- Најважниот процес што се одвива денес е процесот на секјуритизација на интеграциите на Балканот. Станува збор за фактот дека европската интеграција е заменета со туркање на овие земји кон НАТО, како што покажува неодамнешната порака на италијанската премиерка Мелони до Србија
- Несреќната Македонија направи сè што ја принудија, го смени името, влезе во НАТО и покрај неуспешниот референдум, ја прифати де факто федерализацијата на сопствената земја и територија, каде што Албанците полека добиваат статус на народ со еднакви права како Македонците, и сето тоа повторно не помогна
Неделава тропаме на вратата на заборавените асови и се прашуваме дали некој се сеќава на приказната за европската интеграција на таканаречениот Западен Балкан? Поводот за овој текст е минатонеделната конференција организирана од Центарот за европски студии на ЕМЦ од Будимпешта на Модул универзитетот во Виена.
Многу вредниот тим од овој центар е веројатно последниот бастион на застапувањето на влезот на овдешните земји во ЕУ, а во овој поглед Унгарија е сосема сама во рамките на Унијата. Идеолошкото лудило предводено од Брисел денес, по 2022 година, донесе одлука поранешната политика на Источното партнерство на Европската Унија прекуноќ да се промени во целосна политика на интеграција на тие земји во ЕУ. Така, пред сè, Украина и Молдавија добија статус на кандидати, а според нив, Ерменија и Грузија се исто така потенцијални членки.
Така, целата приказна за европската интеграција на балканските земји беше ставена во втор план и де факто отстранета од агендата. Мнозинството обични луѓе во земјите членки на ЕУ денес дури и не размислуваат за какво било вистинско проширување и малку е веројатно дека таква идеја би поминала на референдум во голем број земји. Секако, Унгарија има свој интерес во борбата против давањето приоритет на членството на Украина, но има и многу важни аргументи против занемарувањето и запоставувањето на Балканот.
Случајот со Црна Гора
На панелот присуствуваа вицепремиерот на Црна Гора, Филип Ивановиќ, помошник-министерот за европски интеграции на Србија, Мирослав Гачевиќ, д-р Марија Ристевска од Скопјe и долупотпишаниот. Собирот беше сосема спротивен од стандардните собири за промоција на Брисел и се претвори во сериозна суштинска, а понекогаш и полемична дискусија за тоа што навистина се случува со приказната за интеграцијата во ЕУ тука, која трае повеќе од 25 години. Да потсетиме, првата рунда на членки од Источна Европа беше примена во 2004 година, само 14 години по падот на комунизмот и почетокот на таканаречените транзиции.
Потсетивме дека поминаа 22 години од самитот во Солун, каде што членството формално им беше ветено на сите, и дека во меѓувреме Турција, која беше во процес на интеграција од 1963 година, де факто се откажа од него. Исто така, дека пред десет години започна реверзибилен процес со Обединетото Кралство и дека се шпекулира дека и некои други земји членки би можеле да се движат во таа насока.
Учесниците дадоа преглед на настаните поврзани со нивната земја, а јас се обидов да дадам општ преглед и причините зошто сме таму каде што сме и зошто поддршката за влез во Србија е околу 33 проценти. На крајот, генерално се согласивме дека Црна Гора, каде што веројатно денес има само одреден евроентузијазам, е тест за целиот процес на европска интеграција на оваа област и дека ако за пет години не го добие, ќе биде јасно дека нема што да се добие од интеграцијата на овој регион, во што лично сум убеден долго време.
Подгорица има кампања „28 во 2028 година“ и нивниот главен аргумент е дека станува збор за толку мал простор и мало население што навистина може да се проголта и свари без поголеми проблеми. Во последните десет години, земјата изгуби околу 100.000 од своите жители, кои беа заменети со 100.000 Турци, Руси и Украинци, па затоа се соочува со нови предизвици во областа на образованието, на пример. Но, сето тоа заедно со нивото на ЕУ е толку занемарливо, со што навистина преку нив ќе се покаже дали оваа област воопшто е во план за проширување или не.
Уцена и понижување
Ја искористив можноста да ја цитирам изјавата на Чедомир Јовановиќ за тоа како Герхард Шредер им рекол нему и на Зоран Ѓинѓиќ за време на нивната последна посета на Берлин во 2002 година дека треба да се откажат од европската интеграција затоа што Србија никогаш нема да биде примена таму. Според Шредер, тоа е клуб за римокатолички и протестантски земји. Да додадеме и за оние православни што се стратешки на границата со Русија и сакаат да војуваат со неа.
Ја започнав мојата презентација со цитат од неодамнешната изјава на претседателот на оваа земја, во која зборот понижување беше експлицитно употребен како термин за условите што треба да ги исполниме во процесот на интеграција. Значи, како и зошто од висока поддршка за пристапување кон ЕУ по 2000 година се премина до точка каде што поддршката е на ниво помала од една третина, а за процесот на пристапување се зборува во смисла на понижување.
