АТЛЕТИКА
- Скокот со стап е дисциплина што се потпира на самодоверба и храброст, работи што на Дуплантис не му недостигаат. Скокот од 6,3 метри на Светското првенство неодамна значеше дека го собори рекордот 14-ти пат
Во просек, Арманд Дуплантис го соборува светскиот рекорд во скок со стап трипати годишно. Скокот од 6,3 метри на Светското првенство неодамна значеше дека го собори рекордот 14-ти пат. Што го прави Дуплантис различен? Тод Лејн е тренер по атлетика на Државниот универзитет во Луизијана, каде што Дуплантис помина една година пред да замине за да стане професионалец. Лејн го запознал Дуплантис кога го тренирал неговиот брат Андреас, кој, исто така, бил скокач со стап за тој универзитет.
– Едно од нештата што го прави Мондо толку добар е тоа што тој е тренер на самиот себе. Мондо отсекогаш имал увид во скокањето на Андреас. Тој го разбира скокањето многу, многу добро – вели Лејн, пренесе „Би-би-си“.
Помогна тоа што имаше скокалиште во дворот на домот во Луизијана, каде што Дуплантис пораснал заедно со неговите двајца браќа и помладата сестра Јохана, која, исто така, е професионална скокачка со стап.
– Моите браќа и јас скокавме во дворот, тоа беше нашето игралиште. Нашиот татко нѐ запозна со скокот со стап. Едноставно се вљубивме во него, еден вид домино-ефект – вели Јохана.
Грег Дуплантис е поранешен елитен скокач со стап. Тој и неговата сопруга Хелена, поранешна шведска седмобојка и одбојкарка, го тренираат својот син, кој се натпреварува за Шведска.
– Едно сеќавање е самото скокање во дворот по училиште и Мондо ме тренираше. Има едно видео од него како ме тренира и тој едноставно рече: „Тоа беше ужасно!“ Буквално бев во училишна униформа. Има многу спомени во тој двор што ќе ги негувам засекогаш – вели Јохана.
Истото важи и за самиот Дуплантис. Зборувајќи за поткаст на „Би-би-си“ во 2019 година тој се сети како ги гледал својот брат и пријателите како скокаат.
– Кога имав седум години, ги видов како го виткаат стапот, а јас не можев бидејќи бев лесен како пердув. Му кажав на татко ми дека сакам да скокам, па го замоливме „УЦС спирит“ да ми направи неколку специјални стапа. Беа речиси тенки како рибарски стап. Така почнав, токму во мојот двор – вели тој.
Часовите вежбање во тој двор наскоро донесоа резултати. Мондо држи повеќе меѓународни рекорди во возрасни групи. Лејн се сеќава дека луѓето на атлетските натпревари велеле: „Тука сме само за да го гледаме Мондо“. Во годините потоа, базата на обожаватели на Дуплантис порасна подалеку од Луизијана. Тој има речиси два милиона следбеници на Тикток и на Инстаграм, а помеѓу соборувањето светски рекорди снима музика. Неговиот деби-сингл од февруари имаше повеќе од два милиона преслушувања на „Спотифај“. Па, дали Дуплантис што го гледаме на нашите екрани е различен од оној што го гледаме надвор од камерата?
– Не. Тој е многу самоуверен и скромен. Она што го покажува е тоа што е – вели Јохана. „Можеби е скромен, но е и одличен шоумен“, вели Лејн, посочувајќи го како пример кога Дуплантис го постави својот деветти светски рекорд на Летните олимписки игри во Париз.
