Автор: Асс. д-р Енес Јашари
Хипертензијата претставува глобален здравствен проблем кој значително придонесува кон кардиоваскуларната смртност и морбидитет. Новите препораки на Европското здружение за кардиологија (ESC) 2024 вклучуваат иновативни стратегии и ажурирани цели за управување со хипертензијата, со акцент на персонализирана грижа и одржливост на терапијата.
1. Дефиниција и категоризација
• Нормален крвен притисок: <120/80 mmHg.
• Зголемен крвен притисок: 120–139 mmHg (систолен) и/или 70–89 mmHg (дијастолен).
• Хипертензија: ≥140/90 mmHg. Оваа категорија е потврдена преку континуиран ризик, при што дури и вредности под традиционалниот праг можат да предизвикаат кардиоваскуларни компликации .
2. Целни вредности на крвен притисок
• Препорачана цел е 120–129 mmHg систолен за повеќето пациенти.
• Лица над 85 години, како и оние со фраилитет, треба да имаат индивидуализирани цели за да се избегнат ортостатски симптоми или други компликации.
• Мониторингот со домашни мерки е клучен за постигнување на одржливи резултати .
3. Дијагностика
• Препорачано е комбинирање на ординациски и надворешни мерења на притисок (амбулаторно или домашно).
• Скрининг за секундарна хипертензија е особено важен кај млади лица, каде честопати се присутни состојби како синдром на обструктивна апнеа или реноваскуларна хипертензија .
4. Промени во стилот на живот
Првиот чекор е немедицински пристап:
• Намалување на внесот на натриум: <5 g сол дневно.
• Зголемување на внесот на калиум преку овошје и зеленчук.
• Физичка активност: Најмалку 150 минути неделно (умерен до интензивен тренинг).
• Намалување на телесната тежина: Секое намалување за 5-10% води до значително подобрување .
5. Фармаколошка терапија
• Монотерапија се препорачува само за лесни случаи. Во повеќето случаи, комбинации од лекови, често во една таблета, се почетниот избор.
• Клучни групи на лекови:
• Инхибитори на ангиотензин-конвертирачкиот ензим (ACE инхибитори).
• Блокатори на рецепторите за ангиотензин II (ARBs).
• Калциумови антагонисти и диуретици.
• Нови терапии како ренална денервација се разгледуваат, но сè уште немаат широка примена .
6. Индивидуализирани стратегии
ESC препорачува риско-базиран пристап, каде пациентите со дијабетес, хронична бубрежна болест, или претходна кардиоваскуларна болест добиваат поинтензивна терапија. За пациентите со нискоризични профили, може да се почне со промени во стилот на живот, без употреба на лекови .
7. Практични аспекти
• Мониторинг и мотивација: Пациентите се охрабруваат самостојно да го мерат крвниот притисок дома, што ја зголемува усогласеноста со терапијата.
• Пол и родови разлики: Новите препораки го земаат предвид влијанието на полот врз изборот и ефективноста на терапијата .
Препораките од ESC за 2024 година ги истакнуваат важноста на превенцијата, раното откривање и персонализираниот третман на хипертензијата. Пациентите треба да се третираат не само врз основа на вредностите на крвниот притисок, туку и со земање предвид на нивниот целокупен кардиоваскуларен ризик.
