Да се стане издавач на глобалната резервна валута е потребна – ДОВЕРБА. Без разлика дали станува збор за холандскиот гулден, францускиот франк или британската фунта стерлинг, луѓето веруваа дека вредноста на таа валута – поддржана од Владата на земјата – ќе остане доволно стабилна за да биде репер за трансакција. Политичката нестабилност или пролонгираните економски падови можат да ја уништат таа доверба, сè додека еден ден валутата не биде заменета со готовина од земја што е помоќна, економски постабилна, а со тоа и – подоверлива. Историјата се чини дека покажува дека е крајно време за наследник. Така, иако временската рамка може да биде долга, разговорите за дедоларизација се доказ дека може да има ново движење
Американскиот долар не е само за Американците – секоја земја во светот се потпира на него. Зелената банкнота го олеснува протокот на пари и стоки низ светот повеќе од еден век. Купување или продавање нафта? Обично се прави со долари. Земји што издаваат државен долг? Обично цената на тие обврзници е во американски долари. Со генерации, зелената банкнота беше засолниште за инвеститорите кога пазарите и системите паѓаат. САД дури и ги потсетија сите колку влијателни се парите кога ефективно ја замрзнаа Русија од глобалниот финансиски систем со санкции минатата година. Но ако внимателно се следат одредени показатели од финансискиот свет, владеењето на доларот како светски финансиски инструмент на избор би можело да заврши. Дали навистина? Како? Кога? На тие прашања се обидува објективно да одговори аналитичарот Фил Розен, виш известувач за „Инсајдер“. Неговите анализи ги објавуваме во два последователни дела.
Глобална доларска и дедоларска војна (1)
Мотивирани од мешавина на политика и економија, земјите од Израел и Франција до Русија и Кина сигнализираа дека сакаат да започнат да прават повеќе бизнис во валута различна од американскиот долар. Централните банки, исто така, почнаа да се оддалечуваат од доларот, при што валутите како кинескиот јуан, јапонскиот јен и еврото заземаат сè поголем дел од глобалните резерви.
Овие сценарија за пропаст и мрак се претерани, ми рекоа финансиските експерти, но ако погледнете доволно добро, има и вистина. Процентот на финансиски трансакции извршени во американски долари „се лизна“ во текот на изминатите неколку децении, а процентот на готовинските резерви на земјите што се чуваат во долари се намалува.
Ваквите промени, иако забележливи, не значат дека доминацијата на американскиот долар ќе заврши наскоро. Можеби има промени, но како што вели професорот за финансии од Стенфорд, Чензи Ксу, сè уште нема остварлива алтернатива за студената тешка американска готовина.
– Каква валута би имале тие земји наместо тоа? – рече Ксу. „Потребно ни е нешто што личи на пари, што ќе изгледа како пари“.
Додека американскиот долар нема да биде заменет како светска резервна валута прекуноќ, здружените напори да се внесе во неговата доминација има шанса да го уништи местото на зелената банкнота во светот и да предизвика вистински промени во финансискиот систем. Ако Америка сака да остане на врвот, САД не можат да го земат здраво за готово статусот на доларот.
Долгата рака на доларот
Во текот на изминатите пет века, само неколку земји ги издадоа записите што светот ги користи за спроведување финансиски трансакции – резервната валута на светот. Да се стане издавач на глобалната резервна валута е доверба. Без разлика дали станува збор за холандскиот гулден, францускиот франк или британската фунта стерлинг, луѓето веруваа дека вредноста на таа валута – поддржана од Владата на земјата – ќе остане доволно стабилна за да биде репер за трансакција. Политичката нестабилност или пролонгираните економски падови можат да ја уништат таа доверба, сè додека еден ден валутата не биде заменета со готовина од земја што е помоќна, економски постабилна, а со тоа и подоверлива.
