Експертот за политички ризик Иан Бремер зборува за шансите за поширока војна на Блискиот Исток
Како што изминатиот викенд се појавија вести дека тројца припадници на американската војска биле убиени во Јордан, во напад со беспилотно летало поддржан од Иран, се зголеми притисокот врз Белата куќа да преземе остри одмазднички мерки. „Удри го Иран сега“, напиша на Твитер републиканскиот сенатор Линдзи Греам.
Иан Бремер, консултант за геополитички ризици и основач на групацијата Евроазија, вели дека смртта на американските војници претставува црвена линија за претседателот Џо Бајден – „кошмарно сценарио“. Како може да одговори Белата куќа?
И пошироко, како администрацијата на Бајден жонглира со растечкиот конфликт на Блискиот Исток со војната во Украина и фактот што сојузниците и непријателите низ светот ја идентификуваа домашната политика во Америка како сериозен ризик за глобалниот поредок?
Тие три конфликти – Блискиот Исток, Украина и поделената Америка – се првите три точки во годишниот извештај „Топ ризици“ на групацијата Евроазија. Зборував со Бремер за овие ризици на „Еф-пи лајф“. Она што следува е збиен и уреден препис, ексклузивен за „Еф-пи инсајдерс“.
Рави Агравал: Веќе некое време предвидувавте ескалација на конфликтот на Блискиот Исток. Сега тројца американски војници се убиени од напад со беспилотно летало во Јордан – прва смрт на американски војници под оган од 7 октомври. Како ќе одговори Белата куќа?
Иан Бремер: Ќе има воен одговор. Тоа е веќе јасно. Овде би додал уште нешто. Прво, од извештајот „Топ рискс“, нашиот став беше дека е неизбежно војната на Блискиот Исток значително да се прошири надвор од она што го гледавме на почетокот на годината. Посакувам тоа да не е вистина. Втората точка е дека она што го видовме во текот на викендот беше кошмарно сценарио за администрацијата на Бајден. Она за што беа најмногу загрижени е напад во регионот во кој убиваат и повредуваат значителен број американски војници и жени, а тоа е она што го имавме на границата Јордан – Сирија. Американците имаат одбрана. Во овој случај тие одбрани некако пропаднаа. Нападите се во тек, а американските напори да ги одвратат беа целосно несоодветни за задачата. Дел од тоа е што Иранците разбираат дека Бајден навистина не сака директна борба со Иран. Тие се чувствуваа како да можат да ги имаат своите полномошници во регионот на подолг поводник, без да ризикуваат војна против нив што очигледно не ја сакаат. Корисно е Иранците веднаш да дадат изјава дека немаат никаква врска со тоа. Тие не го осудија, но секако се обидоа да се оградат од него.
Тоа е веродостојно доколку Иранците не им даваат директни наредби на овие полномошници. Но сите знаеме дека тие немаат големи количества резерви од оружје – Иранците им обезбедуваат на овие групи тековни и постојани испораки на оружје додека тие ги напаѓаат цивилните бродови и американските бази. Веќе имавме двајца припадници на специјалните сили на САД што загинаа во обидот да спречиме ирански брод што со оружје одеше во Јемен. Не е веродостојно дека Иранците не се вклучени. Тие не се невина во сето ова, а Американците ќе мора да одговорат.
Ова ми беше опишано од високи функционери во администрацијата на Бајден пред да се случи како црвена линија. Токму ова сценарио е црвена линија. Тоа не значи дека Американците треба директно да напаѓаат иранска територија. Тоа би можело да значи, но секако би бил многу изненаден, доколку немаме удари против раководството на групите што беа вклучени, како и против директните ирански средства, воените капацитети, советниците на ИРГЦ (корпусот на Исламската револуционерна гарда) итн. Можеби тоа е доволно за малку да се повлечат Иранците, но се сомневам во тоа. За жал, сè уште не мислам дека сме блиску до врвот во однос на конфликтот околу Блискиот Исток.
Р.А.: Рековте дека администрацијата на Бајден не сака директен конфликт со Иран, но да ја разгледаме и спротивната страна на таа паричка. Се чини дека консензусот беше дека Техеран исто така не сака директен конфликт со Вашингтон. Дали е тоа сè уште случај?