За нас, секако, прашањето е што бараме како нација и држава во процес каде што е очигледно дека во изминатите 25 години не сме направиле ништо освен да се понижуваме, да губиме територија, да уништуваме потсистеми, со што европската интеграција главно служи како рамка за нашите геополитички отстапки и самоуништување. Како што е познато, Србија не отвори ниту едно поглавје или кластер четири години, првенствено затоа што сме единствените во Европа што не сме вовеле санкции кон Русија. Дури тогаш се сетија дека постојат и поглавјата 23 и 24 и дека таму можеби не е сè како што треба. Додека Косово се предаваше, владеењето на правото не ги засегаше…
Нè потсетија дека преседанот со прифаќањето на Кипар, кој не контролира голем дел од својата категорија на ниво на Брисел, беше искористен не за да се каже дека Србија може да го стори истото тоа туку, напротив, дека ЕУ повеќе нема да прифаќа земји што не ги решиле своите проблеми со отуѓен дел од територијата.
Примерот со Македонија е одличен показател дека овој рецепт не се применува само на Србите туку и на сите други, освен на луѓето на југ што немаат словенско потекло. Несреќната Македонија направи сè што ја принудија, го смени името, влезе во НАТО и покрај неуспешниот референдум, ја прифати де факто федерализацијата на сопствената земја и територија, каде што Албанците полека добиваат статус на народ со еднакви права како Македонците, и сето ова повторно не помогна.
По Грците, сега ги фатија Бугарите, кои, како услов за напредок во интеграцијата, им поставија задача да го наречат својот јазик дијалект на бугарскиот јазик и да прифатат дека се дел од бугарскиот народ на целокупно ниво на идентитет. Тие сè уште не го бараат тоа од нас, но го бараат од Србите во Република Српска, каде што условот за напредок е она што се случува токму сега, имено дека Српска, која според Дејтон има свој имот, мора да го пренесе на федерално ниво по барање на високиот претставник, бидејќи „ефикасното управување со имотот“ е неопходен услов за европска интеграција. Како што знаеме, крајната цел е Србите да се откажат од својот идентитет по војската, полицијата, имотот, симболите и празниците и да ја преформулираат „босанската нација“ според методот на Калаје заради европска интеграција на БиХ.
Секјуритизација на процесот
Предупредив дека во нашата земја, покрај прашањето за Космет и фактот дека де факто признавањето на Косово преку Поглавјето 35 стана услов за влез, постои многу важен аргумент против видот на родова политика што Брисел ја турка преку Истанбулската декларација и слични проекти.
Но, најважниот процес што се обидов да го истакнам е таканаречениот процес на секјуритизација на интеграциите на Балканот. Станува збор за фактот дека процесите на европска интеграција се заменети со туркање на овие земји во НАТО, и тоа, секако, е главната причина зошто четирите земји на истокот на Европа и Кавказ се туркаат во Унијата со забрзано темпо.
Нема ништо од европската интеграција на нашите земји, но Црна Гора и Македонија се туркани во НАТО, а се плашам дека и Србија и БиХ се на добар пат таму, како што неодамна нè информираше Џорџа Мелони. Сето тоа се вклопува во општата стратегија за подготовка на Европа за војна со Русија преку документот „Риарм Јуроп“ (ReArm Europe), за кој неодамна пишував овде.
Конечно, беше истакнато дека големите европски земји, а пред сè Германија, како услов за прифаќање на проширувањето кон Балканот, бараат ревизија на основачките договори на ЕУ. Тие бараат укинување на правото на вето во Европскиот совет и Советот на министри и губење на правото на државите да имаат свој комесар. Секако, малите земји никогаш нема да го прифатат тоа, па затоа Европската комисија веќе применува насилни и избегнувачки стратегии, како неодамна кога го игнорираа унгарското вето за кандидатурата на Украина.
Унгарските аргументи со право укажуваат дека Европа почнува да го губи своето влијание во овој простор како што влегуваат други играчи. Исто така, демографскиот пад на областа, првенствено поради европската идеологија и одливот на населението во западните земји, почнува да создава безбедносни проблеми за Европа, бидејќи испразнетиот Балкан може да се наполни со неевропско население, што всушност веќе се случува.
Како дел од целата оваа приказна, им посочив на домаќините во Виена дека очекувам сè посериозен притисок врз Австрија да се откаже од неутралноста што е загарантирана во Уставот. Тие веќе ја имаат првата политичка партија, НЕОС, која отворено се залага за напуштање на неутралноста.
Во суштина, покрај напреднатата секјуритизација и геополитичките игри, приказната за европската интеграција на Балканот се сведува на веќе воспоставената фраза: „тие се преправаат дека нè сакаат, а ние се преправаме дека сакаме да влеземе таму“.
Автор: Миша Ѓурковиќ
Авторот е директор на Центарот за геополитика на Факултетот за меѓународни односи на колеџот „Матијас Корвин“ во Будимпешта
