Се сумираат последиците од бомбардирањето на иранскиот погон за збогатување ураниум во Фордо
Центрифугите во иранскиот погон за збогатување ураниум во Фордо „веќе не се во функција“ откако САД го погодија местото со бомби што можат да уништуваат бункери, изјави за француското радио Рафаел Гроси, шеф на нуклеарното надзорно тело на Обединетите нации.
Една од главните цели на телото, Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ), е да ги следи нуклеарните активности во Иран и други земји, вклучувајќи ги и оние што го потпишаа Договорот за неширење нуклеарно оружје. Но односите на агенцијата со Иран беа на најниско ниво дури и пред Израел да ја нападне земјата на 13 јуни.
Во случајов, инспекторите на МААЕ не беа во можност да пристапат до нуклеарните постројки по нападот. Сепак, првиот човек на агенцијата Гроси во интервју за радиото Франс интернешнл изјави дека иако процената на штетата од нападот користејќи само сателитски снимки е тешка, со оглед на моќноста на бомбите фрлени врз Фордо и техничките карактеристики на објектот, „веќе знаеме дека тие центрифуги повеќе не се во функција“.
Центрифугите се чувствителни на интензивни вибрации
Центрифугите – гигантски машини што се вртат со суперсонична брзина за збогатување ураниум – бараат висок степен на прецизност и се чувствителни на интензивни вибрации, рече тој.
– Значителна физичка штета не можеше да се избегне. Значи, можеме да дојдеме до доста точен технички заклучок – рече Гроси.
Сепак, тој рече дека би било „премногу“ да се тврди дека нуклеарната програма на Иран е „уништена“ по израелските и американските бомбардирања.
Гроси истакна дека не се погодени сите нуклеарни постројки на Иран и рече дека иранските власти му рекле дека ќе преземат „заштитни мерки“ за ураниумот што веќе го збогатиле. Сепак, како што рече тој, нуклеарната програма дефинитивно претрпе „огромна штета“. Тој одби да каже колку е заостаната нуклеарната програма на Иран.
– Можеби со децении, но во однос на што? Во однос на какви активности или цели. Вистината е дека со овие намалени капацитети, на Иран ќе му биде многу потешко да продолжи со истото темпо како и претходно – рече Гроси кога беше прашан за коментарите на американскиот претседател Доналд Трамп на самитот на НАТО во Холандија неделава.
Трамп инсистираше дека бомбардирањето „целосно го уништило“ локалитетот во Фордо, став што некои во неговата администрација продолжија да го бранат по протекувањето класифициран, прелиминарен извештај на американската разузнавачка служба во кој се открива дека нападот ја забавил нуклеарната програма на Иран само за неколку месеци. Според Си-ен-ен, израелските разузнавачки служби првично процениле дека американскиот напад не предизвикал сериозна штета на објектот во Фордо.
Но, директорот на Централната разузнавачка агенција (ЦИА), Џон Ратклиф, подоцна изјави дека нападите „сериозно ја оштетиле“ нуклеарната програма на Иран.
Од друга страна, во обраќање на националната телевизија, врховниот ајатолах рече дека зградите не се длабоко оштетени и прогласи победа над Израел и САД.
Кога и дали инспекторите ќе влезат во објектите?
Инспекторите на ОН останаа во Иран во текот на целата војна, но не беа во можност да добијат пристап до нуклеарните постројки за време на борбите. Исто така не беше јасно кога, или дури и дали, ќе им биде дозволено да го сторат тоа сега кога прекинот на огнот стапи во сила. Во меѓувреме, Советот на чувари на Иран, кој има право на вето врз законодавството во земјата, одобри закон усвоен од Парламентот со кој се суспендира соработката со МААЕ и им се забранува на нејзините инспектори влез во земјата.
Одлуката да се усвои, барем на хартија, е на навидум умерениот ирански претседател Масуд Пезешкијан, кој беше избран врз основа на предизборни ветувања за соработка со Западот и кој јавно сигнализираше дека е подготвен да се врати на преговарачката маса. Како потписник на договорот за неширење нуклеарно оружје, Иран е „обврзан да има систем за инспекција“, истакна Гроси во едно интервју. Тој ги повика иранските власти да не одбиваат „еднострано“ инспекции „бидејќи во спротивно би биле на работ на уште една голема криза“. Гроси, кој истакна дека соработката на Иран со МААЕ пред војната била „ограничена“, рече дека контактирал со иранскиот министер за надворешни работи за да разговара за потенцијалното враќање на инспекторите на агенцијата на иранските нуклеарни постројки, но сè уште не добил одговор. Р.С.
