Традиционални медиуми, како ТВ станици, весници и радио станици се уште се најмногу користени за секојдневно следење содржини за општествено-политички актуелни настани – две третини од граѓаните на ЕУ (66 проценти), иако и другите дигитални извори, како социјални медиуми, видео или платформи за стриминг, блогови, онлајн портали за вести се изеденачуваат и рекле дека ги користат 59 проценти од испитаниците, покажува Евробарометарот 2025 за користењето на социјалните медиуми во ЕУ.
Главен извор на информации за општествено-политичките актуелности останува телевизорот и тоа за седум од десет испитаници, додека четири од десет го споменуваат радиото, печатените весници и списанија или нивните онлајн верзии, пребарувачите (на пр. Гугл срч или Бинг) или платформите на социјалните медиуми (на пр. Инстаграм, ТкТок, Фејсбук, Икс, итн.)
За младите на возраст меѓу 15 и 24 години, најкористениот извор за овој тип содржина се платформите на социјалните медиуми (65 проценти), додека нешто под половина (49 проценти) тоа го прават од традиционланите медиуми.
Интересно е дека, како што се зголемува возраста така се зголемува и користењето на традиционалните медиуми, а се намалува користењето на дигиталните содржини на дневна основа.
Важноста на телевизијата, како извор на информации се зголемува со возраста, додека важноста на социјалните медиуми како извор на информации се намалува со возраста на испитаниците.
Додека над четири од десет испитаници (42 проценти) одговараат дека телевизијата станала поважна за нив во текот на изминатата година, еден од пет (25 проценти) забележува зголемена важност на платформите на социјалните медиуми.
Од корисниците на социјалните платформи, за следење на општествени и политички настани Фејсбук најмногу го користат постарите од 55 години (71 проценти), ЈуТјуб корисниците на возраст од 25 до 39 години – 60 проценти, а Инстаграм најмногу го користат најмладите од 15 до 24 години – 64 проценти од испитаниците.
На прашањето кои теми од општествените и политичките актуелни настани генерално ги следат или обрнуваат внимание, околу шест од десет (61 проценти) ги споменуваат јавното здравство и здравствените системи.
Речиси половина од граѓаните на ЕУ често или повремено дискутираат за социјални и политички настани со пријатели или родини
Нешто повеќе од четири од десет (42 проценти) испитаници рекле дека „често“ дискутираат за социјални и политички актуелни настани кога се собираат со пријатели или роднини, а околу половина (51 проценти) дека тоа „го прават повремено“. Помалку од еден од десет (6 проценти) испитаници наведуваат дека „никогаш“ не го прават тоа.
Две третини (66 проценти) од испитаниците рекле дека користат традиционални медиуми (офлајн или дигитални услуги на ТВ станици, весници, радио станици итн.) за да следат содржини за општествени и политички актуелности на дневна основа. Околу шест од десет (59 проценти) испитаници користат други дигитални извори (како што се социјални медиуми, видео или платформи за стриминг, блогови, онлајн портали за вести итн.) за да следат содржини за општествени и политички актуелности на дневна основа.
На прашањето за изворите на информации што се користат за добивање информации за општествено-политичките актуелности, околу седум од десет (71 проценти) наведуваат дека го користат телевизорот. Повеќе од четири од десет (43 проценти) го споменуваат радиото, веднаш по нив следат печатените весници и списанија или нивните онлајн верзии (41 проценти), пребарувачите (на пр. Гугл срч или Бинг) (40 проценти), платформите на социјалните медиуми (на пр. Инстаграм, ТикТок, Фејсбук, Икс, итн.) (40 проценти) и пријателите, семејството и колегите (40 проценти).
Нешто повеќе од четири од десет испитаници (42 проценти) рекле дека телевизијата станала поважна за нив во текот на изминатата година. Еден од пет (25 проценти) ги посочува платформите на социјалните медиуми (на пр. Инстаграм, ТикТок, Фејсбук, Икс, итн.), а помалку од еден од четворица наведува зголемена важност, во текот на изминатата година, на печатените весници и списанија или нивните онлајн верзии (19 проценти), радиото (18 проценти) и пребарувачите (на пр. Гугл срч или Бинг) (18 проценти).
На прашањето кои теми од општествените и политичките актуелни настани генерално ги следат или обрнуваат внимание, околу шест од десет (61 проценти) ги споменуваат јавното здравство и здравствените системи. Над четири од десет рекле дека генерално ги следат или обрнуваат внимание на демократијата и владеењето на правото (47 проценти), миграцијата и азилот (45 проценти) или дејствувањето против климатските промени (43 проценти). Четири од десет испитаници (40 проценти) известуваат дека ја следат или обрнуваат внимание на одбраната и безбедноста на ЕУ, истиот дел ги споменува (40 проценти) намалувањето на сиромаштијата и социјалната инклузија. Повеќе од една третина од испитаниците ја посочуваат поддршката на економијата и создавањето работни места (37 проценти), како и надворешната политика и трговијата (36%), како теми од интерес во општествените и политичките актуелни настани. Помал дел одговараат дека ги следат или обрнуваат внимание на земјоделството и безбедноста на храната (28 проценти) и автономијата на ЕУ во областите на индустријата и енергетиката (19 проценти).
