Долгогодишните структурни прашања што ја поткопуваат ефективноста на единствениот пазар на ЕУ беа обременети со годините на криза и не се успеа во намерите од 27 поединечни пазари да се направи единствен европски пазар. Пандемијата на ковид-19 и настаните во Украина ги зголемија цените и трошоците за енергија на европските компании. Демографските притисоци и образовните тесни грла создадоа недостиг од квалификувана работна сила. Дополнителен товар доаѓа од бирократијата, за која сопствениците на мали и средни бизниси и дипломатите на ЕУ велат дека го уништува потенцијалот за раст
Претседателката на Владата на ЕУ, во Европскиот парламент, во својот годишен говор даде посебен осврт на
реобликувањето на економијата
Брисел се обидува да подготви нова стратегија за подобрување на конкурентноста на Европската Унија, поради стравувањата дека ќе заостане зад економските позиции на САД и Кина. На пример, сега вредноста на економијата на ЕУ е 65 отсто од големината на американската економија, односно е помала за 91 отсто во споредба со 2013 година. Разликите во економската развиеност се гледаат и низ бруто-домашниот производ на САД, кој по жител е речиси двапати поголем од оној просечниот на ЕУ. Но јазот и натаму се зголемува. Состојбата не е подобра доколку се погледне општата конкурентност во споредба со САД и Кина.
ЕУ е послабо рангирана на листата на глобалните топ 20 технолошки компании, на врвните светски универзитети или според капацитетите за производство на полуспроводници. Долгогодишните структурни прашања што ја поткопуваат ефективноста на единствениот пазар на ЕУ беа обременети со годините на криза и не се успеа во намерите од 27 поединечни пазари да се направи единствен европски пазар. Пандемијата на ковид-19 и настаните во Украина ги зголемија цените и трошоците на енергијата за европските компании. Демографските притисоци и образовните тесни грла создадоа недостиг од квалификувана работна сила. Дополнителен товар доаѓа од бирократијата, за која сопствениците на мали и средни бизниси и дипломатите на ЕУ велат дека го уништува потенцијалот за раст.
Дилемата на Европа
За неопходноста од подобрување на европската конкурентност повеќепати разговараа шефовите на кабинетите на 27-те комесари на ЕУ. И Урсула фон дер Лејен, претседателката на Европската комисија (ЕК), во Европскиот парламент во својот годишен говор даде посебен осврт за преобликувањето на економијата на ЕУ.
Маркус Бејрер, генерален директор на „БизнисЈуроп“, кој претставува бизнис-лоби група од цела ЕУ, напоменува дека е потребно да има сериозност од Брисел во врска со подобрување на ефикасноста на единствениот пазар.
– Луѓето во моментов не разбираат колку е важно тоа, а се однесува на пошироката јавност и креаторите на политиките. Воопшто, не е возбудливо, да се поминат сите прописи и бариери и да се решат работите што би ги поништиле негативните трендови, вели Бејрер.
Трошоците за државна помош на ЕУ се зголемија од 102,8 милијарди евра во 2015 година на 334,54 милијарди евра во 2021 година. Помеѓу март 2022 година и август оваа година, Европа одобри 733 милијарди евра државна поддршка за економијата. Тој притисок се влоши со желбата да се забрза зелената транзиција на континентот од фосилните горива и да се инвестира во нови технологии со ниска емисија на јаглерод.
Тоа беше и одговор на конкурентните програми како што е Законот за намалување на инфлацијата (ИРА) на Џо Бајден од 369 милијарди долари, и долгогодишната државна поддршка што им ја нуди Пекинг на кинеските компании. Поранешниот италијански премиер Енрико Лета подготвува посебен извештај за состојбата на внатрешниот пазар на Унијата, кој треба да биде дополнително претставен.
– Дилемата на Европа е зачувување на силата на единствениот пазар и слободите на движење, капитал, стоки и услуги, додека се натпреварува со Америка, Кина, Индија и други – вели Лета.
