Европа само држи теоретски предавања, никако да преземе нешто конкретно и практично
- Стратешките извештаи на Европа се полни со повици за итност и агилност. Но Европа сè уште држи предавања и никако да преземе нешто лидерски, конкретно и практично. Зборовите сами по себе не даваат резултати. Европа продолжува да заостанува зад другите глобални играчи, кои, пак, испорачуваат резултати. Европа ризикува да исчезне во ирелевантност…
Во изминатите две години, пет големи стратешки документи на ЕУ го вклучија истиот аларм: Европа мора да се забрза. Без брзина, поедноставување и решителност, Европа ризикува да исчезне во ирелевантност. Сепак, досега, ЕУ преточи само мал дел од својата агенда во акција.
Спроведени се само 10 отсто од технолошките препораки од извештајот на Марио Драги за 2024 година за европската конкурентност. Извештајот на Енрико Лета за единствениот пазар и извештајот на Саули Нинисто за цивилната и воената подготвеност на Европа се спроведуваа релативно бавно. ЕУ изготви планови за нивно спроведување, но со малку чувство за итност.
Во октомври Европската комисија го претстави Патоказот за подготвеност за одбрана 2030, кој следуваше по Омнибусот за подготвеност за одбрана од јуни – двата ги истакнуваат чекорите за намалување на бирократијата и зголемување на инвестициите во одбранбениот сектор. Реториката на овие документи совршено ја доловува амбицијата на Европа: секоја страница ги истакнува итноста, брзината и агилноста. Сепак, зборовите сами по себе не даваат резултати. Европа продолжува да заостанува зад другите глобални играчи.
На пример, Русија брзо го надградува својот капацитет за производство во одбранбената индустрија. Без разлика дали Москва и Киев ќе постигнат прекин на огнот или не, првата се чини дека е подготвена да излезе од војната во Украина со охрабрена и ефикасна сила. Русија произведува повеќе оружје отколку што моментно користи во Украина; таа ги дополнува резервите и ги интегрира лекциите научени од фронтот за да стане уште поефикасна во употребата на ракети и беспилотни летала. А во Киев, една од најголемите компании за производство на беспилотни летала во Украина произведува беспилотно летало на секои осум секунди – еднакво на 1,7 милион единици годишно.
САД, честопати поподготвени од Европа во кризи, исто така се залагаат да дејствуваат уште побрзо. Со децении, Америка се потпираше на Законот за производство на одбрана (ДПА), донесен во 1950 година што ја овластува извршната власт да интервенира во домашната индустрија. Со текот на годините, САД го користеа ДПА во широк спектар на околности, не само за воени напори: тој помогна да се зголеми производството на медицински материјали за време на ковид-19 и се користи за забрзување на производството на црева за борба против сè пораспространетите шумски пожари во Америка. Неодамна, поранешниот американски претседател Џо Бајден се повика на ДПА за да ги забрза истражувањето и развојот на хиперсонични ракети.
Сепак, за Америка ова не беше доволно. Во јуни годинава, Комитетот за вооружени сили на Сенатот на САД го предложи законот СПЕЕД за понатамошно поедноставување на одбранбените процеси. Иако САД веќе СЕ поподготвени од Европа, нивната влада сака да се движи уште побрзо за да го одржи темпото во денешното време на конкуренција меѓу големите сили.
Сепак, Кина е таа што ја презема водечката улога – особено во транзицијата кон зелена енергија, што требаше да биде момент на историско лидерство на Европа. Всушност, контрастот е впечатлив. Во првиот квартал од 2025 година, европските емисии на јаглерод се зголемија за 3,4 отсто, додека кинеските се намалија за 1,4 отсто. Ова е затоа што Пекинг беше побрз во градењето обновливи капацитети и во зголемувањето на употребата на електрични возила, водејќи ја транзицијата напред. Некои процени предвидуваат дека 10 проценти од европското производство на зелена енергија се губи поради доцнења во изградбата на меѓусебни врски за електрична енергија, главно поради бирократијата. Како резултат на тоа, во сектори како што се производството на електрични возила или складирањето батерии, Европа држи предавања, додека Кина ги исполнува очекувањата.
Европската јавност е меѓу најсвесните за климата во светот. Сепак, регулативата, нефлексибилноста и бирократските пречки го попречуваат напредокот и ја намалуваат поддршката за зелената агенда. Прозорецот на можности за зелена транзиција во Европа почнува да се затвора. Ако Европа продолжи со ова темпо, тогаш за една година ЕУ дополнително ќе го зацврсти својот економски и геополитички пад преку чист избор и неспособност да дејствува.
Летаргијата стана стратешка мана на Европа. Во свет што се движи со вртоглава брзина – каде што противниците ги надградуваат линиите за оружје за месеци, парламентите ги преработуваат законите за јавни набавки за недели, а енергетските револуции се случуваат за години, а не за децении, Европа не може да си ја дозволи удобната бавност од претходната мирновременска ера. Опстанокот денес не е само сила, туку и агилност. Цената на бавното приспособување кон брзиот и непријателски свет би можела да биде катастрофална.
Автор: Нику Попеску