И.Б.: Се сомневам дека беа барем малку изненадени од тоа колку крв се пролеа на американската страна. Тоа не значи дека тие ќе престанат да ги вознемируваат бродовите или да напаѓаат бази. Но, можеби тие ќе бидат малку повнимателни. Имајте на ум дека Иранците немаат директна контрола врз тие групи и јас би бил вчудовиден ако Иранците речат: „Ќе престанеме да обезбедуваме воена поддршка“. Имајте ја на ум споредбата со администраторот на Трамп. САД практично не направија ништо и покрај тоа што Саудијците и Емиратите врескаа за крвави убиства со месеци како одговор на иранските напади и иранските прокси-напади против нив во регионот, вклучувајќи го и навистина храбриот напад врз најголемата рафинерија во светот, „Абкаик“. Потоа, како одговор на релативно малиот удар што ги повреди американските војници во северна ирачка база, претседателот Доналд Трамп нареди убиство на Касем Сулејмани. Тие не мислат дека тоа е можно со Бајден. Незамисливо е Бајден да направи толку драматичен чекор.
Не е само тоа што Иранците не сакаат сеопфатна војна со САД. Тие исто така не сакаат да бидат на погрешната страна на земјите од Персискиот Залив, бидејќи сега имаат функционални односи со Саудијците и Емиратите, кои ги немаа претходно. Тие секако не сакаат да го уништат тоа. Има причини зошто не треба да очекуваме ова да биде целосна војна на Блискиот Исток меѓу Американците и Иранците, но колку повеќе се приближуваме, толку е поголема веројатноста да се направат грешки. Поверојатната ескалација е потешко да се задржи. Тоа е реален ризик.
Р.А.: Ајде да скокнеме на војната во Украина. Вашиот извештај посочи дека Украина ќе биде „де факто поделена“ годинава. Објаснете го тоа.
И.Б.: Соединетите Американски Држави и нивните сојузници работат со Украина за да ја пренасочат таа војна во речиси чисто одбранбена положба, барем што се однесува на територијалните придобивки. Навистина нема можност во скора иднина Украина да си ја врати преостанатата земја, 18 отсто од нејзината територија што во моментов е нелегално окупирана од Русија. Тогаш се поставува прашањето како да имаме одржлив исход. И како да имаме нешто што изгледа како победа, особено ако Американците веќе не се подготвени или способни да обезбедат постојана критична основна помош за Украинците, што сега е многу реално прашање. Трамп ќе ја добие номинацијата, а тој јавно излезе и рече дека не сака никаков договор за границата за помош на Украина. Но тој исто така не го сака Зеленски и не сака тој да има поголема поддршка. Запомнете, тој е момчето што рече: „Јас сум претседател. Ќе ја завршам војната за еден ден“. Што значи тоа? Тоа значи дека тој бара Зеленски да ги прифати сегашните граници – руска анексија во замена за прекин на огнот. Тоа е она што го сака тој. Тоа е целосно неизводливо за Украинците ако се случи тоа. Но тоа е местото каде што одиме. Ништо друго не запира во меѓувреме. Тогаш ќе имате многу поделено НАТО и ЕУ, каде што Виктор Орбан ќе застане на страната на Трамп, каде што Роберт Фицо во Словачка можеби ќе застане на страната на Трамп и каде што многу движења во Европа – како Алтернативата за Германија и поранешниот Национален фронт во Франција и другите, кои стануваат помоќни на јунските избори во Европа, исто така ќе застанат на страната на Трамп.
Ова станува потенцијална егзистенцијална закана за кохезивноста на НАТО и Европската Унија. Сега е многу поделено. Тоа не е неизбежно. Може да се случат работи што би можеле да го забават или спречат тој исход. На пример, Бајден сега има законско овластување да ги заплени замрзнатите средства на Русија. Тој не сака да дејствува сам, но се обидува да ги натера Европејците да го сторат истото тоа. Тоа се стотици милијарди долари што би можеле да се применат за одбраната и тековното преживување на Украина.