ЕУ има свои исклучително тешки „главоболки“
Соочувањето со економската реалност за ЕУ започна во раните 2000-ти, кога интернет-технолошкиот бум создаде десетици големи американски конгломерати. Во децениите оттогаш, компаниите од ЕУ не успеаја да се приближат ни блиску до оние како „Епл“, „Алфабет“ или „Амазон“, ниту го оспорија обемот на кинеските ривали како што е „Алибаба“. Сега креаторите на политиката на ЕУ се многу загрижени дека следната технолошка револуција, со вештачката интелигенција, Европа ќе помине на сличен начин и дополнително ќе го прошири јазот со двете светски економски суперсили.
Една од причините е неуспехот да се искористи потенцијалот од 450 милиони потрошувачи во ЕУ. Друга причина е недостигот од соработка помеѓу иноваторите на ЕУ, со компаниите и финансиите од целиот блок од 27 земји.
– На врвот на листата на корпоративни проблеми, заедно со недостигот од квалификувана работна сила и високите цени на енергијата, е регулаторниот товар наметнат од Брисел – вели Бејрер.
Многумина наведуваат зголемен број ограничувања за компаниите со кои се соочуваат како дел од Зелениот договор. Во својот говор за состојбата на Унијата, Фон дер Лејен ја призна оваа критика, ветувајќи дека секој нов дел од законодавството на ЕУ бара „проверка на конкурентноста од независен одбор“ и вети нови закони што ќе ги намалат за 25 отсто регулативите за известување. на ниво на ЕУ за компаниите.
За некои дипломати од земјите членки, најголемиот предизвик за конкурентноста на блокот не беа долгорочните трендови или неуморниот пораст на надворешните ривали. За да ја поддржи борбата против ковид и војната против руската инвазија на Украина, Брисел се откажа од напишаните економски правила.
Правилата за одобрување на државната помош и националните субвенции беа укинати, а надзорот на ЕУ врз дефицитите и долговите на нејзините членки беше суспендиран. Правилата за државна помош на ЕУ беа изготвени за да се заштитат посиромашните држави со помала фискална моќ од побогатите држави, кои инаку би можеле да испумпуваат готовина во нивните национални економии и да им овозможат неправедна предност.
Владите во земји како Германија и Франција, во име на економската стабилност за целиот блок, им дадоа на своите компании финансиско влијание да ги надминат конкурентите во ЕУ, газејќи ги заштитните мерки на единствениот пазар во меѓувреме. Од 733 милијарди евра државна поддршка што Европа ја одобри меѓу март 2022 година и август оваа година, учеството на Германија сочинува речиси половина.
Поранешниот италијански премиер Енрико Лета вели дека е особено загрижен од ова. Клучното прашање, според него, е како да се обезбедат заеднички европски, а не национални интервенции, со што се ризикува да се фрагментира внатрешниот пазар.
Но претставниците на комисијата ги бранат своите одлуки за државната помош со оглед на заканата што тие велат дека ја претставуваат зелените субвенции на САД, за кои велат дека би можело да поттикне егзодус на компании од ЕУ преку Атлантикот ако Брисел не биде во можност барем да се натпреварува со Вашингтон.
Наоѓањето политички консензус за неопходните реформи предложени од поранешниот италијански премиер и шеф на Европската централна банка Марио Драги и Енрико Лета, веројатно, ќе биде најтешкиот предизвик за секој ремонт на конкурентноста, предупредуваат дипломатите на ЕУ. Енрико Лета треба да го претстави својот извештај во март за време на белгиското претседателство со Советот на ЕУ што започнува во јануари. Белгија вети дека ќе ги искористи своите шест месеци за да се фокусира на конкурентноста и единствениот пазар. Унгарија, која ќе следува во јули, најави дека ќе го стори истото тоа… Р.С.
