Добре дојдовте во Македонија, земја на волшебни предели, богата историја и уникатни знаменитости. Во овој фељтон ќе ви ги претставиме природните ресурси, културното наследство и туристичкиот потенцијал на Република Македонија
Мистична Македонија: Музеј под отворено небо
Фељтон на „Нова Македонија“ според документарните серии и филмови на продукцијата „Аристон“ и книгата „Mystical Macedonia: An Open Air Museum“, објавена на „Амазон“ од Никола Ристевски, магистер по маркетинг-менаџмент, публицист и продуцент
Најсилното кралство во Европа
Диодор Сицилиски запишал дека Филип го создал „најмоќното кралство во Европа“. Теопомп од Хиос, современик на Филип, оставил запис во кој за таткото на Александар се вели дека „Европа дотогаш немала видено маж како Филип“. Демостен и неговите филипики ни сведочат за многу описи на Филип од атинскиот оратор и политичар, кој му бил жесток противник, во кои е јасно претставен како сосема различен од „нивниот цивилизиран свет“
Раздели, па владеј
Максимата „раздели, па владеј“ често им се припишува на римскиот владетел Цезар и францускиот император Наполеон, а сличен начин на војување предлага и Николо Макијавели. Но, од каде навистина потекнува овој принцип на освојување? „Раздели, па владеј“ е воена тактика што се стреми да го подели непријателот на две или повеќе групи. Ова разделување предизвикува паника во спротивниот табор, кој станува немоќен да се брани на повеќе фронта. Во денешно време овој израз се користи и во политички и социолошки контекст.
Тактиката опфаќа oхрабрување поединци од противничкиот табор да се присоединат кон оној што разделува, односно напаѓа; спонзорирање недоверба и непријателство во редовите на противникот; поттикнување нелојалност и омраза помеѓу локални и регионални управители, односно владетели; провоцирање и охрабрување безначајни трошоци во противничкиот табор што ќе го намалат капацитетот на политичките и воените расходи и слично. Овие техники биле применувани во многу конфликти на сите континенти, уште од дамнешни времиња. Денес, освен во воени, најчесто се користат во политички цели. Во повеќето достапни извори се наведува дека оваа тактика всушност за првпат била употребена од Филип II Македонски во неговата борба против „грчките“ градови-држави. Тој не само што ја користел воено туку и ја поттикнувал неслогата помеѓу одделни локални филозофи и благородници, сè со цел полесно да ги освои подоцна.
Сенката на смртноста: Филип Втори и древното ехо на скромноста
Сториите на историјата се полни со приказни за владетели чија моќ изгледало дека ги допира небесата, а нивните триумфи одекнувале низ времето. Сепак, дури и меѓу таквите грандиозни наративи, постои постојан шепот, потсетник дека дури и најстрашните фигури се само минливи сенки на сцената на постоењето. Еден таков шепот, често раскажуван во форма на живописна анегдота, зборува за Филип II Македонски, архитектот на една империја во подем, кој наводно најмил поединци за секојдневно да го потсетуваат на неговата скромна човечност. Иако историскиот консензус не нуди дефинитивен доказ за таква чудна работа, трајната моќ на оваа приказна лежи во нејзиниот длабок одраз на античката мудрост и претставува безвременска лекција за скромноста и непоколебливата вистина за смртноста.
Филип Втори бил крал со неспоредлива амбиција и стратешки гениј. Тој го трансформирал периферното кралство во доминантна сила на античкиот свет, а неговите воени иновации и дипломатска вештина ги поставиле темелите за колосалните освојувања на неговиот син, Александар Велики. Токму во екот на таков дотогаш невиден успех, анегдотата за неговите „потсетници за скромност“ е приказна што го прикажува Филип, враќајќи се од голем триумф и уживајќи во восхитот на неговиот народ, како му наредува на слуга или назначено лице да му пријде со суровата изјава: „Филипе, сети се дека си човек“.