Во изминатите 102 години, САД седеа на врвот на купот на валутите. А глобализираната природа на светската економија значи дека американскиот долар постигна помоќен статус од претходните резервни валути. Оваа таканаречена „преголема привилегија“ ја стави Америка на врвот на асиметричниот финансиски систем, им дава големи трговски придобивки на САД и го намалува ударот на економските флуктуации на другите нации. Оваа динамика исто така значи дека Федералните резерви – кои се одговорни за печатење и контрола на понудата на американски долари – внимателно се следат низ целиот свет. Остатокот од светот посветува многу повеќе внимание на своите политички одлуки отколку, да речеме, Европската централна банка или Народната банка на Кина. Рон Темпл, главниот пазарен стратег во Лазард, вели дека американскиот долар го постигнал овој статус благодарение на владеењето на правото во повеќе од еден век и стабилните пазари, што помогнало да се стекне довербата на инвеститорите.
– Луѓето во која било земја низ светот може да се најдат со банкноти од 100 долари зачувани за безбедност – рече тој. „Тоа особено стана точно по Втората светска војна, кога САД доминираа во производството и трговијата додека другите земји сè уште се обновуваа по војната. САД беа само економска сила, со робусни институции што можеа да издржат партизација и конфликти“.
Денес, речиси 60 отсто од девизните резерви се чувани во средства деноминирани во долари, според Меѓународниот монетарен фонд, и доларот е убедливо најкористената валута за трговија. Податоците од Банката за меѓународни порамнувања покажуваат дека доларот е вклучен во околу 88 отсто од сите меѓународни трговски трансакции. Добар лакмус-тест за да се види точно колкаво влијание има резервната валута е да се погледне што се случува за време на финансиски кризи. И во изминатиот век, инвеститорите секогаш брзаат кон средствата што можат да ги претворат во долари.
Земјите како Кина или Саудиска Арабија прават сè што можат за „да си го завртат носот во насока на САД“, вели Грегори Бру, аналитичар во консултантската компанија „Евроазија груп“, но иако американските средства веќе не се сметаат за најдобра опција во време на катастрофа, доларот нема да го изгуби своето место на чело на табелата во скоро време. Сепак, имајќи предвид дека земјата што ја контролира глобалната резервна валута го има тој статус во просек од 94 години, историјата се чини дека покажува дека е крајно време за наследник. Така, иако временската рамка може да биде долга, разговорите за дедоларизација се доказ дека може да има ново движење.
Закани за хегемонија
Глобалниот економски поредок каков што го знаеме ќе заврши со операцијата „Песочен човек“. Кога ќе биде лансирана операцијата „Песочен човек“, вели теоријата што се појавува, 100 земји од целиот свет ќе ѝ го продадат долгот на американската влада во вредност од трилиони долари во координирани напори да ја поткопа вредноста на доларот и да ја прекине доминацијата на Америка над светската економија. Овој потег ќе биде катастрофален за Америка и за глобалниот поредок, но со текот на времето, напорите да се прекине контролата на американскиот долар врз светот ќе ја отвори вратата за нова хиерархија на економски суперсили.
Ако сето тоа звучи малку пресилно, тоа е затоа што дискусијата за операцијата „Песочен човек“ е главно ограничена на муабети за економски и валутни сметки за заговор на социјалните мрежи Редит и Тикток. Оваа „мајка на сите доларски заговори“, како што ја нарече еден корисник на Редит, сигурно ќе биде значаен почеток на ново поглавје, но во реалниот свет има малку индикации дека тоа би можело да се оствари.
– Мислам дека живееме во конспиративно време – рече Бру од Евроазија. Постои постојан интерес во одредени онлајн заедници за идејата дека глобалната економија – и конкретно светот на фиат-валутите – се движи на работ на некој вид системски колапс.
И покрај жестоките склоности на најголемите обожаватели на операцијата „Песочен човек“, тие навистина сфаќаат една работа: Има јасни докази дека светот се дедоларизира.
(продолжува утре)
Автор: Фил Розен, виш известувач за „Инсајдер“, кој ги покрива пазарите и економијата
