Значи царини. Јамб во најава. Трамп ја репна „патетичната“ ЕУ со царини на увозот од 20 проценти, плус за автомобилите 25 проценти. За Кина царините ќе бидат 34 проценти, за Виетнам 46 проценти итн. За Македонија 33 проценти и во редот сме на најголемите кршачи на трговските практики. Можеби ќе извлечеме некаква поука од ова… Но да прашам, како ни оди со ресетот, што се смени по кобната мартовска ноќ кога ни изгореа децата… што мислите што би рекол Трамп кога би бил наш, што е со Македонија?
Кога наутро со убаво тазе кафенце ќе седнам на компјутер и прелистувам по пребарувачот слушајќи музиче на интернет-радиото Нешвил, на кое сум закачен, тоа изгледа се вика утрински ритуал. Секој со своите навики и потреби, а јас со кантри, блу грас и блуз. Денес некој џогирал, некој се нервирал, е па, во ова Скопјево не се возииииии!!!!, некој ги однел децата во градинка, во училиште, се кркале буреци и врели чорби, кози брстат среде град, некој, бе, шмркал… Јас слушам еден каубој како пее за неговата Сузан?! Малку се сецнав при мојот ритуал, со насмевка. Што ми е гајле за неговата Сузан, се прашувам? Ама ич! Но мојот свет не е како светот на моите предци, кои пееле дека невестата ја дале далеку, таму негде преку Вардар. Ќе си речете – е многу далеку! Тогаш било далеку. И тоа е точно. Времето и дистанцата од тогаш и сега не се исти. Мерете ако сакате. И слушајќи музика дознавам дека 2 април 2025 година, по нашки лето Господово (а-ха), е Ден на ослободувањето на Америка. Лично прогласен од претседателот Доналд Трамп на денот кога јавно ги објави царините за 60 земји што имале нефер практики кон САД. На таа црна листа на „вратка“ се најде и наша Македонија. Нефер практики просто кажано се царините што други земји им ги наметнале на американските производи. Трамп не можел да го гледа тоа, не се трпело. Знам како му е, а знам и нам како ни е. Ние немаме песни за Сузан, ама имаме за Трпе, Трпана, Стојан, Стојана, Стојна. Сме навикнале да трпиме, но и да опстоиме. Затоа и се посветени песните за стотиците Стојни. Слава им!
Значи царини. Јамб во најава. Трамп ја репна „патетичната“ ЕУ со царини на увозот од 20 проценти, плус за автомобилите 25 проценти. За Кина царините ќе бидат 34 проценти, за Виетнам 46 проценти итн. За Македонија 33 проценти и во редот сме на најголемите кршачи на трговските практики. Можеби ќе извлечеме некаква поука од ова. Време е за стратегиски потези и нова проверка на црната листа на американскиот Стејт департмент. Да видиме дали има некаква поврзаност.
Сите во светот го очекуваа 2 април и добро е што не беше еден ден порано. Вака се знае дека Трамп не се шегува. Дали блефира? Многумина се прашуваат тоа, а одговорот би бил – можеби, иако ова е отворен покер. Америка едноставно е решена да ги измеша картите на светската маса и најмоќните, најжилавите ќе ги преживеат овие трговски удари. Трговска војна мора да има, затоа што таа многумина ја сакаа. Не е само Америка. Дали американските царини биле нефер, се кршат ли меѓународниот поредок и правилата на Светската трговска организација? Кому му е гајле, пак, сега за тоа? СТО ги кроеше правилата според западен модел, па со години поставуваше услови за една Кина или една Русија да станат членки. Нефер практики. Колку тарифи на пример ЕУ постави за Кина? Колку за САД? Колку руски банкарски средства се замрзнати од Западот? Милијарди и милијарди. И има ли правила според кои е направено тоа? Трамп вели – ајде да не бидеме патетични, што значи возрасни сме и треба така и да се однесуваме. Можеби и дојде времето за плачење, особено во Европа. Можеби во една од визиите на Баба Ванга струмичанката дека еден ден во 2025 година низ една земја ќе шетаат џихадисти, фашисти и стаорци станувало збор за Европа? Кој да ти знае, светот брзо се менува и веќе не се знае кој каде е – левите во десно, десните уште понадесно. А ми се чини дека сите ќе бидеме сиромашни. Барем извесен период додека трае бурата, додека за доминација во океаните се тепаат најголемите ајкули.
