Започна со Големата награда на Велика Британија во Силверстоун на 13 мај, во присуство на кралот Џорџ Шести и кралицата Елизабета, а победи Италијанецот Џузепе Фарина. Од Фарина во 1950 година до Луис Хамилтон, Макс Ферстапен и Ландо Норис во 2025 година, Ф1 произведе многу возбудувања, контроверзии и трагедии
ЈУБИЛЕЈ – 75 ГОДИНИ ФОРМУЛА 1
Во 2025 година Светското првенство (СП) во Формула 1 е индустрија од повеќе милијарди долари, која се протега низ целиот свет во текот на сезона од 24 трки и го привлекува светското внимание секој викенд на гранпри-трките. Драмата создадена од најдобрите возачи на трки во светот е документирана во серијата на Нетфликс „Вози за да преживееш“, која му помогна на спортот да расте попопуларно во последниве години. Уште еден филм за Ф1, со Бред Пит во главната улога, треба да биде објавен следниот месец.
Овој спорт е далеку е од своите почетоци во 1950 година, кога само седум трки го сочинуваа првото Светско првенство. Започна со Големата награда на Велика Британија во Силверстоун на 13 мај, на која присуствуваа и кралот Џорџ Шести и кралицата Елизабета, а победи Италијанецот Џузепе Фарина. Од Фарина во 1950 година до Луис Хамилтон, Макс Ферстапен и Ландо Норис во 2025 година, Ф1 произведе многу возбудувања, контроверзии и трагедии. „Би-би-си спорт“ во таа чест ја раскажа приказната за спортот и ликовите што го обележија во изминатите 75 години.
Првата деценија
Формула 1 во 1950-тите беше доминирана од големиот Аргентинец Хуан Мануел Фанџо, кој освои пет шампионски титули кај возачите – рекорд што нема да биде надминат речиси 50 години. Велика Британија исто така ќе го добие својот прв светски шампион, но човекот што многумина го сметаа за најголем откако Фанџо се пензионира – Стирлинг Мос – едноставно ќе ја пропушти шансата да го надмине…
Британско преземање
Откако италијанските производители Ферари, Алфа Ромео и Масерати доминираа во 1950-тите, Велика Британија се појави на сцената во 1960-тите. Шест од 10-те шампионски титули кај возачите беа освоени од британски возачи, додека Лотус стана доминантен тим. Сепак, возачот кого многумина го сметаа за најголем од сите – Шкотланѓанецот Џим Кларк – ќе ја плати највисоката цена…
Созревање…
Не беа само косата и плажите што станаа поголеми во 1970-тите – аеродинамичните крила се воспоставија на автомобилите од Ф1, а самиот спорт доби популарност со поредовно телевизиско покривање. Џеки Стјуарт и Емерсон Фитипалди доминираа во првата половина од деценијата пред Ники Лауда и Џејмс Хант да заземат централна улога во долгото жешко лето во 1976 година…
Четворицата славни
Аиртон Сена, Ален Прост, Најџел Мансел и Нелсон Пике беа четворицата мажи чиј талент, личност и честопати горчливи соперништва дојдоа да ги дефинираат 1980-тите. Особено се истакнува трката за Големата награда на Португалија, во Есторил, во 1986 година, кога сите сè уште беа во конкуренција за шампионатот на возачи таа година. Титулата ќе биде одлучена на драматичен начин, како што често беше случај во текот на деценијата…
Промена на гардата
Аиртон Сена, Ален Прост и Најџел Менсел сè уште беа доминантни возачи во почетокот на 1990-тите и ги поделија првите четири шампионски титули во деценијата. Сепак, Менсел се упати кон Соединетите Американски Држави и Индикарс откако конечно ја обезбеди својата прва светска титула во Ф1 во 1992 година, Прост се пензионира откако ја освои својата четврта во 1993 година, а потоа Сена, најпривлечната личност и најголем талент во спортот, почина на Гран при на Сан Марино во 1994 година. Ф1 беше потресена до срцевината. Михаел Шумахер се појави за да започне рекордна и понекогаш контроверзна 20-годишна кариера…
Доминацијата на црвените
Германецот Михаел Шумахер и Ферари беа незапирлива сила во првите пет години од 2000-тите – освојувајќи ги сите шампионати кај возачите и конструкторите до 2004 година. Таквата серија беше надмината од Рено и младиот Шпанец по име Фернандо Алонсо пред Луис Хамилтон да пристигне во Ф1 во 2007 година со сезона на дебитантски успех без преседан. Британецот ја освои првата од своите седум светски титули во 2008 година. Г.И.
Време на чеканите
Во 2010-тите двајца мажи поделија девет од десетте шампионати кај возачите, при што Луис Хамилтон и Мерцедес станаа доминантна сила откако Себастијан Фетел и Ред бул ги победија сите пред нив на почетокот на деценијата. Нико Розберг беше единствениот друг возач што ја освои титулата бидејќи неговото соперништво со колегата од Мерцедес, Хамилтон, стануваше сè пожестоко. Смртта на Жил Бјанки по несреќата на Големата награда на Јапонија во 2014 година беше потсетник за секогаш присутните опасности од спортот…
Да се доведе до максимум
Формула 1 мораше да почека малку за да започне во 2020-тите, бидејќи пандемијата на ковид-19 го доведе нормалниот живот до ужасен застој, а Големата награда на Австралија беше откажана во раните утрински часови во петокот откако член на тимот на Мекларен беше позитивен на вирусот. Компресираната сезона конечно започна во јули, со неколку нови патеки додадени во календарот и неколку стари фаворити што се вратија. Луис Хамилтон ја освои светската титула по седми пат, што е рекордно израмнување, но во 2021 година започна нова ера со Макс Ферстапен, кој ја освои својата прва шампионска титула во најконтроверзниот крај на сезоната во историјата…
Актуелна доминација на Ферстапен
Ферстапен по само една сезона трки со едноседи, се приклучи на јуниорската програма на Ред бул и стана најмладиот возач во Ф1 во историјата кога се натпреваруваше на Големата награда на Австралија во 2015 година, на возраст од 17 години и 166 дена. Малку повеќе од една година подоцна, тој беше промовиран од Торо Росо во сениорскиот тим на Ред бул и веднаш стана најмладиот победник во Ф1 на Големата награда на Шпанија во 2016 година, на возраст од 18 години и 228 дена. Холанѓанецот Ферстапен, син на поранешниот возач во Ф1, продолжи да напредува во следните четири години, победувајќи најмалку на две трки секоја сезона, пред да го достигне врвот на спортот во 2021 година, откако се бореа еден против друг со Луис Хамилтон. Хамилтон претходно со Мерцедес ја освои својата седма светска титула во Турција во 2020 година, изедначувајќи го рекордот на Михаел Шумахер.
Портокаловиот чад, пак, стана позната глетка на Големата награда на Холандија откако оваа трка се врати во календарот на Ф1 во 2021 година, со домашниот херој Макс Ферстапен, кој победи три години во низа, вклучувајќи ја и 2024 година. Во 2022 и 2023 година тој ја уништи конкуренцијата, а последната беше најдоминантна сезона во историјата на Ф1, Ферстапен победи на 19 од 22 трки и имаше 21 подиум, собирајќи 575 поени од можни 620. Со сите овие рекорди поставени на 27 години, Холанѓанецот има можност да постави уште многу, пишува меѓу другото „Би-би-си“.