Отсуството на експлицитна историска документација не ги намалува длабоките филозофски основи на оваа приказна. Таа директно зборува за античкиот концепт на хибрис, опасна прекумерна гордост што честопати водела до падот на трагичните херои и моќните владетели. Во свет каде што кралевите понекогаш биле почитувани како полубогови, а нивните изјави ја носеле тежината на судбината, искушението да се подлегне на надуено чувство за себе мора да било огромно. Секојдневното потсетување, без разлика дали е буквално или симболично, служело како витална корекција, врска со секојдневната реалност на човечкото постоење.
Овој ритуал, дури и ако е апокрифен, несомнено е поврзан со memento mori – „сети се дека мора да умреш“. Оваа сеприсутна тема во античката мисла ги охрабрувала поединците, без разлика на нивниот статус, да се соочат со сопствената смртност. За крал како Филип, таквото потсетување не било наменето да предизвика очај, туку да поттикне длабоко чувство на перспектива. Тоа било повик да се негува скромност и да се признае дека и покрај неговата огромна моќ и достигнувања, тој останал смртен човек, подложен на истите биолошки ограничувања и конечна судбина како и неговиот најситен поданик. Оваа свесност можела да дејствува како заштита од ароганцијата и негативните ефекти на неконтролираната власт. Тоа потсетувало и на одржување претпазливост и препознавање дека дури и најголемите империи и најбрилијантните победи се минливи. Ова разбирање можело да поттикне попретпазливи одлуки, ослободени од импулсивната гордост, која честопати води до непромислени постапки. Со прифаќање на неизбежноста на смртта, човекот можел да биде посклон да живее живот со цел, да ги цени моментите и одговорностите што му биле доверени, наместо да биде обземен од бескрајна амбиција.
Трајната привлечност на анегдотата за Филип II лежи во нејзината универзална применливост. Таа го надминува специфичниот историски контекст и зборува за вродената човечка борба со моќта, егото и конечната природа на животот. Во време кога лидерите честопати се воздигнуваат до речиси натчовечки статус и каде што привлечноста на непобедливоста може да биде опојна, едноставното, шокантно потсетување на нечија човечност останува исто толку актуелно како и секогаш. Дали Филип II буквално вработил таков „службеник за скромност“ е можеби помалку важно од безвременската вистина што ја пренесува приказната. Таа служи како моќно сведоштво за мудроста дека дури и на врвот на моќта, сенката на смртноста надвиснува, нудејќи постојана, иако честопати несакана, покана за скромност. За секој лидер, во која било ера, тивкиот шепот на „сети се дека си човек“ носи длабока и трајна лекција, неопходен противотров за опојната привлечност на апсолутната моќ и минливите триумфи на светот.
Историските извори забележале дека римските генерали имале робови за слична намена, кои оделе по нив кога се враќале од битка и им шепотеле „сети се дека ќе умреш“ и „не заборавај дека си само човек“. Ова ехо на скромноста може да се проследи и до учењата на Сократ, а повлијаело и во христијанството и други религии. Memento mori е централна тема во масонството, која служи како моќен потсетник на смртноста и на важноста од живеење доблесен живот. Тоа не е морбидна опсесија со смртта, туку филозофска алатка дизајнирана да го насочи вниманието на масонот кон она што навистина е важно: моралното однесување и духовниот развој.
Филип Втори Македонски го проширил и стабилизирал древното Македонско Кралство, ги поставил основите за походот кон Азија и бил основоположник на ширење на ерата на македонизмот од неговиот син Александар. За него, како и за син му, се напишани илјадници книги во историјата на човештвото. И ден-денес неговите воени, политички и лични одлуки се проучуваат не само од воен туку и од психолошки и менаџерски аспект. Тој оставил наследство за по повеќе од два милениума светот уште да се восхитува на времето на најсилното кралство во Европа и светот.
М-р Никола Ристевски
продолжува
(Авторот е долгогодишен истражувач на македонските природни ресурси и културно наследство)
