ДНК извлечена од коските на над 350 луѓе што живееле пред десетици илјади години откри досега непознати поглавја од европската праисторија
Новите податоци ги идентификуваат групите ловци собирачи што живееле пред и по една од најлошите катастрофи на континентот, последниот глацијален максимум, кога мразот покривал голем дел од Европа пред 19.000-25.000 години. Во тој период мразот зафатил големи делови од претежно ненаселениот континент. Научниците веруваат дека 100.000 луѓе живееле во Западна и Централна Европа пред големото замрзнување. Доаѓањето на мразот и придружниот пад на температурите ја десеткуваа човечката популација, оставајќи само мали изолирани групи од околу 50 луѓе. За Античките Европејци тоа беше речиси апокалиптичен настан.
Една неодамнешна студија прикажува нови генетски податоци од 116 лица од 14 земји. Студијата го опфаќа доаѓањето на првиот хомо сапиенс во Европа (пред околу 45.000 години) до околу 3.200 г. пр. н.е., кога луѓето од целиот континент се приспособиле на земјоделскиот начин на живот. Оваа промена ѝ овозможи на цивилизацијата да процвета и да му стави крај на номадскиот начин на живот уникатен за нашиот вид.
Првиот бран на хомо сапиенс што пристигна во Европа од Африка се сретна со неандерталците. Тие се мешале со неандерталците и имале деца, но мистериозно изумреле без да остават генетска трага кај денешните Европејци. Неандерталците исто така исчезнале пред околу 40.000 години од непознати причини, но оставиле неколку „капки“ ДНК кај денешните луѓе надвор од Африка.
Нова студија покажува дека пред ледената доба, Европа била поделена на две главни лози на хомо сапиенс што потекнуваат од последователни бранови на миграција. Групи со предци од Западна Русија живееле во денешна Италија, Австрија и Чешка. Во Шпанија и Франција доминирале други групи, чии корени се стари најмалку 35.000 години. Научниците претходно мислеа дека луѓето мигрирале на југ со почетокот на ледената доба. Така, Пиринеите и Алпите функционирале како ледени бариери што ги штителе луѓето што веќе живеат на Пиринејскиот и Апенинскиот Полуостров и ги спречувале другите да мигрираат на југ. Генетските податоци сега покажуваат дека човечката популација на Апенинскиот Полуостров е изумрена.
– Тоа е брутален факт. Населението беше целосно заменето и сè уште не знаеме зошто се случило тоа – вели коавторката на студијата Ванеса Вилалба-Муко, која е шпански молекуларен биолог од Институтот за еволутивна антропологија „Макс Планк“ во Германија.
Друга неодамнешна студија објавена во списанието „Нејчр еколоџи енд еволушн“ ги анализирала остатоците на еден од познатите преживеани од глечерите. Археолозите пронајдоа еден заб од возрасен маж во пештерата Малалмуерзо во Гранада, јужна Шпанија, под ѕидовите украсени со слики од коњи. Белината и доброто здравје на нивните заби биле карактеристични одлики на тие Европејци, бидејќи храната што предизвикува расипување на забите, како што се слатките и лебот, сè уште не била измислена.
Анализата на овие остатоци покажува дека овој човек живеел пред 23.000 години, преживувајќи го најлошото од последната ледена доба. ДНК покажува дека тој бил поврзан со ловци-собирачи што живееле пред замрзнувањето. Уште поважно, неговото генетско наследство го преживеа леденото време и сè уште е присутно кај денешните Европејци, иако значително разредено по илјадници години мешање.
– Оваа студија потврдува дека Пиринејскиот Полуостров и јужна Франција се единствените познати засолништа на преживеаните од последното ледено време. Веќе откривме од остатоците на Пиринејскиот Полуостров дека тоа било единственото место за живеење за многу животни, како што се кафеавата мечка, ежињата и видовите дрвја, вклучувајќи го и дабот. Сега знаеме дека тоа им овозможи и на Европејците од тоа време да преживеат – вели генетичарот Карлес Лалуеза-Фокс, коавтор на оваа втора студија со Вилалба-Муко.
Забот пронајден во пештерата Малалмуерзо дал генетика поврзана со солутреската култура, која е позната по напредната изработка на алатки, предворја и стрели, како и по уметничките прикази на животни и други уникатни европски сцени. Генетската анализа откри дека оваа култура потекнува од претходниот европски хомо сапиенс – ауригнациската култура, која произвела некои од најраните и најелегантни праисториски уметности, како што е онаа пронајдена во пештерата Шове во Франција.
Студијата го потврди недостигот од контакт помеѓу Пиринејскиот Полуостров и Северна Африка, иако ледената доба го стесни Гибралтарскиот Проток. По последниот глацијален максимум, жителите на Пиринејскиот Полуостров го напуштиле своето засолниште и почнале да го населуваат остатокот од Европа. Дотогаш се појави нова човечка лоза со корени од Балканот и од Анадолија во Турција.
Пред околу 9.000 години, во Европа се случи нов човечки пресврт кога мигрантите од Месопотамија донесоа земјоделство, сточарство и седечки начин на живот. Многу номадски ловечки племиња се измешале со новите доселеници и го усвоиле нивниот начин на живот. Други останале верни на своите номадски традиции и преживеале во помали, изолирани групи. Реконструкцијата на ДНК ги илустрира физичките карактеристики на номадите што живееле пред помалку од 14.000 години. Оние во јужна Европа имале темна кожа и сини очи, додека оние на север биле со бледа кожа и темни очи.
Роберто Риш, научник што се занимава со праисторија на Автономниот универзитет во Барселона, ја забележува важноста на овие две нови студии, кои обезбедуваат увид во доба без пишани докази преку камени алатки, садови, слики и човечки останки. Напредокот во ДНК-анализата ни овозможува да ги побиеме теориите и да потврдиме други.
– Она што е најважно, овие студии покажуваат дека луѓето од тоа време биле во основа како нас. Соочени со климатските промени, кои се случиле брзо во една генерација, како некои групи реагирале и донеле општествени одлуки ја одредило нивната судбина. Оние што решиле да останат и да го негираат она што се случува, тие исчезнале – рече Риш, пренесува „Ел паис“.
