ПОЧНА ДЕСЕТОТО ИЗДАНИЕ НА ФЕСТИВАЛОТ „ПРО-ЗА БАЛКАН“
Музички перформанс на Пијан Славеј и промоција на неговата трета поетска книга „Полиграф“ ќе се одржи вечерва во 21 часот во кафе-книжарницата „Буква“ во Скопје. Промоцијата се одржува во рамките на 10-то издание на интернационалниот литературен фестивал „ПРО-ЗА Балкан“, кој беше отворен синоќа во „Даутпашиниот амам“ во Скопје.
Пијан Славеј е музички перформер, автор и пејач во групата „Фолтин“. Како дел од групата, зад себе има девет студиски изданија, музика за преку триесет театарски претстави и неколку филмови, меѓу кои, кандидатот за наградата „оскар“ – филмот „Медена земја“. Надвор од работата во групата, одржал концерт со Македонската филхармонија, настапува како кантавтор и објавил две поетски збирки („Креветизам и хоризонтала“, 2018 и „Срчки“, 2020).
Пред промоцијата, во 20 часот на истата локација, ќе се одржи разговор на Александар Прокопиев со режисерот Рајко Грлиќ. Расказ од Грлиќ ќе чита актерот Петар Арсовски.
На свеченото отворање на јубилејното издание на фестивалот синоќа беа претставени петмина врвни писатели од Балканот.
На гостите на фестивалот добредојде им посакаа идејните творци на фестивалот – Дејан Трајкоски, Александар Прокопиев и Ермис Лафазановски.
Броња Жакељ ѝ го доближи на публиката нејзиниот дебитантски роман „Бело се пере на деведесет“, што е издаден на македонски јазик и од „Арс Ламина“ . Станува збор за книга што е бестселер во Словенија, особено популарна и кај младата публика. Жакељ истакна дека приказната е автобиографска.
– Споделив нешто вистинско и искрено. Пишувам за теми што многумина нè мачат и ме радува повратната реакција на публиката. Мислите на публиката станаа и мои мисли. Според книгата ќе снимаме и филм во режија на Марко Набершник. Јас не сакав да пишувам книга за времето на Југославија, но тоа чувство се провејува низ животот на едно семејство застапено во приказната – вели Жакељ.
За делото на Владислав Бајац, првиот добитник на наградата „Прозарт“ на фестивалот, зборуваше Александар Прокопиев. Тој ја преведе и неговата последна „Хроника на сомнежот“ на македонски јазик. Прокопиев истакна дека книгите на Бајац секогаш се со мајсторски постапки.
– Во оваа книга вметнав многу автобиографски елементи. Всушност за писателите сите книги се такви. Долго време тлееше во мене, некако како да се плашев од моето време, од спомените. Но, интересни ми беа реакциите на читателите и на моите блиски пријатели кога поверуваа дека се во книгата е точно. Тоа е таа моќ на книжевноста – рече Бајац.
Дамир Каракаш е хрватски писател со бројна публика, автор што поминал низ многу професии пред да се занимава со пишувањето. Лафазановски го нарече Каракаш тотален писател. Тој неодамна ја доби книжевната награда „Меша Селимовиќ“. Каракаш истакна дека е балкански писател кој во својата лична изградба како автор имал големо влијание од руската литература, a омилен автор му е Франц Кафка.
– Пораснав во село во Лика каде што немаше библиотека, немаше книги. Имаше полско веце и наместо тоалетна хартија, ставаа книги од Достоевски, Толстој заковани на шајка. Јас ги кинев тие листови и ги читав. Сум ја прочитал можеби најкратката верзија од „Ана Каренина“, на само 14 страници – вели Каракаш.
Тој додава дека многу ја почитува поезијата и дека дури и лоша поезија е подобра од животот.
-Денес во Хрватска многу се пишува, а никој не чита книги. Членувам во многу жирија на литературни награди и добивам впечаток дека дури ниту самите автори не си ги читаат своите книги – дециден е Каракаш.
Елена Алексиева е популарна авторка во Бугарија. Со своите 15 објавени книги, главно романи, таа е специфична појава на книжевноста на Балканот. Прокопиев посочи дека нејзината непостојаност во пишувањето и како ги гради ликовите и дејствата во романите ја прават посебен автор.
-За мене литературата и животот се два света. Мојот живот е амалгам од тие два света – во реалноста кога не се снаоѓам добро ми помага литературата, и како писател и како читател. Јас ги оставам моите ликови да се градат самите, никогаш не ги планирам од почеток до крај како ќе се развиваат. По природа сум човек што сака да контролира работи, ама во литературата се препуштам на слободата што ми ја дава – вели Алексиева.
Покрај годинешната добитничка на наградата „Прозарт“, Оливера Николова, меѓу гостите е и Томислав Османли, еден од нашите најистакнати автори, преведени на повеќе јазици. Лафазановски потсети на неговата книга од 1981 година „Филмот и политиката“ и го праша како на неа гледа од денешна перспектива.
-Живееме во време во кое слободата се повеќе ни бега. Ни се протнува како што јагула плива, а за тоа големо влијание имаат медиумите – вели тој.
На прашањето каква ни е поновата литература, Османли вели дека сепак се определува повеќе кон нашите повозрасни автори, како што е Оливера Николова, Влада Урошевиќ, како и Прокопиев и Лафазановски.
Организатор на фестивалот е „Прозарт медиа“.
