Долга војна би ја нарушила глобалната економија, како и националните економии на многу земји во светот. Имено, и најважните трговски партнери и сојузници на САД во Европа ќе бидат најтешко погодени, главно поради повисоките цени на енергијата. Тоа се однесува и за многу помалите земји во развој, сиромашни за енергија. И, се разбира, земјата што најмногу би страдала – во смисла на изгубени животи, уништена инфраструктура и економско уништување – е Украина. Дури и конфликт што продолжува со понизок интензитет би ја нарушил економијата и би ги одвратил инвестициите, комплицирајќи го економското закрепнување на земјата. А тоа повторно ќе има рефлексии во европски и во светски рамки
Делови од анализата на „Форин афеарс“, во која се повикува на што поскорашен договор меѓу инволвираните страни во судирот во Украина
Американскиот претседател Џо Бајден изјави дека Соединетите Американски Држави се посветени на преговарачкиот крај на војната во Украина. Во таа насока, јавноста препозна неколку преземени чекори од страна на Бајденовата администрација за да создаде дипломатски процес што би можел да даде таков исход. Тоа го тврдат аналитичарите Семјуел Харап и Миранда Прибе во својата анализа во „Форин афеарс“.
САД и партнерите од Г7 веќе предложија мировен договор, но тоа зазвучи како услови за предавање на Русија
Во анализата во „Форин афеарс“ се пишува дека „Соединетите Американски Држави изгледаат посветени да го продолжат својот сегашен пристап да ѝ помогнат на Украина да заземе што е можно повеќе територии без да предизвикаат поширока војна“ и дека мантрата во Вашингтон е да се поддржи Киев „колку што е потребно“. Таа порака беше засилена оваа недела кога 30 демократи во Претставничкиот дом на САД објавија писмо во кое ја повикуваат администрацијата на Бајден да продолжи со директни преговори со Москва. Но писмото го повлекоа само еден ден подоцна, поради предвидливите негодувања.
Всушност, САД и нивните партнери од Г7 веќе предложија мировен договор. Но условите звучат како услови за предавање на Русија: Киев ја враќа целата своја територија, добива репарации од Москва и потпишува безбедносни договори со западните земји. Таквиот исход навистина би бил идеален, враќање на контролата на Украина врз нејзините меѓународно признаени граници, зајакнување на меѓународниот поредок и казнување на Русија – но исто така е неверојатно. Соопштувањето дека целосната украинска победа е посакуваната крајна игра на САД без да се вложат заеднички напори за подготовка за идните дипломатски преговори може да доведе или до опасна ескалација или до продолжување на конфликтот на неодредено време. Би било прерано да се залагаме за некој конкретен договор или дури и за директни преговори денес. Но со поставување на основата за овие преговори сега, Соединетите Американски Држави, заедно со своите украински партнери и нивните сојузници, би можеле да го минимизираат ризикот од овие опасни исходи и да помогнат да се подготви патот кон завршување на војната.
Што значи тоа „праведен мир“ и мировен договор?
На 11 октомври, Соединетите Американски Држави и нивните сојузници од Г7 издадоа изјава во која укажаа како мислат дека ќе напредува војната. Лидерите на Г7 јасно порачаа дека „Киев има право да ја врати целосната контрола врз својата територија во нејзините меѓународно признаени граници“. Г7, исто така, побара од Русија „да ги прекине сите непријателства и веднаш, целосно и безусловно да ги повлече сите свои војници и воена опрема од Украина“, вклучувајќи ги, веројатно, не само областите заземени оваа година туку и украинската територија што Москва ја контролира од 2014 година. И групата вети дека ќе ги поддржи украинските напори за постигнување „праведен мир“, кој треба да вклучува „почитување на заштитата на територијалниот интегритет и суверенитет на Повелбата на ОН; заштита на способноста на Украина да се брани во иднина; обезбедување закрепнување и реконструкција на Украина, вклучувајќи и истражување патишта за тоа со средства од Русија; следење на одговорноста за руските злосторства извршени за време на војната“.
Анализата на „Форин афеарс“ вели дека „сето ова изгледа фино на хартија“, изразувајќи добри причини за сомневање дека „Украина и нејзините западни поддржувачи можат да ја принудат руската војска да ја отстапи целата украинска територија што моментално ја држи, а потоа да ја убеди Москва да ги почитува условите за мир на победникот“.
Прво, Русија може да одлучи да ескалира наместо да капитулира на бојното поле. Се чини дека САД и нивните партнери од Г7 мислат дека Москва ќе прифати целосна територијална загуба без да предизвика поширока војна или да користи оружје за масовно уништување. Секако е можно рускиот претседател Владимир Путин да блефира кога се заканува дека ќе користи нуклеарно оружје. Но, за разлика од американскиот претседател Ричард Никсон, кој ја прифати „теоријата на лудакот“ за нуклеарно заплашување во неговиот судир со Северновиетнамците, што се случи на илјадници милји од Соединетите Американски Држави, Путин се бори за, како што тврди, територијата на Русија. Затоа, влогот е многу поголем. Ако неговите конвенционални сили бидат разбиени, Путин би можел да го искористи својот огромен арсенал на нестратегиско нуклеарно оружје за употреба против украинските сили или владини цели. Употребата на нуклеарно оружје може да изгледа залудна или дури и самопоразувачка, за време на Студената војна, НАТО предвидуваше да ги користи за да ги надомести своите конвенционални недостатоци во однос на Варшавскиот пакт. Путин, исто така, може да тестира или да користи нуклеарно оружје далеку од бојното поле за да ги покаже својата решителност и подготвеноста да користи повеќе од нив во иднина.
