Истражување на Евростат за висината на платите во ЕУ
Кога станува збор за платите низ земјите членки на ЕУ, сè уште има значителни варијации, во зависност од голем број фактори. Имено, тие фактори се: законите за работни односи, побарувачката, инфлацијата и друго. Според Евростат, во 2022 година „просечната годишна нето-плата се движела од 106.839,33 евра во Швајцарија до 12.923,66 евра во Бугарија“.
Земји со најголема годишна нето-плата во 2022 година биле Швајцарија (106.839 евра), Исланд (81.942 евра), Луксембург (79.903 евра), Норвешка (74.506 евра) и Белгија (70.297 евра), додека најниски плати имале Бугарија (12.923 евра), Романија (14.500 евра), Хрватска (17.842 евра), Унгарија (18.274 евра) и Полска (18.114 евра).
Евростат во извештајот нагласува дека просечниот трошок за работна сила на час во ЕУ бил 30,5 евра. Просечните годишни плати за самците изнесуваат 26.136 евра. Работните двојки со две деца во просек имаат 55.573 евра годишно.
Просечните годишни нето-плати се малку зголемени со текот на годините и за ЕУ и за еврозоната, но не толку колку што можеше да се очекува. Тоа во голема мера се должи на заостанатата продуктивност, особено по глобалната финансиска криза, дури и кога економскиот раст почна да закрепнува. Пониската инфлација во претходните години од 2010-тите, исто така, придонесе донекаде за стагнација на платите, како и за повисоки нивоа на невработеност.
Најплатени сектори во Европа обично се финансиите, осигурувањето, електричната енергија, рударството, информатичката технологија, трговијата на мало и образованието. На другиот крај од спектарот, најниско платени сектори имаат тенденција да бидат административната поддршка, угостителството и градежништвото.
Сепак, инфлацијата е клучен фактор што треба да се земе предвид кога се гледа куповната моќ во различни земји. Поголемиот дел од ЕУ и ЕЕЗ забележаа зголемена висока инфлација во последните неколку години. Тоа главно се должи на пандемијата и ценовните шокови што произлегуваат од неа, предизвикани од прекинатите синџири на снабдување.
Други геополитички шокови како што е руско-украинската војна, исто така, придонесоа за овие одложувања на снабдувањето, како влошената енергетска криза. Сега, со конфликтот Израел-Хамас, оваа ситуација може многу повеќе да се влоши.
Во овој случај повисоката инфлација веројатно ќе ги изеде платите и ќе ги зголеми трошоците за живот. Растот на платите често не е во чекор со брзината на растот на цените.
Зошто се толку високи платите во Швајцарија и Исланд?
Високите плати во Швајцарија главно се поттикнати од нејзиниот банкарски и финансиски сектор. Исто така има многу пониски даноци во споредба со остатокот од ЕУ и ЕЕЗ, во просек од 20 до 35 отсто за групата од 150.000 до 250.000 швајцарски франци.
Платите на Исланд се зголемени со голем дел од приватниот сектор во земјата што почива на колективни договори. Некои зголемувања исто така се должат на додавањето на бенефициите за ковид-19, како и на платите на час што се враќаат по слабоста за време на пандемијата. Исланд е исто така една од најскапите земји во светот, со постојано висока инфлација, што исто така придонесува работниците да бараат повисоки плати. Од март 2019 година се потпишани 326 договори за труд во Исланд, при што над 90 отсто од работната сила се членови на организиран работнички синдикат.
Слично како Швајцарија, финансискиот и банкарскиот сектор ја сочинуваат главната тежина зад атрактивните плати во Луксембург, при што повеќето банки вработуваат високообразовани, искусни и барани работници. Многумина од нив се исто така иселеници. Луксембург исто така ја ревидира својата минимална социјална плата, во споредба со просечните плати и движењата на цените на секои две години, со што ги одржува стандардите на платите многу ажурирани. Сепак, платите во голема мера зависат од секторите, поделбите на банките, стажот, возраста, како и образованието и искуството.
Работниците во Норвешка обично се многу високообразовани, па затоа имаат повисоки плати. Нееднаквоста на платите е исто така доста ниска, со многу добро осмислен систем на прогресивно оданочување, кој дополнително ја одржува нееднаквоста во приходите на минимум. Норвешката порамноправна работна култура исто така им олеснува на работниците да преговараат за платите и за поволностите.
Земји со најниски плати
Бугарија во моментов се бори со помали плати. Сѐ повеќе работници ја напуштаат земјата за да работат во попросперитетни делови на Европа, како што се западноевропските земји. Во Бугарија ниското образование, хроничната сиромаштија и помалиот пристап до обука финансиски поддржана од работодавецот, како и недостигот од советувањето за развој на кариера на вработените, сето тоа придонесе за „депресивни плати“. Сепак, Бугарија е сè уште отпорна, откако неодамна поднесе петиција за зголемување на минималната плата од 933 лева (477 евра) од следната година, колку што е во моментов, во висина од 780 лева (398 евра).
Хрватската војна за независност, во раните 1990-ти, ѝ нанесе голема штета на економијата во тоа време. Тоа доведе до тоа хрватската економија до денес сè уште да не е толку развиена како што може да се очекува. Меѓутоа, откако се приклучи во ЕУ, работите се одвиваат на подобро со тоа што Хрватска сега го користи и поголемиот пазар на труд, меѓу другите бенефиции. Земјата има и доста ниски трошоци за живот, што помага и за куповната моќ.
Сепак, просечната заработка покажува само дел од сликата, особено кога станува збор за цела земја или регион. Идеално квантитативните статистики секогаш треба да се гледаат заедно со квалитативните, за да се добие покохезивно разбирање. Во овој случај статистиката, како што е целокупното задоволство од животот, може да фрли поголема светлина врз вистинскиот квалитет на животот и условите за живеење.
