Војната на Русија против Украина предизвика распаѓање на постојната европска безбедносна архитектура, предизвикувајќи фундаментални промени во надворешната и одбранбената политика низ целиот континент. Соочена со прекин на долгогодишните енергетски и комерцијални врски со Русија како резултат на тоа, Германија веројатно беше подлабоко погодена од повеќето. И мораше да се приспособи на новата ера со усвојување на Zeitenwende, или пресвртна точка – радикално отстапување од нејзините минати политики и принципи. Сличен Zeitenwende е итно потребен токму сега и во Југоисточна Европа
Војната на Русија против Украина предизвика распаѓање на постојната европска безбедносна архитектура, предизвикувајќи фундаментални промени во надворешната и одбранбената политика низ целиот континент. Соочена со прекин на долгогодишните енергетски и комерцијални врски со Русија како резултат на тоа, Германија веројатно беше подлабоко погодена од повеќето. И мораше да се приспособи на новата ера со усвојување на Zeitenwende, или пресвртна точка – радикално отстапување од нејзините минати политики и принципи.
Сличен Zeitenwende е итно потребен токму сега и во Југоисточна Европа.
Земјите од Западен Балкан мораа премногу долго да живеат со своите нерешени прашања и спорови. Дојде време за храбри одлуки за надминување на пречките од минатото, што го води патот кон регионална соработка и идно членство во Европската Унија.
Сепак, целосниот потенцијал за раст и просперитет на Западен Балкан може да се реализира само ако односите меѓу Србија и Косово конечно се стават на стабилна и кооперативна основа.
Пред повеќе од една и пол деценија, за време на преговорите на Тројката во 2007 година, беше развиен предлог за „Основен договор“ меѓу Белград и Приштина. Текстот се заснова на филозофијата на Основниот договор од 1972 година меѓу Сојузна Република Германија и Германската Демократска Република, кој имаше цел да воспостави добрососедски односи меѓу двете држави и овозможи сеопфатна прагматична соработка, додека заобиколи одредени прашања – како целосното меѓусебно дипломатско признавање – што изгледаше нерешливо во тоа време.
Но, за жал, Србија сметаше дека е невозможно да се потпише на Основниот договор и беше пропуштена шанса.
Очигледно многу работи се сменија од 2007 година. Косово, сега под водство на премиерот Албин Курти, веќе 15 години е независна и демократска земја, која се стреми кон своето заслужено и неоспорно место во Европа. Србија, од своја страна, се разви во главен инвестициски центар за меѓународни компании, а претседателот Вучиќ стана моќен поборник за економската интеграција на регионот.
Сè додека двете земји остануваат вкоренети во режим на конфронтација, тие нема да можат да го остварат својот целосен потенцијал или своите улоги во регионалната соработка и интеграција. Неодамнешните настани во северно Косово уште еднаш ги покажаа ризиците од ескалација – дури и од голем конфликт – поради што сега е потребна итна акција во врска со нерешениот статус на Косово и прашањето за малцинските права на неговата српска заедница.
Во оваа насока, Германија и Франција неодамна започнаа нов напор, презентирајќи „европски предлог“ и тесно поврзувајќи се со партнерите од ЕУ, особено со Италија, Мирослав Лајчак – специјалниот претставник на ЕУ за регионот – и Соединетите Американски Држави. Досега и двете, и Србија и Косово, укажаа дека го прифаќаат текстот, но сепак разликите во однос на модалитетите и спроведувањето остануваат. Како што често се случува во кризната дипломатија, важни се ситните букви или јазикот користен во пишувањето на анексите.
Но решението е директно: Србија треба да го прифати фактот дека Косово е тука да остане, вклучувајќи и на меѓународната сцена. И Косово треба да се помири со неопходноста од решавање на грижите на своето српско малцинство, вклучувајќи и прифаќање на предвиденото формирање на заедницата на општини со српско мнозинство.
Како пријател на Косово и на Србија, и самиот поранешен преговарач со ЕУ, ги повикувам претседателот Вучиќ и премиерот Курти да направат скок на верата токму сега. На 18 март во Охрид и двајцата ќе имаат историска можност да покажат политичка храброст и лидерство. И сега е време заедно да ги придвижиме Србија и Косово напред, во интерес на нивниот народ, во интерес на Западен Балкан и во интерес на мирот и безбедноста на европскиот континент.
Направете го вашиот сопствен Zeitenwende – токму сега.
(Амбасадорот Волфганг Ишингер ја претставуваше ЕУ во преговорите на Тројката во 2007 година. Тој претседаваше со Минхенската безбедносна конференција од 2008 до 2022 година и моментално е претседател на Фондацијата за безбедносна конференција
во Минхен)
