Деновиве, по Третата сесија на 14-от Сенароден кинески конгрес, се одржа голема прес-конференција, на која членот на Политичкото биро на Централниот комитет на КПК и министер за надворешни работи Ванг Ји одговори на низа суштински прашања за домашните и странските медиуми во врска со надворешната политика и односи на Кина за наредниот период
Министерот за надворешни работи на Кина, Ванг Ји, во јавноста ги претстави позициите на официјален Пекинг за низа претстојни суштински прашања
Во 2024 година се случија длабоки промени во меѓународниот пејзаж. Во тие промени е регистрирана забележителна динамика на внатрешните реформи на Кина. Официјален Пекинг постигна значаен исчекор и на надворешен план со својата проактивна дипломатија. Во своето воведно експозе пред јавноста, министерот за надворешни работи на Кина, Ванг Ји, најпрвин истакна дека оваа година меѓународната ситуација сè уште е полна со предизвици. Но дека мисијата на кинеската дипломатија останува непроменета. Тој истакна дека Кина, заедно со другите земји, „ќе продолжи да го поддржува она што е правилно, да ги брани меѓународната правичност и правда и да ги чува светскиот мир и стабилност“.
Во продолжение, за читателите на „Нова Македонија“ издвојуваме дел од прашањата упатени од страна на реномирани светски медиуми кон министерот Ванг Ји, како и дадените одговори, во кои се идентификува кинескиот пристап кон домашните и претстојните колосални глобални предизвици.
1. ИТАР-ТАСС: Од минатата година има чести интеракции меѓу лидерите на Кина и Русија, а односите меѓу Кина и Русија уживаа добар развој. Во исто време, некои се прашуваат дали неодамнешните разговори на Русија и САД ќе влијаат на стратегиската координација на Кина и Русија. Каков е вашиот став за кинеско-руските односи?
Ванг Ји: Секоја година ме прашуваа за односите меѓу Кина и Русија, иако секојпат од различни перспективи. Она што сакам да го нагласам е дека како и да се развива меѓународниот пејзаж, историската логика на пријателството меѓу Кина и Русија нема да се промени и нејзината внатрешна движечка сила нема да се намали. Врз основа на длабоки размислувања за историското искуство, Кина и Русија одлучија да воспостават вечно добрососедство и пријателство, да спроведат сеопфатна стратегиска координација и да се стремат за меѓусебна соработка и заемна победа, бидејќи тоа најдобро им служи на основните интереси на двата народа и одговара на трендот на нашето време. Двете земји најдоа пат на „несојузирање, неконфронтација и нецелење на трета страна“ во развојот на нивните односи. Тоа е пионерски напор во формирањето нов модел на односи меѓу големите земји и постави добар пример за односите меѓу соседните земји. Зрелите, издржливи и стабилни односи меѓу Кина и Русија нема да бидат под влијание на каков било пресврт на настаните, а камоли да бидат предмет на мешање од која било трета страна. Тоа е константа во турбулентен свет отколку променлива во геополитичките игри. Оваа година ќе се навршат 80 години од победата во Втората светска војна. Тогаш, Кина и Русија храбро се бореа во главните театри во Азија и Европа, соодветно. Двата народа дадоа огромни жртви и големи историски придонеси за победата на светската антифашистичка војна. Двете страни ќе ја искористат можноста за заедничко одбележување на оваа важна историска пресвртница за да се залагаат за правилен историски поглед на Втората светска војна, да ги бранат нејзините победнички исходи, да го поддржуваат меѓународниот систем во центарот на ОН и да промовираат поправеден меѓународен поредок.
2. Кинеската новинска агенција „Ксинхуа“: Рековте дека кинеската дипломатија ја донесе многу потребната стабилност во турбулентниот свет во 2024 година. Бидејќи се очекуваат повеќе трансформации и хаос во 2025 година, каква улога ќе има Кина во светот на дипломатскиот фронт?
Ванг Ји: Ние ќе бидеме цврста сила што ги брани нашите национални интереси. Кинескиот народ има славна традиција на немилосрдно барање самообновување. Никогаш не провоцираме, а не нѐ заплашуваат провокации. Ние ќе бидеме праведна и праведна сила за светскиот мир и стабилност. Ќе продолжиме да ги прошируваме нашите глобални партнерства со еднаквост, отвореност и соработка, активно да го користиме кинескиот пристап во решавањето на жешките прашања и да пишуваме ново поглавје на глобалниот југ барајќи сила преку единство. Ќе докажеме со факти дека патот на мирен развој е светол и може да обезбеди стабилен и одржлив напредок и дека тоа треба да биде избор на сите земји.
