Покрај промената на ставовите во владите во Хелсинки и Стокхолм кон членството во Северноатлантската алијанса, американските политичари треба да бидат против проширување на безбедносните одговорности што можат да го зацврстат ќор-сокакот во нова студена војна во Европа, смета Метју Меј за „Нешенел интерест“
Зошто Финска и Шведска не треба да влезат во НАТО?
Една несакана последица од руската воена операција во Украина е драматичното влијание врз перцепциите за заканите на Финска и на Шведска. Иако двете земји се силни партнери на НАТО кои придонеле во неговите мисии на Балканот, Косово, Авганистан и Ирак, Хелсинки и Стокхолм одржуваат политика на воено немешање во надворешните работи. До почетокот на украинскиот конфликт, мнозинството од јавното мислење во двете земји го поддржуваа овој став. Денес, сепак, повеќе од половина од Финците и Швеѓаните го поддржуваат пристапувањето во НАТО, а финската премиерка посочи дека одлуката за аплицирање за членство може да се оствари до јуни. Од своја страна, генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, истакна дека очекува „сите сојузници да ги поздрават“ Финска и Шведска доколку поднесат барање за членство бидејќи „лесно би можеле да се приклучат на оваа Алијанса“. Сепак, и покрај промената на финскиот и шведскиот став кон членството во НАТО, американските политичари треба да се спротивстават на проширувањето на безбедносните одговорности што ќе го зацврсти ќор-сокакот од новата студена војна во Европа.
Појавата на конкурентна мултиполарност значи дека нов стратегиски конзерватизам бара избегнување на понатамошно проширување на одбранбените обврски во руските и кинеските периферни сфери на интерес, како што неодамна објасни Чарлс Купчан, висок соработник во Советот за надворешни односи. Материјалните ограничувања на капацитетите на САД да ја користат својата моќ во странство и покажаната подготвеност на другите големи сили да ги бранат своите сфери на влијание треба да ја зајакнат оваа перспектива меѓу елитите на американската надворешна политика. За жал, тоа е она што американските дипломати постојано го отфрлаа за време на нивните ангажмани со руски официјални лица за да се избегне конфликт во Украина. Наместо тоа, администрацијата на претседателот Џо Бајден избра да ја поддржува политиката на отворени врати на НАТО наместо да се приспособува кон конкретните геополитички реалности.
Јакнење на источното крило на НАТО или губење на неутралната зона?
Спречувањето на „нова студена војна“ со Москва ќе бара да се избегне оваа грешка по втор пат кога се размислува за членство во НАТО на Финска и Шведска. Двете скандинавски земји имаат напредни и добро опремени војски кои одржуваат висок степен на интероперабилност со системите и командните структури на НАТО. Дополнително, тие имаат ниски нивоа на корупција и немаат активни територијални конфликти или спорови. Сепак, иако Финска и Шведска веројатно би биле добри членки на НАТО, нивното вклучување во Алијансата ќе ги влоши ризиците што го неутрализираат потенцијалот за подобрување на безбедноста во регионот на Балтичко Море.
Поконкретно, стратегиската стабилност нема да се постигне со елиминирање на последната неутрална тампон зона меѓу Западот и Русија. Некои коментатори тврдат дека проширувањето на НАТО со Финска и Шведска ќе го зајакне источното крило на Алијансата и ќе го заостри одвраќањето во регионот на Балтичко Море. Одбранбената положба на Русија тогаш ќе мора да биде одговорна за друг сосед усогласен со Западот со безбедносни гаранции, што ќе го направи превентивниот напад против балтичките држави поопасен и поскап. Но, Русија јасно стави до знаење дека нема тивко да се согласи со ревизијата на статус-квото во регионот на Балтичко Море. Дополнително, Русија ќе мора сериозно да ја зајакне својата група на копнени сили и противвоздушна одбрана и да распореди значителни поморски сили во Финскиот залив.
Нуклеарното оружје и стратегиската рамнотежа
Стационирањето на нуклеарно оружје во регионот на Балтичко Море нема да ја промени стратегиската рамнотежа во полза на Русија и, всушност, тоа веќе би можело да биде распоредено таму. Како што скоро истакна литванскиот министер за одбрана, „нуклеарното оружје отсекогаш се чувало во Калининград, а меѓународната заедница, земјите во регионот, се свесни за тоа“. Сепак, прашањето не е дали Русија ќе се обиде да постигне нуклеарна супериорност, туку дали ќе ја зајакне улогата на нуклеарното оружје во својата стратегиска доктрина и дали ќе го намали прагот за нивна употреба за да компензира за поголемата конвенционална инфериорност во однос на НАТО. Кога ќе заврши конфликтот во Украина, не би изненадило Русија да се вклучи во поагресивни сигнали како одговор на натамошното проширување на НАТО на нејзината северозападна граница.
Повеќе војска на финската граница?
Друга загриженост е дали сојузниците на НАТО можат да придонесат за да биде поодбранлива финско-руската граница. Додека администрацијата на Бајден распореди илјадници дополнителни ротациски трупи во источна Европа, нема да има постојани регионални зголемувања на позициите на силите. Исто така, малку е веројатно дека другите членки на НАТО ќе имаат резервни ресурси за да ја дополнат разликата, особено во Финска, која нема природни бариери на нејзината копнена граница со Русија и, за време на непредвидени ситуации ќе треба брзо да се зајакне со користење на ранливи поморски транзитни патишта во Балтичко Море. Иако е малку веројатно Русија да изврши превентивен напад против Финска, би било неодговорно НАТО да ги прошири безбедносните гаранции што нема капацитет да ги исполни. Претераното стратегиско проширување ќе го ослаби кредибилитетот на механизмот за заемна одбрана според Член 5. Консолидацијата и зајакнувањето на периферните членки на НАТО предводени од Европа, а не територијалниот раст треба да биде приоритет.
Поривот да се казни Русија наведе некои коментатори да сметаат дека е „поетска правда“ конфликтот што започна да го попречува пристапувањето на Украина во НАТО и да резултира со проширување на Алијансата. Оваа перспектива не отелотворува внимателно разгледување на она што најдобро одговара на националните интереси на САД. Притиснувањето на НАТО поблиску до руската граница само ќе го влоши распространетото чувство на несигурност на Москва и нејзините перцепции за закани. Уште полошо, проширувањето со Финска и со Шведска ќе ја зацврсти позицијата на нова студена војна во Европа, што ќе го интензивира ривалството меѓу големите сили, истовремено оптоварувајќи ги САД со повеќе безбедносни одговорности во регион од второстепена важност.
