Извор: Ал Џезира Балканс
Кремљ се уште ја разгледува иднината на „Вагнер“, најголемата и најозлогласената приватна воена компанија во Русија.
– Не можам да ви кажам ништо сега, не знам. Законски, таква структура не постои – рече портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, два дена откако сопственикот на „Вагнер“, Евгениј Пригожин и неговите раководители загинаа во авионска несреќа, за која западните власти велат дека била предизвикана од експлозија.
Но, набљудувачите за Ал Џезира велат дека борците на „Вагнер“, кои биле тестирани во битка, се премногу вредни за само така да се распуштат.
Она што и кој остана од „Вагнер“ веќе го разбиваат руската војска, разузнавачките служби, државните корпорации и приватните воени компании (ПМЦ) финансирани од сојузниците или олигарсите во Кремљ, а свој дел може да го добие дури и белорускиот претседател Александар Лукашенко.
Од 2014 година „Вагнер“ има вработено илјадници искусни борци од сосема различни профили. Некои дипломирале на елитните воени и разузнавачки единици, некои се бореле за Москва во војните во Чеченија, а некои дојдоа од криминални банди кои се појавија по распадот на Советскиот Сојуз во 1990-тите.
Минатата година „Вагнер“ регрутирал десетици илјади затвореници од руските затвори на кои им биле ветени големи плати и претседателски помилувања, но најчесто биле користени во она што е познато како „маршеви со месо“ на украинските позиции.
Малкумина го преживеаја она што ги искрвари украинските сили и ја прекина контраофанзивата на Киев, а уште помалку останаа.
Со оглед на силата на преживеаните на бојното поле, најголемото прашање е дали Кремљ ќе се обиде да го зачува „Вагнер“ под новата администрација – или ќе создаде идентични копии од него. Засега се чини дека е тешко да се изведат и двете опции.
„Ништо слично“
Онаму каде што „Вагнер“ се истакнуваше беше деловната остроумност и злобната харизма на Пригожин, чие невообичаено размислување, непристојни, мегаломански критики и непослушност беа без преседан во Русија на претседателот Владимир Путин – и направи многу негативци на Џејмс Бонд да бледат заради споредба.
Поранешниот 62-годишен затвореник – некогаш познат како „готвачот на Путин“ и на црната листа на Западот – основа деловна империја која тргувала со сириски јаглеводороди, африкански дијаманти, злато, дрва и суровини.
Тој склучи профитабилни безбедносни договори со субсахарски автократи, водеше угостителски бизниси и хотели во Русија и започна фарма на тролови што се мешаше во изборите од Мадагаскар до Соединетите Американски Држави и создаде медиумски куќи и канали на Телеграм. „Вагнер“ беше само највидливиот скапоцен камен во неговата круна.
– „Вагнер“ беше многу повеќе од обичен ПМЦ – изјави за Ал Џезира Џон Лехнер, американски автор кој пишува книга за Пригожин, која ги сумира годините на истражување во Африка, Блискиот Исток, Русија и Украина. „Навистина нема некој како него што може да го замени во скоро време“.
Главниот украински воен експерт се согласува
– „Вагнер“ е единствен на свој начин, а Пригожин треба да добие признание за тоа – изјави за Ал Џезира генерал-полковник Ихор Романенко, поранешен заменик началник на Генералштабот на вооружените сили на Украина.
Руското раководство „едвај ќе може да формира нешто слично во блиска иднина“, рече Романенко.
Највредниот и најсмртоносниот ресурс на „Вагнер“ – тестирани во битка, искусни борци – е на располагање, рече тој.
– Тоа ќе ги раздвои луѓето, процесот е веќе во тек. Некои ќе бидат сменети, некои ќе бидат отпуштени. Некои ќе се префрлат во други структури, некои можеби ќе бидат заинтересирани [да останат] бидејќи се добро обучени јуришни единици – рече тој.
„Нема многу“ вагнерови борци во Украина
„Вагнер“ се распрснува со прекинатиот бунт на Пригожин на 23 јуни.
Тој рече дека неговиот „марш на правдата“ кон Москва, кој запре на 200 километри јужно од руската престолнина, бил поттикнат од повеќемесечниот спор со Министерството за одбрана, кое „саботирало“ снабдување со муниција.
Маршот беше поттикнат и од ултиматумот на Москва дека секој борец на Вагнер мора да потпише договор за да стане запчаник во руската воена машина, позната по неефикасноста, лошото одлучување и логистиката што го претворија Путиновиот украински блицкриг во мочуриште на кое не му се гледа крајот.
Лукашенко посредуваше за примирје меѓу Пригожин и Кремљ, гарантирајќи дека борците на „Вагнер“ кои не сакаа да се пријават може да се преселат во Белорусија.
Илјадници веќе го направија тоа, се сместија во кампови изградени за нив во густите белоруски шуми кои некогаш ги засолнувале герилците од Втората светска војна кои се бореа против германските нацисти.
„Најквалификуваниот дел од нив ќе добие белоруско државјанство и ќе биде интегриран во белоруските структури за спроведување на законот“, изјави за Ал Џезира Игар Тишкевич, аналитичар роден во Белорусија, кој се наоѓа во Киев.
Регрутите ќе му помогнат на Лукашенко да се спротивстави на напорите на Москва да го заврши потчинувањето на нејзината поранешна советска држава од 10 милиони жители.
– Лукашенко ќе се обиде да ги натера останатите борци на „Вагнер“ да се вратат во Русија, каде војската, разузнавачките служби и државните компании веќе се обидуваат да го пополнат вакуумот што го остави смртта на Пригожин. Некои од борците на „Вагнер“ би сакале да ја задржат својата независност и „ќе се претворат во стандардна платеничка група или приватна воена компанија. Други ќе станат дел од државните корпорации или разузнавачки служби, а некои веќе потпишаа договори со Министерството за одбрана, додека оние „истурканите“ од Белорусија би можеле да им се придружат во борбата во Украина. Но, нема да ги има многу. „Вагнер“ ќе се пробие во неколку структури – рече Тишкевич.
„Харизмата на Пригожин“
Според рускиот закон, приватните воени компании остануваат нелегални, поради што нивните спонзори или членови се предмет на кривично гонење доколку не ја послушаат Москва, како што тоа го направи Пригожин. Сепак, никој нема шанса да го засени.
– Меѓу другите команданти има многу воен талент, но харизмата на Пригожин, неговата способност да ги склопи работите како логистичар, како менаџер – тешко ќе им биде да го заменат тоа во еден човек – рече Лехнер.
Сепак, војната во Украина – заедно со руските амбиции на други делови на светот – веројатно ќе ги одржи тие ПМЦ на површина и во живот.
– Руските платеници се тука да останат. Можеби е во помалку харизматичен облик, но тие создадоа пазар за себе, а веројатно и за другите – рече Лехнер.
