Романија и Хрватска забележаа пораст на случаите на детска порнографија. Говор на омраза и дискриминација беа пријавени како зачестени во други земји на Балканот, а зголемени се и компјутерскиот криминал и другите прекршувања на интернет
Нагорен тренд на специфични облици на криминал на Балканот
Романија доживеа пораст на случаите поврзани со детска порнографија во април, со некои жртви на возраст од седум години, а потоа следува Хрватска, според бројот на регистрирани случаи. Инцидентите ги потресоа двете земји и отворија прашања за тоа како да се спречат таквите злосторства. Случаите вклучуваат производство и продажба на детска порнографија, подведување и трговија со малолетни девојчиња и употреба на платформи за социјални медиуми, како Фејсбук и Инстаграм, за регрутирање малолетни девојчиња, се укажува во анализата на порталот „Балканинсајт“.
Неколку инциденти на говор на омраза и дискриминација беа пријавени на Балканот, расветлувајќи ги тековните предизвици на социјалните тензии и нетолеранција во регионот.
Инцидентите вклучуваа погрдни изјави за мигрантите во Македонија, расистички коментари од провладин публицист во Унгарија, погрдни изјави за жителите на Сараево во Босна и Херцеговина, онлајн закани и навреди кон економист во Албанија и приведување на црногорско пристаниште за поттикнување национална и верска омраза на Фејсбук. Конечно, компјутерскиот криминал и онлајн прекршувањата се зголемија на Балканот, бидејќи кампањите за фишинг, хакерските групи и лажните е-пошти се насочени кон граѓаните и институциите.
Овие напади предизвикаа загриженост за потенцијалните ризици од сајбер-криминалот и потребата од зголемена внимателност и мерки за сајбер-безбедност. Примерите вклучуваат фишинг-кампања насочена кон директори и менаџери на компании во Босна, лажни е-пошти наводно од шефот на Бирото за јавна безбедност во Македонија и протекување доверливи информации од албанските власти за кои се верува дека ги добиле ирански хакери.
Скандали со случаи на детска порнографија ги потресуваат Романија и Хрватска
Во април Романија забележа пораст на случаите на детска порнографија, со жртви на возраст од седум години. Хрватска забележа слични случаи. Еден од најстрашните случаи во Романија на 4 април се однесува на семејство во Которка, село во близината на Букурешт, кое произведувало и продавало детска порнографија. Жртвите биле малолетно момче и девојка, кои биле принудувани да имаат секс со возрасни и да бидат снимени. Видеата биле продаваа од 50 до 100 евра. Еден осомничен беше уапсен, но другите остануваат во Которка, оставајќи многумина да се прашуваат дали правдата е задоволена.
Друг случај, на 7 април, се однесуваше на трговија со луѓе и макроа на две малолетни девојчиња во Мехединти, округ што граничи со Србија и Бугарија. Девојките биле физички и психички малтретирани, принудени на проституција и продавани на мажи во Дробета-Турну Северин, град на над 350 километри западно од Букурешт. Осомничените, тројца млади мажи на возраст од 16 до 23 години, користеле социјални мрежи и веб-страници за придружба за да ги регрутираат жртвите.
Во друг случај романската дирекција за истражување тероризам и организиран криминал на 10 април уапси три лица за макроа со малолетни девојчиња регрутирани на Фејсбук. Двајца осомничени се однесувале како „вљубени момчиња“, убедувајќи две девојчиња на возраст од 14 и 15 години да се проституираат во Австрија, Германија и Велика Британија. Осомничените продолжија да ги нудат малолетните жртви низ Европа, користејќи веб-страници за придружба за да најдат клиенти дури и откако тие веќе беа под истрага од романското обвинителство.
Покрај овие случаи, во Романија беа извршени неколку апсења на поединци помеѓу 12, 26 и 27 април, кои користеле платформи на социјалните медиуми како Фејсбук и Инстаграм за да регрутираат малолетни девојчиња и да произведуваат и продаваат детска порнографија. На осомничените им биле пронајдени илјадници порнографски датотеки во кои биле вклучени деца.
Во Хрватска, помеѓу 30 март и 4 април, двајца мажи беа уапсени за вмешаност во детска порнографија, од кои еден е обвинет за пристап и дистрибуција на најмалку 71 слика и 15 видеа. Другиот е осомничен дека симнал и складирал над 16.000 фотографии и 270 видеа. Трето лице е приведено поради сексуална злоупотреба и привлекување малолетници да се состанат за сексуални цели.
Говорот на омраза и дискриминацијата на Балканот го нагласуваат балканскиот менталитет?!
Голем број случаи на говор на омраза и дискриминација беа пријавени низ Балканот во април, нагласувајќи ги тековните предизвици на социјалните тензии и нетолеранција во регионот. Еден случај во Македонија се случи на 1 април, кога корисник на Твитер објави порака со говор на омраза против мигрантите од Пакистан и Бангладеш, кои се сметаат за решение за недостигот од работна сила во Македонија. Твитот, кој содржеше запаливи и неосновани обвинувања, предизвика осуда пред да биде избришан од корисникот.
