Францускиот претседател Емануел Макрон ја шокираше Европа со распуштањето на францускиот парламент и распишувањето нови национални избори. Дури и неговите сојузници не го сакаат ликот на францускиот претседател на нивните постери или неговиот глас на радио
Надвор од Франција, претседателот Емануел Макрон е олицетворение на полиран самоуверен европски државник. Во Франција, тој сѐ повеќе се гледа како одговорност.
Во пресрет на бомбашката одлука на Макрон да свика вонредни избори по лошиот пораз во натпреварот за Европскиот парламент, сојузниците на францускиот претседател стравуваат дека тој може да ги доведе до катастрофа.
– Нема да го видите лицето на Макрон на моите предизборни плакати, тоа можам да ви го кажам – рече член на Парламентот од коалицијата на францускиот претседател.
– Елисејската палата навистина не го разбра „антипретседателското“ расположение во Франција – рече претставник на пратеничката група на Партијата на ренесансата на Макрон, кој, како и другите во оваа приказна, доби анонимност за да разговара за чувствителна работа.
Анкетите покажуваат дека Французите го гледаат својот претседател како презир и авторитарен, и громобран за антиелитни чувства, кои се вртеа во пресрет на многубројните кризи, како што се бунтот на Жолтите елеци и пандемијата на ковид, кои ја погодија Франција во последниве години. Неговата неподготвеност да го смени курсот наспроти широките протести за пензиските реформи минатата година го засили мислењето дека тој е настрана и недопирлив, додека неговиот тон може да биде арогантен и елитистички.
Во неделата таа реакција се искристализира кај гласачките кутии. Екстремно десничарскиот Национален фронт заврши на првото место на изборите за Европскиот парламент во Франција со 31,4 отсто од гласовите – повеќе од двојно од 14,6 отсто колку што доби партијата на Макрон. Истражувањето спроведено на денот на гласањето покажа дека речиси половина од гласачите имале една клучна цел: „Да го изразат своето незадоволство од Емануел Макрон и од Владата“.
Како одговор на поразот, Макрон ја шокираше Европа со распуштањето на францускиот парламент и со распишувањето нови национални избори за преземање на иницијативата и замолчување на екстремната десница. Гласањето се заканува не само да ја вознемири француската влада туку и да ја разнесе европската политика во критично време, при што руската војна во Украина сега е длабоко во третата година.
Но не само што Макрон не е баран во кампањата за неговата Партија на ренесансата, тој исто така сѐ повеќе се смета за лабав топ, со обвинувања дека претседателот не е во контакт и дека е во заблуда за неговата жалба.
Додека Макрон смета дека предвремените избори се единствениот начин да се одврати екстремната десничарска плима и да се соберат главните гласачи од сите страни зад себе, стравот во неговиот табор е дека може да се случи спротивното.
– Ако претседателот се постави себеси, тоа е огромен ризик. Она што е сигурно е дека ако се вклучи, ќе мобилизира луѓе против себе – рече Матје Галард, истражувачки аналитичар во „Ипсос“.
РАЗГОВОРИ ЗА ДЕМАКРОНИЗАЦИЈА
Раните анкети покажуваат дека партијата на Макрон би можела уште еднаш да претрпи пораз додека гласачите се враќаат на гласачките места за парламентарните избори во два круга на 30 јуни и 7 јули и да стане трета сила во француската политика, зад екстремната десница и потенцијално левицата.
За многу сојузници и поранешни поддржувачи, извонредната самодоверба на Макрон сега се претвора во негирање на реалноста што го прави слеп за антипатијата што ја создава.
Иако е вообичаено француските претседатели да ја губат својата привлечност, тој е обвинет за лошо справување со низа кризи. Одлуката да се вратиме на гласање е „делириум на човек што е нокаутиран од пораз“, рече еден поранешен вработен во Елисеј.
Тензиите во коалицијата што го поддржува Макрон се такви што тешкашите го повикуваат францускиот претседател да направи чекор назад. Франсоа Бајру, клучниот сојузник и еден од првите поддржувачи на Макрон, беше во Елисејската палата во понеделникот вечерта за да испрати порака дека Макрон „не смее премногу да се вклучува во кампањата“, порача еден центристички пратеник. Бајру дури разговарал за неопходната „демакронизација“ со своите пратеници, според пратеникот, кој, како и другите цитирани овде, добил анонимност да зборува искрено.