Ќе бидеме прогресивна сила за меѓународна правичност и правда. Ќе ги набљудуваме целите и принципите на Повелбата на ООН и ќе изградиме повеќе консензус за еднаков и уреден мултиполарен свет. Ќе го заштитиме мултилатералниот систем за слободна трговија, ќе поттикнеме отворена, инклузивна и недискриминаторска средина за меѓународна соработка и ќе унапредиме универзално корисна и инклузивна економска глобализација.
3. Си-ен-ен: Претседателот Трамп ја усвои политиката „Америка на прво место“ по неговото враќање во Белата куќа. Тој зборуваше за повлекување од меѓународните организации и договори, вклучително и Советот за човекови права на ОН и Светската здравствена организација. Дали ова обезбедува стратегиска можност за Кина да го преобликува глобалниот пејзаж преку меѓународен ангажман?
Ванг Ји: Има повеќе од 190 земји во светот. Доколку сите ја нагласат „прво мојата земја“ и се опседнат со позицијата на сила, законот на џунглата повторно би владеел со светот. Најмалите и послабите земји ќе го добијат најголемиот товар, а меѓународните норми и поредок би доживеале тежок удар. На Париската мировна конференција пред повеќе од 100 години, Кинезите поставија прашање што одекнуваше низ вековите: Дали правото преовладува над моќта или можеби може да се направи правилно? Нова Кина цврсто стои на страната на меѓународната правда и решително се спротивставува на политиката на моќ и хегемонијата. Историјата треба да оди напред, а не назад. Големата земја треба да ги почитува своите меѓународни обврски и да ги исполни своите обврски. Една изрека на Запад вели: „Нема вечни пријатели, има само постојани интереси“. Но ние во Кина веруваме дека пријателите треба да бидат постојани и треба да ги следиме заедничките интереси. Задоволни сме што гледаме дека сè повеќе земји се приклучија на каузата за градење заедница со заедничка иднина, над 100 земји ја поддржуваат Кинеската иницијатива за глобален развој, Иницијативата за глобална безбедност и иницијативата за глобална цивилизација, како и дека повеќе од три четвртини од земјите низ светот се приклучија на семејството на соработката „Појас и пат“. Историјата ќе докаже дека вистински победник е оној што ги има предвид интересите на сите и дека заедницата со заедничка иднина за човештвото ќе се погрижи светот да ѝ припаѓа на секоја земја и дека сите ќе имаат светла иднина.
4. Радио „Република Индонезија“: Во потурбулентен и понеизвесен свет, земјите во развој и малите и средните земји имаат поголема веројатност да изгубат од другите. Што мислите дека можат да направат членовите на глобалниот југ за да ги заштитат своите интереси во денешниот свет?
Ванг Ји: Светот денес е обележан со силни ветрови и зголемени облаци. Динамиката на овие промени потекнува од југ. Белег на нашата ера е истакнатата растечка сила на глобалниот југ. Имајќи повеќе од 40 проценти од глобалниот БДП и придонесувајќи до 80 проценти од глобалниот раст, глобалниот југ е клучна сила за одржување на светскиот мир, поттикнување на светскиот развој и за подобрување на глобалното владеење. Додека светот минува низ голема трансформација невидена во еден век, историските промени се случуваат во динамиката Исток-Запад и Југ-Север. Глобалниот југ го има клучот за да се донесе стабилност во светот и да се направи подобро место. Глобалниот југ треба да се зајакне. Од почетокот на годината, Индонезија стана полноправна членка на БРИКС, а девет земји партнери се приклучија на семејството БРИКС. БРИКС се појавува како столб на соработката и мотор на раст на глобалниот југ. БРИКС треба да се направи поголем и посилен за да се даде поголем импулс на развојот на глобалниот југ.
5. „Блумберг“: Почнаа директни разговори меѓу САД и Русија за ставање крај на војната во Украина. Претседателот Трамп рече дека ќе ја поздрави помошта на Кина во процесот. Каква улога мисли Кина дека треба да игра во овој контекст?
