминат „петте минути“ слава, односно кога публиката е сита, враќањето во „нормалниот“ живот е неизбежно. Тоа може да биде тешко за нив, но и отрезнувачко.
Д-р Лазар Мариќевиќ
(Политика.рс)
