По одлуката на бугарското собрание за присвојување на Денот на сесловенската писменост како ден на бугарската писменост, се става под прашање работата на македонско-бугарската историско-образовна комисија, тврдат историчарите. Според нив, овој потег на бугарскиот парламент би требало да значи дека наредната година во Македонија празникот Свети Кирил и Методиј би се славел како ден на бугарската писменост?!
ИМ НЕМА КРАЈ НА МЕГАЛОМАНСКИТЕ АСПИРАЦИИ НА НАШИОТ ИСТОЧЕН СОСЕД
Притисокот што го прави Бугарија врз ЕУ, прво преку објаснувачкиот меморандум за Македонија и нивните услови, кои бараат да бидат вградени во македонската преговарачка рамка, доби нов „дополнителен прилог“ со неодамнешното преименување на 24 мај – Денот на словенските просветители, Кирил и Методиј, во ден на бугарката писменост. Имено, бугарското собрание со 73 гласа „за“, 4 – против и 34 – воздржани, го усвои во прво читање, предлогот на коалицијата Обединети патриоти предводена од ВМРО-БНД на вицепремиерот и министер за одбрана Красимир Каракачанов, која е дел од владата на Бојко Борисов, за преименување на празникот 24 Мај од „Ден на бугарската просвета и култура и на словенското писмо“ во „Ден на бугарската литература, образование и култура“. Според предлагачите, ова е прв чекор кон признавање на кирилицата од страна на ЕУ како бугарска азбука. Овој потег претставува своевидно засилување на бугарската офанзива во настојувањата растегнатиот критериум за добрососедство на ЕУ, да биде искористен за исполнување на вековните амбиции на Бугарија за присвојување на македонската автентична самобитност.
Освен тоа што во славистичката наука е прифатено дека основите на (старо)словенската писменост се поврзани токму со македонските говори во близината на Солун, и врз чија фонетика браќата Кирил и Методиј го создале писмото глаголица, денот на овие просветители се чествува во речиси сите словенски земји, некои и членки на ЕУ. Но користејќи ја состојбата дека Бугарија засега е единствената земја-членка на ЕУ во која се употребува кирилицата како официјално писмо, се обидува да ја капитализира таквата позиција со монополизирање на целата словенска писменост како бугарска. Конкретно, според досегашниот развој на македонско-бугарските односи во контекст на спроведување на Договорот за добрососедство како еден од критериумите за членство во ЕУ за Македонија, овој потег на бугарскиот парламент би требало да значи дека наредната година во Македонија празникот Свети Кирил и Методиј би се славел како ден на бугарската писменост.
– По одлуката на бугарското собрание за присвојување на Денот на сесловенската писменост како ден на бугарската писменост, се става под прашање работата на македонско-бугарската историско-образовна комисија. Односно ги отвора прашањата и сомневањата: што било договорено во досегашната работа на комисијата. Дали едно е договорено, а бугарската страна прави нешто друго?
Или можеби ова било прифатено и од македонската страна во комисијата, а јавноста не била информирана? Сега е важно како ќе реагира македонскиот дел од комисијата, но одлуката на бугарското собрание ја прави работата на комисијата беспредметна. Со оваа одлука изгласана во Собранието во Софија, Бугарија отворено влегува во офанзива да ги монополизира кирилицата и целата словенска писменост во ЕУ. Но научните факти говорат дека, сепак, се работи за нешто што воопшто не ѝ припаѓа на Бугарија – вели македонскиот историчар Тодор Чепреганов, кој не е зачуден од методите со кои Бугарија ја користи ЕУ за да си ги реализира своите балкански аспирации. Она што го зачудува историчарот е прашањето дали македонските политичари презеле обврски што мислеле дека можат да ги спроведат без никаков отпор во општеството. И повторно нагласува дека македонскиот дел од историската комисија треба да реагира на оваа монополистичка одлука за словенската писменост на бугарското собрание.
Во поглед на актуелноста на македонските евроинтеграции, се чини дека најновата одлука изгласана во бугарското собрание ја подигнува летвичката на уцените за Македонија, претставени во критериумот за добрососедство на ЕУ во преговорите за членство на новите кандидати.
– Факт е дека добрососедството е дел од критериумите на ЕУ во пристапувањето на новите членки, но на почетокот тоа беше наменето за гранично-територијални прашања. Историските прашања не беа во првичниот концепт на добрососедството, но се покажува дека случајот на Македонија во голема мера го растегнува критериумот за добрососедство. Сите постапки што актуелно ги спроведува Бугарија во настојувањата да ги услови македонските евроинтеграции се повеќе во насока да ја добие поддршката од другите земји- членки од ЕУ, за која се чини дека засега ја нема. Нивниот притисок ќе се зголемува до декември, кога треба да се одржи првата меѓувладина конференција, со што фактички Македонија би ги започнала преговорите за членство во ЕУ. Во меѓувреме, Македонија треба да покаже добра волја за разговор, односно да продолжи работата на комисијата. Добрата волја за разговор е она што особено се цени во ЕУ, но притоа треба да се има предвид дека Македонија нема голем маневарски простор за нови отстапки. Исто така ЕУ цени и дека другата страна треба да покаже добра волја за разговор, иако е нејзина членка. Покрај сѐ, треба да бидеме свесни дека добрососедството ќе биде споменато во преговарачката рамка, но широко дефинирано – вели Симонида Кацарска, директорка на Институтот за европски политики – Скопје.
