- Македонија може да биде „хаб“ на Канада за целиот регион, не само поради својата географија туку и поради својата дијаспора, која со децении создава мостови на доверба, поради својот аеродром, кој не е презаситен како оние во големите метрополи, и поради својата способност како мала држава да понуди брза адаптација и флексибилни услови што не можат да ги гарантираат големите европски центри. Воведувањето директен авионски лет Скопје–Торонто–Скопје е првиот и највидлив чекор во таа насока, затоа што тој лет не е само авијациски коридор туку симбол на едно ново партнерство што ја издигнува Македонија од маргинална статистика во регионална стратешка точка
Со една авионска линија Македонија добива можност да го мобилизира својот аеродром, да ги отвори вратите за нови пазари, да ја искористи својата географија и да стане регионален „хаб“ (hub) што го надминува својот мал пазар.
Во последните две децении економските односи меѓу Канада и Македонија се речиси невидливи, обележани со мала трговска размена, со еден вид прагматична рутина без големи политички или економски моменти и со доминација на неколку производи што ја држеа таа врска жива, како македонскиот тутун и текстил или канадското месо што во 2023 година нагло се појави како нова извозна линија. Но, зад сите тие бројки и графици стои едно прашање што Македонија одамна мораше да си го постави: дали ќе останеме само минијатурен економски партнер на една голема северноамериканска држава или ќе се изградиме како вистински центар, како мост и како порта за нејзино присуство во Југоисточна Европа.
Одговорот на тоа прашање не лежи во статистиката, туку во визијата. Македонија може да биде „хаб“ на Канада за целиот регион, не само поради својата географија туку и поради својата дијаспора, која со децении создава мостови на доверба, поради својот аеродром, кој не е презаситен како оние во големите метрополи, и поради својата способност како мала држава да понуди брза адаптација и флексибилни услови што не можат да ги гарантираат големите европски центри. Воведувањето директен авионски лет Скопје–Торонто–Скопје е првиот и највидлив чекор во таа насока, затоа што тој лет не е само авијациски коридор туку симбол на едно ново партнерство што ја издигнува Македонија од маргинална статистика во регионална стратешка точка.
Директниот лет има повеќеслојна смисла. За дијаспората, тоа е начин полесно да се враќа дома, да инвестира, да ја поврзува својата животна приказна меѓу Торонто и Скопје без напорни патувања и менување авиони. За бизнисот, тоа е сигнал дека патот до другата страна на Атлантикот е непосреден, дека договорите може да се потпишуваат утредента по слетувањето, дека стоката може да се движи побрзо и поефикасно. За државата, тоа е потврда дека Канада ја препознава Македонија како доверлив партнер, како место преку кое може да влезе во Балканот и да стигне до над сто милиони потрошувачи во соседството. Но, уште поважно, тоа е јасна порака дека Македонија не е земја што треба да остане во сенката на своите соседи, туку дека може да понуди вредност што ја надминува сопствената територијална големина.
Во оваа визија се преплетуваат економијата, политиката и симболиката. Македонија отсекогаш ја бараше својата улога во меѓународниот систем. Некогаш се гледавме како премин кон Истокот, некогаш како точка на Балканот што треба да ја пополни празнината меѓу поголемите сили. Но, во времето на глобални синџири на снабдување и брзи логистички врски, шансата лежи во тоа да станеме порта. А порта не стануваш со апели и со празни декларации, туку со конкретни проекти што ја менуваат реалноста. Еден лет може да изгледа мал во очите на скептиците, но тој е почеток на нова економска географија.
Оваа визија не е фантазија, таа е политички и економски остварлива. Потребно е Владата да ја преземе иницијативата, да ги потпише клучните меѓудржавни договори со Канада, да отвори преговори со канадските авиокомпании и да понуди пакет мерки, како на пример олеснување на таксите, брзи царински процедури за карго-сообраќајот, програми за промоција на туризмот и за културна размена. Потребно е да се мобилизира дијаспората како прв патник, прв инвеститор и прв гарант дека линијата ќе биде одржлива. И најмногу, потребно е Македонија да излезе од улогата на земја што секогаш бара туѓа милост и да настапи со самодоверба, како држава што нуди стратегиска позиција и отворен пазар.
Затоа што на крајот, ако се реализира, летот Скопје–Торонто ќе стане повеќе од авионска линија. Тој ќе биде доказ дека малите држави можат да се претворат во центри ако имаат визија, дека дијаспората не е само сентиментална врска, туку економска сила, и дека партнерството меѓу Македонија и Канада може да премине од бројки што се мерат во десетици милиони долари на проекти што се мерат со доверба, со вложувања и со иднина. Тоа е патот што може да ја претвори Македонија во вистинска порта на Канада кон Европа, а со тоа и во центар на Балканот со геополитичка тежина што одамна ја заслужуваме.
И не само тоа. Тоа ќе биде сигнал и за другите големи економии дека Скопје не е повеќе слепо црево на Балканот, туку нова раскрсница на која се вкрстуваат интересите, патиштата и визиите. Ќе биде доказ дека кога една држава ќе одлучи да престане да моли и ќе почне да гради, таа може да ја промени својата судбина. Македонија има историја, има народ, има дијаспора, има позиција. Сега е време да има и храброст.
Кирил Колемишевски
Кирил Колемишевски е обичен граѓанин што пишува за она што сите го чувствуваме, но ретко го кажуваме. Верува дека Македонија има душа што може да се разбуди, ако секој од нас почне со себе.