– Колку повеќе тој зборува, толку повеќе губиме поени на анкетите – рече советник на пратеник од Партијата на ренесансата на Макрон.
Ова е невидена промена во партиската динамика за Партијата на ренесансата. Партијата на францускиот претседател, која се појави со него, долго време беше отфрлена како обична комора за ехо за Макрон, која не би постоела без него.
Иако е вообичаено француските претседатели да ја изгубат својата привлечност, тој беше обвинет за лошо справување со низа кризи, од кои некои беа дело на неговата влада. Минатогодишните пензиски протести, во кои стотици илјади излегоа на улиците да се спротивстават на зголемувањето на старосната граница за пензионирање, не успеаја да го придвижат. Макрон ефективно ги игнорираше тие гласови, користејќи уставна задна врата за да го донесе законот без гласање во парламентот.
Тој, исто така, нашироко се смета за претседател на богатите, а не како човек извлечен од францускиот народ да ги води. Тој беше инвестициски банкар пред да влезе во политиката и некои од неговите политики за намалување на даноците го поттикнаа мислењето дека тој првенствено се занимава со помагање на големите бизнис-милијардери како Бернард Арно, шефот на ЛВМХ, најголемата светска компанија за луксузни стоки и еден од најбогатите луѓе на планетата.
Има и проблем со неговиот стил на презентација. Елоквентноста на Макрон понекогаш не му оди во прилог, често предизвикувајќи тој да изгледа дидактички, професорски или покровителски.
ОПАСНАТА КОЦКА НА МАКРОН
И покрај стравувањата на неговата партија, Макрон има свои планови за предвремената изборна кампања. Во среда се очекува тој да одржи голем говор за да го даде тонот на неговата битка со екстремната десница. Според неколку француски медиуми, претседателот планира да ги засити медиумите со три појавувања неделно.
И покрај тоа што претседателството не може да се прикаже на изборите, кредибилитетот на Макрон е. Како и да е, тој ги отфрли предлозите дека би можел да поднесе оставка доколку неговата партија падне на уште еден понижувачки пораз.
– Одам во борбата за да победам – изјави тој за списанието „Фигаро“ во понеделникот.
Ризикот е јасен: претседателот беше силно вклучен во кампањата за европските избори, која штотуку заврши со катастрофален резултат за неговата партија.
– Партијата на ренесансата постигна катастрофални резултати и покрај силната вклученост на претседателот и неговиот премиер Габриел Атал во кампањата. Нивниот ангажман не беше доволен за да се мобилизира нивната база на гласачи, но влогот е поголем овој пат со веродостојноста на влада на Националниот фронт за првпат – рече Галард од „Ипсос“.
Макрон често уживаше во преземањето ризици за време на неговата политичка кариера, без разлика дали тоа е соочување со непријателство или давање најави што не се целосно финализирани. Неговото доаѓање на власт, од низок советник до министер за економија, а потоа и претседател, е приказна за коцкарска среќа.
Но Макрон сега претрпе два изборни пораза по ред – на парламентарните избори во 2022 година и повторно во неделата – и сега се соочува со друг. Според неколку француски медиуми, претседателот планира да ги засити медиумите со три појавувања неделно.
– Емануел Макрон ја загуби аурата што ја имаше во 2017 година и јасно можеме да видиме дека тој се бори да комуницира каде ја води земјата – рече Галард.
Од верба во себе до самозаблуда?
Францускиот претседател излезе на европските избори покрај комеморациите на Денот Д заедно со украинскиот Володимир Зеленски и американскиот претседател Џо Бајден. „Опиен од сопственото присуство“ на меѓународната сцена, „антикулминацијата (од резултатите) силно го погоди“, рече истиот поранешен вработен во Елисејската палата.
Макрон ја објасни сопствената одлука со пркос.
– На Франција ѝ треба јасно мнозинство во спокојство и хармонија. Да се биде Французин, во душа, значи да се избере да се пишува историја, а не да се води од неа – рече тој додека објавуваше дека го распушта Националното собрание.
Па што ќе се случи ако изгуби? Екстремно десничарскиот Национален фронт за првпат ќе стане водечка сила во Националното собрание на Франција. Претседателската коалиција на Макрон ќе биде врат и шија со левичарскиот блок. Десетици негови пратеници би можеле да ги загубат своите места.
– Нѐ фрлаат под автобус за грешка што е негова – рече еден партиски советник.