Ванг Ји: Кина повикува на политичко решение преку дијалог и преговори уште од првиот ден на кризата и активно работи за мир и се залага за разговори. Набргу по ерупцијата на кризата, претседателот Си Џинпинг изнесе четири точки за тоа што треба да се направи, важен предлог што го посочува патот за нашите напори. Оттука, Кина го објави својот документ за позицијата за кризата, го испрати својот специјален претставник за шатл-дипломатија и ја иницираше Групата на пријатели за мир во Обединетите нации заедно со Бразил и другите земји од глобалниот југ. Нашиот став отсекогаш бил објективен и непристрасен, нашиот глас отсекогаш бил мирен и избалансиран и нашата цел е создавање услови и градење консензус за решавање на кризата.
6. „Ројтерс“: Веднаш откако Трамп се врати во Белата куќа, тој воведе нови царини за Кина за фентанилот. Но, во исто време, тој нуди да изгради добри односи со Кина. Колку поинаку Кина ќе се ангажира со администрацијата на Трамп во следните четири години во споредба со неговиот претходен мандат?
Ванг Ји: Заемното почитување е основна норма што ги регулира односите меѓу државата. Тоа е исто така важен предуслов за односите Кина-САД. Ниту една земја не треба да фантазира дека може да ја потисне Кина и да одржува добри односи со Кина во исто време. Ваквите дволични чинови не се добри ниту за стабилноста на билатералните односи ниту за градење меѓусебна доверба. Соединетите Американски Држави треба да го разгледаат она што всушност се случи: што постигнаа со царинските и трговските војни овие години? Дали неговиот трговски дефицит е зголемен или стеснет? Дали неговото производство стана поконкурентно или помалку конкурентно? Дали инфлацијата во САД се зголеми или тргна надолу? Дали животот на луѓето стана подобар или полош? Деловните односи меѓу Кина и САД се засноваат на двонасочни и реципрочни интеракции. Соработката ќе донесе заемна корист и победа, а Кина дефинитивно ќе преземе контрамерки како одговор на произволниот притисок.
7. „Глобал тајмс“: Некои веруваат дека меѓународниот поредок е во најопасниот момент од Втората светска војна и дека авторитетот и улогата на Обединетите нации се поткопуваат. Како може да се избегне тоа и каква улога ќе има Кина?
Ванг Ји: Оваа година се одбележува 80-годишнината од ОН. На крајот на Втората светска војна, најважната одлука што ја донесе меѓународната заедница беше да се формираат ОН и да се направи примарна платформа за одржување на светскиот мир и промовирање на глобалното владеење. Фактите покажаа дека ООН издржа тестови.
Денес има суштински промени во светската ситуација. Унилатерализмот е во пораст, а политиката на моќ е неконтролирана. Некои земји изразија скептицизам од еден или друг вид за ОН, но Кина верува дека колку покомплексни се проблемите, толку е поголема потребата да се нагласи важниот статус на ОН; колку поитни се предизвиците, толку е поголема потребата да се поддржи должниот авторитет на ООН. Сите земји сакаат да го спречат светот да се врати на законот на џунглата. За таа цел, првото нешто што треба да се направи е да се зацементира камен-темелникот на суверената еднаквост. Сите земји, без разлика на нивната големина и сила, треба да бидат признаени како рамноправни членки на меѓународната заедница. Кина е основач и корисник на меѓународниот поредок по Втората светска војна. Нормално дека и ние сме застапник и градител на тоа. Немаме намера да почнеме одново, ниту поддржуваме обид на која било земја да го урне сегашниот поредок. Кина добро ја знае својата меѓународна одговорност како постојана членка на Советот за безбедност на ОН. Таа цврсто ќе ја заштити централната улога на ОН, ќе излезе како столб на мултилатералниот систем и ќе зборува за правда за глобалниот југ. Минатиот месец, во Советот за безбедност на ОН, Кина претседаваше со состанокот на високо ниво на темата „Практикување мултилатерализам, реформирање и подобрување на глобалното владеење“. Повеќе од 100 земји се пријавија да присуствуваат, со што започна комеморацијата на 80-годишнината на ОН. Кина е подготвена да работи со сите страни за да размислува за основачката визија на ОН, да ги почитува целите и принципите на Повелбата на ОН и да изгради поправеден и поправеден глобален систем на управување.
Милко Живковиќ, специјално за „Нова Македонија“ од Пекинг