Дури и во отсуство на нуклеарен напад, ризикот од директен судир меѓу НАТО и Русија – и ризикот од стратегиска нуклеарна размена – ќе остане висок и веројатно ќе се зголемува сѐ додека војната продолжува. Во момент на очај, Русија би можела да се обиде да го сврти бранот на војната обидувајќи се да го запре протокот на западно оружје што ѝ овозможува на Украина да продолжи да се бори.
„Форин афеарс“: Далеку од сигурно е дека Украина ќе може повторно да ја
преземе целата своја меѓународно признаена територија
Второ, Украина можеби нема да може да го одржи сегашното темпо на територијални придобивки. Изјавата на Г7 се чини дека претпоставува дека времето е на страната на Украина и дека Русија нема да може да закрепне од нејзините воени неуспеси. Тоа можеби е вистина. На крајот на краиштата, Украина постигна значителни придобивки во своите контраофанзиви во текот на последните два месеца, руската војска се бореше со речиси сите свои операции во текот на војната, а напорите за мобилизација на Москва беа оптоварени со проблеми, вклучувајќи и бегството на многу мажи во борбена возраст од земјата. Покрај тоа, Русија останува под тешки економски санкции, кои би можеле да го отежнат одржувањето на војната.
Сепак, далеку од сигурно е дека Украина ќе може повторно да ја преземе целата своја меѓународно признаена територија. Мобилизацијата на Русија беше хаос, но на крајот може да произведе многу поголема сила. Недоволниот број војници е можеби најголемата слабост на руската војска, што ја остава неспособна да ја одбрани линијата на фронтот што се протега повеќе од шестотини милји. Поголема руска борбена сила би можела да ја натера Украина да ги засили сопствените напори за мобилизација, иако се соочи со предизвици со регрутирањето за време на последниот бран регрутирање.
Конечно, Русија можеби нема да се откаже дури и ако биде принудена да се повлече од украинската територија. Сегашниот пристап на САД и на Г7 претпоставува дека територијалната загуба ќе го принуди Путин да сфати дека не може да ги постигне своите цели на воен план – или дека ќе ја истроши руската војска до тој степен што не ќе може да продолжи да се бори. Но дури и победата што ќе ја врати цела Украина во рацете на Украина, нема да го елиминира целиот воен капацитет на Русија. Таквата победа, најверојатно, ќе ги уништи копнените сили на Русија, но Москва ќе задржи голем попис на проектили, многу артилерија и застрашувачки воздушни и поморски средства. И бидејќи Русија и Украина делат долга копнена граница, Москва ќе може да ја оспорува украинската победа во годините што доаѓаат. Имајќи доволно време за повторно вооружување и прегрупирање, руската војска на крајот би можела повторно да изврши инвазија.
Долга војна би ја нарушила и глобалната економија
Поради оваа причина, територијалната победа ќе треба да се комбинира со договор за завршување на војната. Изјавата на Г7 предвидува Русија да даде согласност за целосна контрола на Украина врз нејзините меѓународно признаени граници и формално да се согласи да не го оспорува новото статус кво. Но многу малку е веројатно сегашното раководство на Русија да се согласи со такви услови, особено ако тие вклучуваат откажување од Крим. Затоа, како што тврди за „Форин афеарс“ Андриј Загородњук, поранешен министер за одбрана на Украина, на Киев, веројатно, ќе му треба промена на режимот во Москва покрај победата на бојното поле за да избегне да живее под постојана закана од реинвазија. И покрај зголемените (и разбирливи) повици од Киев за Вашингтон и неговите сојузници да бараат соборување на Путин, администрацијата на Бајден студиозно избегнуваше да го прифати ова како цел на војната.
Без промена на режимот, веројатните патишта напред со оглед на сегашната политика на Украина, САД и сојузниците се или руска ескалација, како што е наведено погоре, или конфликт со неодредено времетраење. Долготрајната војна може да биде од корист за Вашингтон до степен до кој ќе ја ослабне Москва и ќе ја принуди да ги намали своите амбиции на друго место. Но војната што се одолжува би имала и значителни негативни страни за Соединетите Американски Држави. Ќе продолжи да ги јаде воените и финансиските ресурси, како и времето и енергијата на креаторите на политиката на САД, намалувајќи ја способноста на Вашингтон да ѝ даде приоритет на долгорочната стратегиска конкуренција со Кина. Продолжениот конфликт, веројатно, би го одржал и длабокото замрзнување во односите меѓу САД и Русија, потенцијално загрозувајќи ја соработката меѓу Вашингтон и Москва за прашања од глобално значење, како што е контролата на оружјето.
Долга војна би ја нарушила и глобалната економија. Најважните трговски партнери и сојузници на САД во Европа ќе бидат најтешко погодени, главно поради повисоките цени на енергијата. И, се разбира, земјата што најмногу би страдала – во смисла на изгубени животи, уништена инфраструктура и економско уништување – е Украина. Дури и конфликт што продолжува со понизок интензитет би ја нарушил економијата и би ги одвратил инвестициите, комплицирајќи го економското закрепнување на земјата.
Подготвил: Mарјан Велевски
