Автор: Д-р Хајбер Таравари, кардиолог
Транскатетерската аортна валвуларна имплантација (TAVI) претставува минимално инвазивна процедура за третман на симптоматска тешка аортна стеноза кај пациенти со висок или умерен хируршки ризик. Оваа техника значително го промени пристапот кон решавање на аортната стеноза, обезбедувајќи ефикасна алтернатива на традиционалната хируршка аортна валвуларна замена (SAVR).
Со најновите препораки од европските и светските водичи, TAVI стана стандарден третман за голем број пациенти, а одлуката за избор помеѓу TAVI и SAVR зависи од индивидуалниот профил на пациентот.
Анатомија и патофизиологија на аортната стеноза
Аортната стеноза е прогресивна дегенеративна болест која доведува до постепено задебелување и калцификација на аортниот залисток, што резултира со намалена валвуларна отвореност и опструкција на излезот на левата комора. Како последица, се зголемува оптоварувањето на срцето, што може да доведе до срцева слабост, аритмии и зголемен ризик од ненадејна срцева смрт.
Клиничките симптоми вклучуваат:
• Диспнеа (отежнато дишење) – најчесто при напор, како резултат на срцева слабост.
• Ангина (болка во градите) – поради намалена перфузија на миокардот.
• Синкопа (губење на свест) – како последица на намален мозочен проток на крв при физички напор.
Без соодветен третман, прогнозата на пациентите со тешка симптоматска аортна стеноза е значително влошена, со висока стапка на морталитет во рок од неколку години.
TAVI е препорачана процедура за:
1. Пациенти на возраст над 75 години со симптоматска тешка аортна стеноза.
2. Пациенти со умерен до висок хируршки ризик, кај кои традиционалната хируршка замена носи значителен морбидитет.
3. Пациенти со пореметувања кои го зголемуваат ризикот од отворена хирургија, како што се:
o Тешка хронична опструктивна белодробна болест (ХОББ)
o Тешка бубрежна инсуфициенција
o Цереброваскуларна болест
o Претходни срцеви операции
Одлуката за TAVI наспроти хируршка валвуларна замена (SAVR) се заснова на мултидисциплинарна евалуација од страна на Heart Team тимот, кој ги проценува анатомските, клиничките и хируршките фактори.
Предоперативна евалуација
За селекција на соодветни пациенти за TAVI, се спроведува темелна проценка која вклучува:
1. Клиничка проценка – вклучува мерење на EuroSCORE II и STS ризик скор за процена на хируршкиот ризик.
2. Ехокардиографија – клучен дијагностички метод за мерење на аортната валвуларна површина и градиентот на притисок.
3. Компјутеризирана томографија (CT angiography) – за детална анализа на аортниот корен и периферните артерии, што е неопходно за планирање на пристапниот пат.
4. Коронарна ангиографија – за исклучување на значајна коронарна артериска болест, која можеби ќе бара интервенција.
Техника на TAVI процедурата
1. Пристапни методи:
TAVI може да се изведе преку различни пристапи:
• Трансфеморален пристап (TF-TAVI) – најчесто користен, преку феморалната артерија.
• Трансаортен пристап – преку директен пристап до аортата.
• Трансапикален пристап – преку врвот на левата комора, користен кај пациенти со периферна артериска болест.
2. Типови на биопротетички валвули:
• Самоекспандирачки валвули– погодни за пациенти со калцифицирани аортни прстени.
• Балон-експандирачки валвули – со одлични хемодинамички својства, но со поголем ризик од васкуларни компликации.
3. Фази на интервенцијата:
• Сместување на воведниот катетер преку одбраниот пристап.
• Позиционирање на валвулата под контрола на ангиографија.
• Дилатација на калцифицираниот аортен залисток со балон (ако е потребно).
• Ослободување на биопротетичката валвула.
• Потврда на правилното функционирање преку ангиографија и ехокардиографија.
Компликации од TAVI
Иако TAVI е минимално инвазивна процедура, постојат одредени ризици, кои вклучуваат:
• Васкуларни компликации – оштетување на феморалните артерии.
• Паровалвуларна регургитација – поради неправилно позиционирана валвула.
• АВ блок и потреба од пејсмејкер – особено при употреба на самоекспандирачки валвули.
• Цереброваскуларни компликации (мозочен удар) – како последица на емболии при манипулација со катетрите.
• Бубрежна инсуфициенција – поврзана со употреба на контрастни средства.
Превентивните мерки и подобрената техника доведоа до значително намалување на овие компликации во последните години.
Прогноза и долгорочен следење
Пациентите кои успешно ја поминале TAVI процедурата обично имаат значително подобрување на симптомите и квалитетот на животот. Според водичите, долгорочната грижа вклучува:
1. Редовни ехокардиографски контроли – за следење на функцијата на биопротетичката валвула.
2. Антитромбоцитна терапија – аспирин или клопидогрел за намалување на ризикот од тромбоза.
3. Контрола на коморбидитети – управување со хипертензија, дислипидемија и срцева слабост.
4. Периодична проценка на функцијата на валвулата – особено кај пациенти со сомневање за структурна дегенерација.
TAVI процедурата претставува револуционерна терапија за пациенти со симптоматска тешка аортна стеноза, особено за оние со висок хируршки ризик. Со континуираните подобрувања во технологијата и подобрените резултати во последната деценија, TAVI сè повеќе се применува и кај пациенти со умерен ризик.
Резултатите од последните студии дополнително ја зајакнаа позицијата на TAVI како безбедна и ефикасна алтернатива на хируршката валвуларна замена. Со напредокот на новите биопротетички валвули и подобрените перипроцедурални стратегии, прогнозата за пациентите со аортна стеноза значително се подобрува, обезбедувајќи им подолг и поквалитетен живот.
