Предлогот на Европската Унија ќе им олесни на барателите да ги добијат случаите, што веројатно ќе ја загрижи индустријата. Со новите прописи се менува товарот на докажување: операторите на постројките и релевантните органи ќе треба да докажат дека нивното нарушување на загадувањето не е основа за здравствените проблеми на подносителот на барањето, смета Антонија Зимерман за „Политико“
Брисел ги менува правилата за еколошка одговорност
Во своите ревидирани правила за индустриски емисии претставени во април, Европската комисија предложи да се воведе право на граѓаните да бараат компензација за здравствена штета предизвикана од прекршување на дозволите за загадување на индустриските постројки. Ревидираните правила на Европската Унија (ЕУ) ќе важат за над 50.000 најголеми индустриски инсталации низ целиот блок. Предлогот го менува товарот на докажување: операторите на постројките и релевантните органи ќе треба да докажат дека нивното нарушување на загадувањето не е основа за здравствените проблеми на подносителот на барањето. Предлогот, кој сè уште треба да ги преживее преговорите меѓу институциите на ЕУ, претставува историски чекор кон стандардизирање на правната заштита за влијанието на загадувањето, според адвокатите и активистите. Тој е „целосно нов“ и „може да донесе многу промени“, смета Кристијан Шајбле, менаџер за политика за индустриско производство во невладината организација „Европското биро за животна средина“.
Пресвртот веројатно ќе ја разочара индустријата, на која „ќе ѝ се усложни процесот за побивање на тужбите, како што досега беше случај за тужителите – рече Марија Ли, професорка по право на Универзитетскиот колеџ во Лондон.
Тужби насекаде?
Иако правото на компензација за штета е веќе вградено во правото на ЕУ во други области, како што се заштитата на податоците и конкуренцијата, тоа сè уште не е дел од законодавството за животната средина. Правилата за еколошка одговорност на блокот експлицитно го исклучуваат таквото право, додека новопредложеното законодавство за длабинска анализа на Брисел вклучува само нејасна должност за грижа за директорите на компаниите. Затоа, како што рече еден претставник, комисијата смета дека е „неопходно да се дополни законодавната рамка на Унијата во овој поглед“.
Готје ван Тујн, практикант на правото за животна средина во адвокатската фирма „Ален и Овери“, истакна дека овој потег доаѓа во услови на растечки тренд на граѓаните што користат тужби за да ги повикаат големите играчи на одговорност за нивното влијание врз климата. Минатата година, француските и германските активисти успешно ги тужеа нивните влади за неисполнување на обврските за намалување на штетните емисии и справувањето со климатските промени.
Најлесните случаи во кои тужителите би можеле да победат се оние каде што индустриска фабрика што е релативно изолирана од други инсталации ги прекршила границите на загадување и предизвикува здравствени проблеми кај локалното население – рече Фи Гусенс, постар соработник во „Ален и Овери“.
Засегнатите луѓе потоа би можеле да поднесат колективна тужба и потенцијално, според предлогот, да бидат застапувани од еколошка невладина организација. Другите случаи може да се покажат потешки; во област со неколку инсталации, на пример, може да биде нејасно која е вината. Но адвокатите веруваат дека главната предност на одредбата е одвраќањето. Лоби-групите „Деловна Европа“ и Федерацијата на германските индустрии рекоа дека е премногу рано да се коментира одредбата.
Ограничено влијание
Адвокатите предупредуваат дека одредбата има ограничувања, имајќи предвид дека таа се применува само кога има прекршување на законските нивоа на загадување.
Во реалноста, одредбата ќе се однесува само на „многу екстремни случаи“ – рече Ли, професорка на Универзитетскиот колеџ во Лондон, истакнувајќи дека „повеќето штети се предизвикани совршено законски“, бидејќи „поголем дел од загадување не е нелегално“.
Таа, исто така, посочи дека најголемиот дел од загадувањето на воздухот што ги погодува граѓаните во градовите доаѓа од други извори. Ревизија на правилата за квалитетот на воздухот на ЕУ се очекува наесен, при што невладините организации и некои законодавци на ЕУ се залагаат блокот да се усогласи со најновите упатства на Светската здравствена организација за прифатливи нивоа на загадување што се построги од оние на ЕУ.
Судот на правдата на ЕУ неодамна објави мислење во кое се тврди дека граѓаните можат да бараат компензација од земјите-членки за здравствена штета предизвикана од нивното прекршување на правилата на ЕУ за квалитетот на воздухот. Конечната одлука на судот за ова прашање се очекува подоцна оваа година. Како што е ограничено, адвокатот Ван Тујн рече дека јазикот на новата одредба во правилата за индустриски емисии покажува дека комисијата е заинтересирана „да се погрижи земјите-членки да бидат принудени да размислуваат за одговорност“ како дел од Зелениот договор и дека би можеле да воведат слични обврски во други инструменти на зелената политика.