Јохана вели дека нејзиниот брат бил „речиси совршен“. Но како изгледа совршенството во скок со стап? Брзината е клучната работа што го разликува Дуплантис од другите елитни скокачи со стап. Клучната задача во скокот со стап е производство на енергија. Колку побрзо се движат спортистите, толку поголема кинетичка енергија произведуваат. Дуплантис прави 20 чекори по пистата и може да достигне 10,3 метри во секунда во моментот на полетување. За споредба, други машки скокачи со стап може да достигнат брзина од 9,4-9,7 м/с. Поместувањето на стапот што е долг пет метри или подолг од исправена положба на земјата му помага на телото брзо да се движи напред. Но тоа е предизвик. Не го пуштате стапот само пред вас, туку го правите тоа на контролиран начин што е совршено темпиран. Додека го прават тоа правилно, спортистите се во идеална положба за полетување. Повеќето скокачи ќе го спуштат крајот на стапот директно во кутијата за полетување. Но Дуплантис го става непосредно пред тоа и го остава стапот да се лизне по пистата пред да удри во жлебот на задната страна. Ова би можело да му овозможи да ја одржи својата брзина во последните неколку чекори. Позицијата на полетување на Дуплантис се нарекува „блиска“ или „под“. Кога се лансира од земја, неговата нога е околу 20-30 см пред неговата рака. Ова му овозможува да ја искористи брзината што ја генерира, да пренесе дел од оваа енергија на стапот додека почнува да го свиткува пред да го напушти теренот. Од суштинско значење е да се направи ова правилно. Премногу блиску и го губите просторот што ви е потребен за правилно полетување; премногу далеку и потешко е да се примени потребната сила на стапот. Откако ќе се најде во воздух, скокачот го турка стапот нагоре и напред додека е во целосно истегнување. Дуплантис ја замавнува долната нога и го свиткува во мала топка, останувајќи зад стапот. Во оваа фаза од скокот, постојат два енергетски система, стапот и спортистот. Ротацијата на Дуплантис додава енергија додека стапот се свиткува. Најдобрите скокачи можат да го искористат ова за да додадат енергија во целокупниот процес. Кога стапот почнува да се исправа, Дуплантис е целосно наопаку и го ротира своето тело за да се сврти подалеку од пистата, додека уште врши притисок врз стапот. Стапот на Дуплантис е долг 5,2 метри. Неговата горна рака го држи 10-20 см под тоа. Значи, кога летвата е поставена на 6,28 метри што ги прескокна во Стокхолм, има повеќе од еден метар од највисоката точка на контакт со стапот и летвата што се обидува да ја помине. Целата енергија генерирана кога скокачот ќе го ослободи стапот треба да го остави со доволна вертикална брзина за да продолжи да се движи нагоре, доволно високо за да ја помине летвата, пишува „Би-би-си“.
Светските рекорди во скок во височина, трискок и во далечина беа поставени во 1990-тите и се несоборени. Скокот со стап е различен. Светскиот рекорд за мажи е соборен 15 пати од 1994 година, 14 пати од Дуплантис.
– Мондо е супер опуштен, многу, многу талентиран и вреден – вели за „Би-би-си“ британската скокачка со стап Моли Кодери. „Комбинирајте ја неговата чиста брзина и начин на размислување, тој е импозантен“, додава тренерот на Кодери, Скот Симпсон.
Скокот со стап е дисциплина што се потпира на самодоверба и храброст, работи што на Дуплантис не му недостигаат.
– Ако ги погледнете големите спортисти во светот, тие имаат менталитет што е непоколеблив – вели Лејн, пренесе „Би-би-си“.
Оние околу Дуплантис веруваат дека неговиот начин на размислување не е различен. Неговата сестра Јохана вели: „Моите тројца браќа секогаш беа натпреварувачки настроени додека растеа. Ми помогнаа да станам толку конкурентен гледајќи ги. Ако има нешто на ум, ќе го направи. Неговата ментална сила е единствена од ваков вид“.
До каде може да оди Мондо?
– Имаше неколку обиди да се моделира ова од физичка гледна точка. Неколку од нив посочија на граница од 6,5 метри. Но постојат и аргументи што сугерираат дека ова може да биде погрешно, бидејќи математичките пресметки не секогаш ги земаат предвид другите делови од телото што мора да се извиткаат над летвичката – вели Хелен Бејн, виш научник за движење во Западноавстралискиот институт за спорт и работи со некои од најдобрите скокачи во светот за да ги подобри нивните перформанси.
На крајот на краиштата, непознатото за тоа колку далеку можат да се протегаат човечките граници е она што нѐ држи закачени. Што мисли Дуплантис? Кога го прашаа дали постои ограничување до каде може да се оди со летвичката, тој изјави за поткаст на „Би-би-си“: „Следната огромна бариера би била 6,4 метри, па мислам дека сите тие се многу можни и се надевам дека ќе продолжам да ја надминувам таа граница“. Н.М.
