Како што се приближува врвот на сончевиот циклус на Сонцето, тоа станува сè поактивно. Научниците веруваат дека овој врв може да се случи порано од предвиденото. Сонцето има периоди на ниска и на висока активност на секои 11 години, што е поврзано со количеството дамки на неговата површина. Дамките се темни делови на Сонцето, од кои некои можат да бидат со големина на планетата Земја или дури и поголеми. Тие се под влијание на силните и постојано променливи магнетни полиња.
За време на сончевиот циклус, сонцето од мирен период ќе премине во интензивен и активен период. Магнетните полови на Сонцето ротираат на врвот на тој циклус, наречен сончев максимум. Сонцето повторно ќе изгрее за време на сончевиот минимум. Првично се предвидуваше дека врвот ќе се случи во јули 2025 година, но сега се очекува да се случи тоа во средината или крајот на следната година.
Врвот на сончевиот циклус
Сегашниот соларен циклус, познат како Сончев циклус 25, беше поактивен од очекуваното. Научниците од американскиот центар „Болдер“ веќе забележале повеќе сончеви дамки отколку за време на врвот на претходниот соларен циклус.
– Нема два исти соларни циклуса. Сончевиот максимум во универзумот е како ураган, како најголемата бура. Но за разлика од сезоната на урагани (на Земјата) која трае неколку месеци, сончевиот максимум трае неколку години – објасни Марк Миш, научник од споменатиот центар.
Добар пример за горенаведеното е кога короналната маса изби од Сонцето на 29 јануари минатата година, што предизвика загревање и проширување на надворешната атмосфера на Земјата. Меѓу другото, ова резултира со палење на 38 од 49 сателити „Старлинк“ лансирани од компанијата „Спејс екс“ во сопственост на мултимилијардерот Илон Маск. Зголемувањето на сончевата активност не е необична појава и ќе продолжи до врвот на сончевиот циклус.
– Ова е апсолутно нормално, она што го гледаме е сосема очекувано. Како што се приближува соларниот максимум, можно е да се видат сѐ повеќе и повеќе сончеви дамки што се појавуваат во купчиња. Овие купчиња понекогаш ќе бидат поголеми и ќе траат подолго – рече д-р Алекс Јанг од НАСА.
Акумулациите на овие точки ќе зачестуваат со приближувањето на сончевиот максимум, што исто така ќе доведе до зголемување на активноста.
– Како што стануваме сѐ повеќе зависни од технологијата, електричните мрежи, сателитите, авионите и ГПС, влијанието на временските настани во вселената се зголемува. Наведени се видовите системи што се погодени од соларните бури. Иако овој сончев циклус не е ништо извонредно од гледна точка на Сонцето, тој е извонреден од наша гледна точка – наведе Миш.
Предвидување што ќе направи Сонцето
За новите предвидувања за тоа кога ќе се случи сончевиот максимум одговорни се научниците Скот Мекинтош, Роберт Лимон и нивните колеги. Наместо да ги следат сончевите дамки, тие се фокусираа на она што го нарекоа Терминатор, моментот кога активноста на претходниот сончев циклус исчезнува од површината на Сонцето, проследено со скок на активноста во новиот циклус.
Сончевите дамки се сметаат за клучни за предвидување на сончевиот циклус. Меѓутоа, Лимон истакна дека тој и неговите колеги веруваат дека предвидувањето би можело да биде попрецизно ако се следи магнетната активност. Кога ќе се појави соларен максимум, активноста може да трае со години.
Според Лимон, активноста се зголемува за време на парни соларни циклуси, а се намалува за време на непарните соларни циклуси.
– Последиците од врвот на сончевиот циклус на Земјата ќе се почувствуваат откако ќе помине. Тогаш очекувате да го видите најголемиот огномет. Дури и ако има помалку сончеви дамки, тие се попродуктивни – потсети тој.
Како што рече Миш, иако обично се потребни четири години за да се помине од сончев минимум до сончев максимум, не е лесно да се одреди кога ќе се случи врвот, бидејќи Сонцето е променливо.
Кога северната и јужната хемисфера на Сонцето не се усогласени, се случуваат две кулминации. Ова се случува кога врвот на бројот на сончевите дамки на двете хемисфери се јавува во различни периоди. Ова резултира со она што се нарекува продолжен сончев максимум. Миш истакна дека соларниот максимум може да трае две години, што значи дека сончевата бура може да трае подолго од врвот на соларниот циклус.
м.н. Северна и јужна светлина
Позитивната страна на зголемената сончева активност се поларните светлини околу половите на Земјата, познати како северна светлина (aurora borealis) и јужна светлина (aurora australis). Кога честичките со енергија од короналната маса ќе стигнат до магнетното поле на Земјата, тие доаѓаат во контакт со атмосферата, создавајќи гасови со различни бои на небото.
Геомагнетните бури, предизвикани од Сонцето, во февруари и април оваа година резултираа со тоа тие да бидат видливи на места каде што се ретко видливи, како што се американските сојузни држави Ново Мексико, Мисури, Северна Каролина, Калифорнија, југоисточна Англија и други делови на Велика Британија.
Следење на соларните бури
Миш истакна дека сончевите бури, најверојатно, се за време на соларниот максимум, но дека тие можат да се појават во секое време во текот на соларниот циклус. Сончева бура е токму моментот кога короналната маса излегува од Сонцето во форма на блесоци, кои можат да ги нарушат телекомуникациите на Земјата, да ги нарушат летовите, да ја нарушат работата на вселенските летала и астронаутите. Материјата ослободена од Сонцето може да стигне до Земјата за период од 30 до 72 часа по ослободувањето.
Тешко е да се предвиди кога сончевата бура ќе влијае на Земјата. Претходните бури, како онаа во 1989 година, предизвикаа дефект во електричната мрежа на Квебек. Екстремна соларна бура може да предизвика голема штета на Земјата, пренесува „Си-ен-ен“.