За следење на актуелни настани најмногу ги користат Фејсбук и ЈуТјуб, а еден од десет создава и објавува своја содржина
Над еден од двајца корисници на социјалните медиуми и платформите за информации за актуелни настани ги наведат платформите Фејсбук (58 проценти) и Јутјуб (57 проценти), дека најмногу ги користат за оваа намена, по што следува Инстаграм (46 проценти). Помалку од една третина од корисниците ги наведуваат ТикТок (31 проценти), Вацап (27 проценти) и X (Твитер) (25 проценти), а најмалку еден од десет ги наведува Телеграм (13 проценти) и Линкедин (10 проценти) како важни платформи.
Резултатите од анкетата откриваат комбинација од активна и пасивна консумација на социјални и политички информации на социјалните медиуми, при што многу корисници намерно бараат содржина и неочекувано наидуваат на неа за време на обично пребарување. Нешто повеќе од три четвртини (76 проценти) од испитаниците се согласуваат со изјавата „Кога пребарувам на социјалните медиуми, понекогаш читам социјални и политички информации на кои сум наишол случајно, иако не сум ги барал активно“. Од друга страна, две третини (66 проценти) од корисниците на социјалните медиуми и платформи се согласуваат со изјавата „Активно барам информации за социјални и политички актуелности на социјалните медиуми“.
Прашани на кои начини, доколку воопшто, се ангажираат со социјална и политичка содржина на социјалните медиуми, над една третина од испитаниците рекле дека читаат или гледаат содржина на нивниот фид (38 проценти) или дека им се допаѓаат или реагираат на објави (36 проценти). Помалку од еден од четири (23 проценти) испитаници коментираат на објави, а помалку од еден од пет споделуваат туѓи објави на својот профил или стори (19 проценти) или споделуваат содржина преку директни пораки или приватни разговори (18 проценти). Околу еден од десет (11 проценти) создава и објавува своја оригинална содржина (на пр. мисли/мислења за прашања).
Помалку од едан четвртина следат што се случува во политиката на ЕУ
Нешто повеќе од двајца од десет (22 проценти) испитаници наведуваат дека следат што се случува во политиката на ЕУ „поголемиот дел од времето“, а повеќе од четири од десет (44 проценти) испитаници наведуваат дека го прават тоа „од време на време“. Уште една петтина (21 проценти) од испитаниците наведуваат дека „ретко“ следат што се случува во политиката на ЕУ. Околу еден од десет (11 проценти) одговара дека „никогаш или скоро никогаш“ не го прават тоа.
Од испитаниците кои рекле дека користат социјални медиуми и/или платформи за информации за социјални и политички актуелни настани, околу повеќе од четири од десет корисници наведуваат дека претпочитаат кратки текстуални објави (на пр. слики со краток текст, ажурирања на статус) (46 проценти) и кратки видеа (на пр. ТикТок, Инстаграм Рилс, под 1 минута) (39 проценти). Потоа следуваат видеа со средна должина (на пр. 1-5 минути) (39 проценти) и подолги видеа (на пр. Јутјуб, над 5 минути) (35 проценти), секое избрано од над една третина од корисниците. Од друга страна, околу еден од четири корисници изразуваат претпочитање за приказни (на пр. Инстаграм сторис) (26 проценти), подолги текстуални статии (на пр. статии, блог објави) (25 проценти), преноси во живо или видеа во живо (24 проценти) и подкасти (24 проценти). Помали удели споменуваат инфографици или графикони (анимирани или не) (19 проценти) и билтени (на пр. билтени на Линкедин, Субтак) (15 проценти).
Повеќе од 40 проценит од испитаниците кои ги користат социјалните медиуми и/или платформите за информации за општествени и политички актуелни настани рекле дека преферираат видеа што длабински ги истражуваат актуелните настани (47 проценти), интервјуа со експерти (на пр. академици или политички аналитичари) (44 проценти) и интервјуа со обични луѓе или граѓани засегнати од проблемот (42 проценти). Нешто повеќе од една третина од корисниците посочуваат интервјуа со политичари или владини претставници (34 проценти), а три од десет (30 проценти) корисници посочуваат видеа што комбинираат луѓе пред камера со графика, текст или анимации како преферирани типови видео содржини за актуелни настани.
Над 60% од граѓаните на ЕУ се чувствуваат сигурни дека можат да препознаат дезинформации
На прашањето колку често мислат дека лично биле изложени на дезинформации и лажни вести во текот на изминатите седум дена, над една третина од испитаниците наведуваат дека биле изложени „многу често“ (12 проценти) или „често“ (23 проценти). Три од десет испитаници (31 проценти) известуваат дека „понекогаш“ биле изложени на дезинформации и лажни вести во текот на изминатата недела, а помалку од еден од четири изјавуваат дека „ретко“ (16 проценти) или „никогаш“ (7 проценти) биле изложени.
Нешто повеќе од шест од десет испитаници се чувствуваат сигурни дека можат да препознаат дезинформации кога ќе се сретнат со нив (12 проценти „многу уверени“, 49 проценти „донекаде уверени“). Од друга страна, околу тројца од десет не се сигурни во својата способност да препознаат дезинформации (од кои 26 проценти „не многу уверени“ и 6 проценти „воопшто не се уверени“).
