Украинскиот претседател Володимир Зеленски рече дека размислува за реконструкција на военото раководство во кое би биле вклучени неколку искусни офицери, пишува „Гардијан“. Веќе некое време се претпоставува дека украинскиот претседател ќе го разреши командантот на армијата Валериј Залужни. Инаку, Залужни во одредени анкети е двојно попопуларен од Зеленски.
– Прашањето е кој треба да ја води Украина. Зборувам за смена на неколку државни лидери, не само во армијата. За да ја добиеме војната, сите треба да се притиснеме во иста насока. Не смееме да се обесхрабруваме, мора да имаме добра, позитивна енергија, негативното мора да го оставиме дома – коментира претседателот.
Расправиите меѓу претседателот и генералите се зголемија по неуспешната контраофанзива минатата година. Минатата недела украинските медиуми неколку пати објавија дека Залужни веќе е сменет, по што портпаролот на претседателот демантираше. Некои тврдат дека му била понудена друга позиција. Залужни ја стекна својата популарност преку успешната одбрана на Киев и операциите на југот и североистокот на земјата.
Украинската влада ја известила Белата куќа дека планира да го отстрани Залужни, изјавија за „Ројтерс“ два извора запознаени со ова прашање.
Извор близок до канцеларијата на Зеленски рече дека двајцата, исто така, не се согласиле за нова воена мобилизација, при што претседателот се спротивставил на предлогот на Залужни да повика 500.000 нови војници. Изворот додава дека процесот за разрешување на Залужни од функцијата врховен командант на украинските вооружени сили во моментов е во мирување бидејќи официјалните лица размислуваат кој ќе го замени. Друг информиран извор изјави дека Белата куќа не го искажала својот став за планираното отпуштање на Залужни.
– Би нагласил дека одговорот на Белата куќа беше дека тие ниту ја поддржуваат ниту се противат на нивната суверена одлука. Белата куќа изрази дека зависи од Украина да донесе сопствени суверени одлуки за нејзиниот персонал – изјави анонимен извор за „Ројтерс“.
„Вашингтон пост“ најпрвин објави дека Украина ја известила Белата куќа за планот да го замени Залужни. Американските власти и рекоа на Украина дека не се против промените, изјави извор близок до кабинетот на украинскиот претседател.
Шпекулациите за проблемите меѓу претседателот и врховниот командант првпат се појавија веднаш по руската инвазија во пролетта 2022 година, а се интензивираа во летото истата година. Гласините потоа стивнаа, се до ноември минатата година, кога разидувањата одеднаш станаа јавни. Потоа, во интервју и напис за британски „Економист“, Залужни најави премин кон рововско војување и призна дека контраофанзивата на украинската армија не успеала. Зеленски делумно му противречеше, велејќи дека нема стагнација на фронтот. Конфликтот стануваше се поочигледен.
Без консултација со врховниот командант, претседателот разреши неколку офицери и почна да комуницира со генералите покрај Залужни. Вториот, пак, ја критикуваше одлуката на претседателот да ги разреши сите воени комесари за мобилизација поради наводна корупција.
Тој се огради и од мобилизацијата на половина милион луѓе што ја најави претседателот, а која наводно ја барала армијата. Зеленски на прес-конференцијата на крајот на годината рече дека имал „работен однос“ со Залужни и посочи дека не му се допаѓаат коментарите на врховниот командант.
Засега не е јасно што го поттикна Зеленски да побара оставка од Залужни, но потегот не беше сосема изненадувачки. Имаше знаци дека тоа може да се случи долго време. Претставничката на претседателот на партијата Слуга на народот, Марјана Бешул, на крајот на ноември отворено побара оставка од Залужни, обвинувајќи го дека нема воен план за 2024 година.
Подоцна голема дебата во земјава предизвика најавата за нов закон за мобилизација. Првиот нацрт подоцна беше ревидиран. А потоа се случи соборувањето на рускиот воен транспортен авион Ил-76 недалеку од Белгород во Русија. Русија тврди дека авионот превезувал десетици украински воени затвореници наменети за размена, а авионот бил соборен од украинските сили. Претседателот Зеленски повика на меѓународна истрага за катастрофата.
Педесетгодишниот Валериј Залужни потекнува од воено семејство. Тој е нетипичен на многу начини. Тој е првиот врховен командант на вооружените сили на Украина кој не учел во советските воени училишта, но дипломирал на украинските, вклучувајќи го и Институтот за копнени сили во Одеса. По 2014 година беше назначен на местото заменик командант во Донбас, а во 2021 година Зеленски го назначи на позицијата шеф на вооружените сили. Самиот Залужни изјави дека тоа го изненадило и нагласил дека има добри односи со претседателот.
По избивањето на војната, Залужни брзо стана симбол на украинската одбрана против руските трупи. Довербата во него како врховен командант на вооружените сили на Украина е поголема отколку во Зеленски, кој се чини дека го поминал врвот на својата популарност. Според анкетите од декември 2023 година, 88 до 94 отсто од Украинците му веруваат на Залужни. Тогаш три четвртини од испитаниците беа против неговата оставка. Поддршката за Зеленски варира меѓу 62 и 77 проценти.
