Прашањето како да се реши израелско-палестинскиот конфликт е клучно геополитичко прашање уште од 1948 година и создавањето на државата Израел, што беше настан што резултира со голем број последователни конфликти меѓу Израелците и Палестинците. Одлуката на Обединетите нации во 1947 година да го подели поранешниот британски колонијален посед на Палестина на арапска (палестинска) и израелска (еврејска) држава темелно го потресе текот на историјата на Блискиот Исток и пошироко. Светата земја со главниот град Ерусалим е местото каде што се родени трите најголеми светски религии, јудаизмот, христијанството и исламот. Наместо да стане место на мир, толеранција и соживот на различните религии во 20 и 21 век, светата земја се претвори во сцена на крвави престрелки, на кои сме сведоци и деновиве во последната рунда израелско-палестински конфликти, кои се закануваат со војна од големи размери, се вели меѓу другото во опширната анализа на порталот „Геополитика њуз“
Моделите за решавање на израелско-палестинскиот конфликт (6)
Стотици илјади Палестинци беа раселени за време на арапско-израелската војна од 1948-1949 година, во која победи Израел. Денес тие и нивните потомци се бројат во милиони, од кои многумина живеат без државјанство во бегалски кампови низ Блискиот Исток. Сепак, многу Палестинци се државјани на Јордан, САД и други земји. Палестинците повикуваат на „право на враќање“, што ќе им овозможи ним и на нивните потомци засекогаш да се вратат во домовите и селата од кои некогаш избегале.
Во 1948 година, Обединетите нации ја усвоија резолуцијата 194, во која беше наведено дека на палестинските бегалци што сакаат да се вратат во своите домови треба да им се дозволи да го сторат тоа. Меѓутоа, по шестдневната војна во 1967 година, Советот за безбедност на ОН ја усвои резолуцијата 242, која само повикува на „праведно решение“ за бегалското прашање.
Не е чудно што Израел не е поддржувач на „правото на враќање“ – милиони муслимански бегалци би го преплавиле Израел и на тој начин би го намалиле неговиот двосмислен еврејски карактер. Израел и неговите партнери исто така ги критикуваа ОН и арапските земји што не ги интегрираат овие бегалци за да го задржат притисокот врз Израел. Во исто време многу Израелци итро забележуваат дека по 1948 година примиле 600.000 Евреи од арапските земји, од кои многумина биле принудени да го напуштат својот имот и да побегнат во Израел, а чии потомци сега ги има во милиони.
Безбедносни стравови на Израелците и на Палестинците
Израел како држава беше воспоставен како прибежиште за еврејскиот народ, кој со векови беше угнетуван, го преживеа холокаустот, а потоа и инвазијата на армиите на арапските држави. Затоа воениот рок е задолжителен, редовно се случуваат ракетни напади од Газа и Либан, како и терористички напади на радикални исламисти. Отстапувањето на целиот Западен Брег на Палестинците ќе го направи Израел широк само неколку километри во неговата најтесна точка и ќе му оневозможи безбедносно присуство по должината на реката Јордан. Со повлекување од тие области на Западниот Брег, Израел би изгубил „стратегиска длабочина“ во случај на нова арапска инвазија. Израел најмногу стравува од терористички напади и затоа инсистира да го задржи безбедносниот појас на Западниот Брег.
Израелските антитерористички операции во соработка со палестинските власти помогнаа драстично да се намалат терористичките закани. Сепак, милитантите на Хамас редовно истрелуваат ракети врз Израел и копаат тунели од Газа во израелските населени центри, како што покажаа настаните од овие денови. Многу Израелци стравуваат дека доколку нивните војници се повлечат од Западниот Брег, од тие области ќе бидат истрелани ракети врз Израел и повеќе нема да има безбедна локација во земјата.
Се разбира, и Палестинците имаат свои безбедносни грижи. Израелските безбедносни сили спроведуваат безбедносни операции на Западниот Брег, кои повремено резултираат со палестински жртви. Кога Израел возвраќа на ракетниот оган, како што го направи тоа, на пример, во 2021 година и оваа година, многу палестински цивили стануваат колатерални жртви. Исто така, постои вистински страв кај Палестинците дека под сегашните околности би можеле да бидат уапсени и држени во воен притвор на неодредено време.
Анкети
Во анкетите поддршката за решението со две држави се разликува во зависност од начинот на кој се формулира прашањето. Некои израелски новинари сугерираат дека Палестинците не се подготвени да прифатат еврејска држава под никакви услови.
Според една анкета, „помалку од двајца од 10 Арапи, и Палестинци и други, веруваат во правото на Израел да постои како нација со мнозинско еврејско население“. Друга анкета, цитирана од американскиот Стејт департмент, покажува дека 78 отсто од Палестинците и 74 отсто од Израелците веруваат дека мировниот договор што води до тоа двете земји да живеат една до друга како добри соседи е „важен или пожелен“.
Во 2021 година повеќето Палестинци беа против моделот на две држави. Истата година анкетата на Палестинскиот центар за политички и анкетни истражувања покажа дека 39 отсто од Палестинците го прифаќаат моделот на две држави, додека 59 отсто го отфрлаат. Поддршката е уште помала кај младите.
Анкетата спроведена од Вашингтонскиот институт за блискоисточна политика (WINEP) пред избувнувањето на конфликтот во 2014 година, покажа дека 60 отсто од Палестинците веруваат дека целта на нивното национално движење треба да биде враќање на целата историска Палестина од реката Јордан во морето. Во таа анкета, само 27 отсто од испитаниците ја поддржаа идејата за две држави. Во 2020 година, 40 отсто од испитаниците во Газа и 26 отсто на Западниот Брег веруваа дека решението за две држави со преговори треба да го реши спорот. Моделот на две држави уживаше мнозинска поддршка во израелските анкети, иако со текот на времето се намалуваше.
Според анкетата на Хаарец од 2019 година, околу една третина од Израелците поддржале решение со две држави, 19 отсто решение за една држава, 9 отсто конфедерација, а преостанатите рекле „не знам“ или „друго“.
(Крај)
