Тоа што го напиша Марио Драги на 400 страници веќе се знаеше – на Европа не ѝ оди добро, а бројките од неколку истражувани параметри доволно говорат сами за себе. Економијата во ЕУ не е во добра кондиција. Посебен проблем, пак, е нискиот наталитет
САД и Европската Унија се соочија со слични предизвици во изминатите неколку децении, со финансискиот крах и пандемијата на ковид-19 што направија економски хаос, од кои беа потребни години за закрепнување. Но, од двете, Америка е таа што најде начин да напредува. Кога станува збор за работи што создаваат богатство – наука, иновации, дури и повисока стапка на наталитет – САД се понапред според повеќето метрики.
ЕУ се обидува да го промени тоа. Таа го ангажираше поранешниот шеф на Европската централна банка, Марио Драги, да достави извештај за сето она што не беше во ред и за сè што треба да се направи во врска со тоа. Една година и 400 страници подоцна, пресудата беше јасна: јазот меѓу ЕУ и САД само расте. Се бараат драстични мерки.
Не ни требаше тој да ни го каже тоа. Бројките зборуваат сами за себе. Секако, градовите во Европа се неспоредливи, нејзината архитектура прекрасна, храната и виното се вкусни – и кој не сака да одмора во текот на целиот август, како што прават многумина Европејци? Да не кажам ништо за универзална здравствена заштита. Но економијата не изгледа добро. „Политико“ подетално ги погледна бројките.
1. Американците се побогати
Оставајќи ги настрана клишеата за парите и среќата, Американците во просек се побогати од Европејците. Тоа е точно долго време, но загрижувачки за ЕУ е што јазот станува сѐ поголем. Во 1990 година, американскиот бруто-домашен производ (БДП) по жител беше за 16 проценти повисок од оној на еврозоната. До 2023 година, разликата се удвои, на повеќе од 30 проценти.
2. Американците работат помудро
Повеќе пари значи дека сите работи се еднакви, повеќе трошење во науката и истражувањето. Но сите работи не се еднакви. Всушност, владата и приватниот сектор во САД трошат повеќе пропорционално од нивниот веќе поголем БДП на нив отколку Европа. Да се открие како да се мобилизираат повеќе приватни пари за да се забрзаат европските истражувања и развој е една од главните точки на извештајот на Драги. Тој предупредува на начинот како што е, „многу европски претприемачи претпочитаат да бараат финансирање од американските ризични капиталисти и да се зголемат на американскиот пазар“.
3. Американците се покреативни
Мерењето на темпото на технолошки развој не е лесно. Но гледајќи неколку анализирани податоци, се чини дека САД се напред. Да бидеме јасни: Не дека Европејците не ги бива, но, кога станува збор за уделот на научно-технолошките статии објавени во врвните научни списанија, САД излегуваат многу напред. Сепак, внимавајте, бидејќи Кина е во подем – а сега и ЕУ е зад неа.
4. Американците имаат повеќе енергија
Понекогаш едноставно имате среќа. Среќата на Америка има име: Пермскиот басен. Пред милиони години, овој дел од територијата што се протегаше од Тексас до Ново Мексико беше под вода и преполн со растителен свет. Сега, целата таа акумулирана органска материја се трансформира во добра тексашка сурова нафта. Со тоа САД станаа најголем производител на нафта и природен гас во светот. Како резултат на тоа, американската индустрија има корист од цените на електричната енергија, кои се една третина од оние во Европа, што му дава потрес на производството.
5. Американците се попродуктивни
Времето е пари. Американските работници постојано произведуваат повеќе на одработен час отколку Европејците. За некое време тој јаз се затвораше – но уште еднаш се продлабочи. Продуктивноста на САД делумно може да се објасни со нејзиното брзо усвојување и развој на дигитална технологија, област каде што Европа заостанува.
6. Американците имаат најголеми компании
Минатата година, калифорнискиот дизајнер на микрочипови „Енвидија“ стана осмата американска компанија вредна повеќе од еден трилион долари. Спротивно на тоа со Европа, каде што немало ниту еден бизнис основан во изминатите 50 години што ја достигнал границата од 100 милијарди евра. Не е изненадување што седум од тие американски компании се во технолошкиот сектор (еден исклучок е „Беркшир Хатавеј“ на Ворен Бафет). Дури и ако малку одзумирате, САД продолжуваат да доминираат, при што американските фирми земаат 73 отсто од првите 30 компании и повеќе од половина од првите 500.
7. Американците имаат повеќе деца
Историски гледано, растечката работна сила во Европа го поттикна растот на БДП – така што падот на населението во блокот предизвикува огромни проблеми. Европејците имаат помалку деца по мајка од Американците. Тоа значи помалку оданочен приход во иднина и помала работоспособна популација во однос на пензионерите, на кои им е потребна социјална потрошувачка и здравствена заштита. Дури и во САД, падот на наталитетот предизвикува тревога. Но додека популацијата на Европа се очекува да достигне максимум од 453 милиони луѓе во 2026 година, населението на САД се очекува да достигне врв некаде во втората половина на векот, со нејзиното население, исто така, засилено од миграциските текови.