Ние како Македонија ама баш ништо не може да направиме за оваа бура, освен да набавиме појас за спасување. Мораме да преговараме, да ја штитиме нашата мала економија и да видиме кои се тие нефер практики. Ако ги има, треба да ги снема. Сметам дека немаме направено добар скен на нашата економија штом имаше толку колебање околу тоа како да се искористи половината милијарда евра, а треба да дојде уште втората половина. Дали можеби државата требаше да инвестира во земјоделство, во производство на храна? Дали можеби орањето на запустените илјадници хектари и нивно облагородување со житни семиња и други култури можеше ова лето да ни донесе многу повеќе храна, а тоа значи и приходи? И удар на локалните земјоделски или градинарски мафии врзани со поголемите мафиози.
Тоа е едната страна на оваа Трампова приказна, а другата за нас е исто така егзистенцијална – не би требало сега да ја кршиме главата на трампизмот, рековме тоа е главна задача за дипломатијата засилена со економските експерти, туку да видиме што и до каде ќе одиме со новиот почеток, со македонскиот ресет на гнилиот систем. Во само два дена слушнавме за два случаја што индицираат дека работите отишле многу далеку – приведен е човек од обезбедувањето на премиерот Христијан Мицкоски затоа што продавал доверливи информации на некаков си клан од некое скопско село, кое имало страшно добри врски со друго далечно село во Колумбија каде што се произведува кокаин. А и во Колумбија дрма албанската кокаинска мафија. Дека ова не е изолиран случај потврди некојси полицаец, кој во стражарската куќа во Охрид додека бил на смена и требало да се грижи за безбедноста, шмркал кокаин. Ако од овие случаи не ни е јасно каде сме заглавени, ни нема спас. Трамп би рекол вака – Македонија е заглавена, ние сме заглавени и мораме да го решиме ова зло. Македонија мора да биде на прво место! Неговата реторика е базирана на Библијата, затоа не чудете се што ги повторува клучните зборови, тоа е метод на помнење.
Драги мои, драги наши, ајде да ја удриме цртката и да видиме колку навистина сме се промениле од денот мартовски кога ни се случи една од најголемите трагедии во поновата историја, колку се сменивме како личности, што направивме за да не биде исто како пред да ни изгорат децата во Кочани. Јас не давам одговори и не судам и пресудувам, ве прашувам вас, се прашувам себеси. Еве прашање на кое може да добиеме одговори: кој е и кој ќе биде виновен за хаваријата во Тораница. Се излеаја ли таму отровни материи или не? Која е причината за таа хаварија?
Дали градоначалникот бил добро информиран штом побарал независна лабораториска истрага затоа што некој претходно покривал слични хаварии? И дали поради можна корупција сме подготвени да жртвуваме една Крива Река? Дали смееме да ризикуваме нова трагедија во иднина на пример со труење со цијанид?
Овие прашање не одат на една адреса на Илинденска, оти таму не живее Семоќниот, ова се прашања за надлежните на сите нивоа и на крајот и до нас како граѓани. Не можеш да бидеш лојален граѓанин или да се сметаш себеси за патриот ако вакви работи ни се секојдневие. Злосторство во каков било облик мора да биде казнето. Тоа е природен баланс. И ако тој не постои, тогаш Доброто, а тоа значи законите, правдата, моралот, ќе биде елиминирано. Менталната матрица не се менува толку брзо, особено што во неа живееме предолго и како да сме свикнале на сите неправди, на селективната правда, на неказнивоста. Ако Ѓорѓија не ја засукаше сабјата, ламјата ќе го лапнеше.
Ах, Сузана… И еден Леонард Коен (увезен канадски производ во САД без тарифи) бил воодушевен од нејзината убавина и грациозност. За крај:
Сузана те носи до нејзиното место во близина на реката
Можете да ги слушнете чамците како поминуваат, можете да преноќите покрај неа
И знаеш дека е полулуда, но затоа сакаш да бидеш таму
И таа ти подава чај и портокали (увезени) од Кина
И токму кога сакаш да ѝ кажеш дека немаш љубов да ѝ пружиш
Тогаш таа те добива на нејзината бранова должина
И дозволува реката да одговори дека отсекогаш си бил нејзиниот љубовник…