На 2 април, медиумите во Унгарија споделија приказна во која се тврди дека мигранти киднапирале бебе од неговата мајка во Србија. Приказната за првпат се појави во српските медиуми во 2017 година, а тогаш не беше потврдена. Сега беше придружена со расистички коментари од провладин публицист во Унгарија.
Во Босна и Херцеговина, претседавачката со државното претседателство Жељка Цвијановиќ даде погрдни изјави за населението во Сараево на 7 април. Како одговор на изјавата на член на претседателството, Цвијановиќ даде коментари оценети како расистички и потпалувачки, што предизвика гнев во јавноста.
На 9 април, Пејка Медиќ, поранешна директорка на БХ Радио 1 во Босна, на Твитер го објави своето заминување од националниот јавен радиоканал. Твитот доведе до говор на омраза и поттикнување, нагласувајќи ги дискриминацијата и нетолеранцијата во просторите на социјалните мрежи.
Во Црна Гора, членот на одборот на пристаништето Бар, Милош Остојиќ, беше приведен на 25 април поради поттикнување национална и верска омраза на Фејсбук. Остојиќ објави видео во кое дава погрдни и потпалувачки коментари за исламот и Бошњаците, што предизвика осуда.
Конечно, на 5 април, во Албанија, економистката Дена Топи пријавила дека добивала закани и навреди на интернет откако споделила видеа на кои таа и нејзината ќерка носат соодветна облека. Критичарите ја обвинија Топи дека бара внимание и ги прекршува социјалните норми, истакнувајќи ги предизвиците со кои се соочуваат жените и мајките во јавната сфера.
Фишинг-кампањи, сајбер-напади, целни граѓани, институции
Во последниот месец низ Балканот се случија неколку случаи на сајбер-криминал и онлајн прекршувања, што ја истакна потребата од зголемена внимателност и мерки за сајбер-безбедност.
Од кампањи за фишинг што се претставуваат како спроведување на законот до хакерски групи од кои протекуваат доверливи информации, граѓаните и властите еднакво се погодени од овие дигитални напади. Овие инциденти предизвикаа загриженост за потенцијалните ризици од сајбер-криминалот и неговото влијание врз поединци, бизниси и влади во регионот.
На 6 април граѓаните на Босна почнаа да пријавуваат дека добиваат мејлови потпишани од таканаречениот полицаец Мирсад Вилиќ, со лого на полицијата и на Европол, со кои се информираат за тековната истрага и бараат лични податоци. Е-поштата беше дел од кампањата за фишинг, која е во тек од ноември 2022 година, насочена кон директорите и менаџерите на компаниите. Измамниците не беа идентификувани. Полициското соопштение за печатот на ентитетот на Федерацијата предупреди дека целта е да се воспостави контакт со примателите за да се добие корист од нивниот имот.
Слично на тоа, на 6 април граѓани на Македонија добиле лажни мејлови, наводно, од шефот на Бирото за јавна безбедност, Сашо Тасевски, во врска со тековната истрага со Европол. Во мејловите пишувало дека примателите биле предмет на правна постапка за фиктивни кривични дела и барале лични податоци. Министерството за внатрешни работи на земјата подоцна потврди дека мејловите биле лажни.
Во Албанија, на 3 април, групата наречена „Хоумленд џастис“ објави три RAR-датотеки на Телеграма, кои содржат документи од Албанската управа за електронски и поштенски комуникации (АКЕП) за кои се верува дека ги добиле ирански хакери. „Хоумленд џастис“ исто така објави уште три RAR-датотеки на 6 април, со документи од албанската национална управа за безбедност на класифицирани информации НСА, за кои исто така се верува дека ги добиле ирански хакери. Конечно, на 11 април, „Хоумленд џастис“ објави трета група RAR-датотеки со приложени документи од НСА, за кои повторно се веруваше дека биле хакирани од ирански извори.
Српски новинари, ТВ-водители – цел на закани и заплашување
Србија беше сведок на вознемирувачки тренд на прекршување на дигиталните права во април. Пријавени се повеќе инциденти со заканувачки пораки и заплашување против јавни личности и новинари, со што се истакнува несигурната состојба на слободата на говорот во земјата.
На 10 април, Оља Беќковиќ, истакната новинарка и водителка на ТВ-емисијата „Впечаток на неделата“, доби заканувачки СМС-пораки на нејзиниот личен телефон од Шиме Спасиќ, претседател на Здружението на семејства на киднапирани, убиени и исчезнати лица од Косово и Метохија. Инцидентот ја нагласи потребата од посилна правна заштита за новинарите и медиумските професионалци, кои често се цел на нивната работа.
Истиот ден Владо Георгијев, сопственик на компанијата „Дунав карго“, им се закани на новинарите на „Нова.рс“, кои објавија текст за неговиот бизнис. Постапките на Георгијев се сметаа за јасен обид да се замолчат медиумите и да се попречи слободното и независното известување.
Дополнително на овој тренд, водителот Иван Ивановиќ на 9 април на Твитер објави дека добил закани и од Шиме Спасиќ упатени кон неговото семејство. Ваквите закани не само што ја загрозуваат безбедноста на поединците туку создаваат и застрашувачки ефект врз слободата на говорот и новинарската независност.
