Европската стратешка автономија останува празна фраза без заедничка надворешна политика. Границите на Унијата не се само физички туку се одредени и од јасен концепт на надворешна политика што ги препознава заканите и предвидува одговори на нив. Сепак, на ова мора да му претходи дефинирање на интересите што треба да се заштитат. ЕУ денес е политички немоќна затоа што не ги дефинирала јасно своите специфични интереси, па затоа гледа закани таму каде што ги нема и нема стратегија за вистинските. Од истата причина, земјите членки на ЕУ се исто така политички немоќни… И покрај слепата лојалност кон Вашингтон и милијардите евра потрошени за одбрана на територијалниот интегритет на Украина, Европејците не се поканети да седнат на преговори со Трамп и Путин. Како резултат на тоа, политичката немоќ на Унијата добива размери на бродолом – за што владејачката класа ги обвинува Путин и Трамп, повторувајќи ја мантрата „Русија не смее да победи“, и бега во бајката за Снежана и 27-те џуџиња, каде што доброто секогаш триумфира над злото, што ретко е случај во реалноста, наведува хрватскиот аналитички медиум „Геополитика“ во обемна анализа за состојбата во ЕУ, во контекст на војната во Украина и самитот помеѓу претседателите Трамп и Путин во Алјаска
Анализа
Нема пример за нација што би имала корист од долга војна, тврдел кинескиот стратег Сун Цу (во неговото дело „Уметност на војувањето“) уште во шестиот век пр. н.е., но украинскиот претседател Володимир Зеленски и денешните европски лидери не веруваат во неговата мудрост, па затоа ја загубија војната во Украина, како што неодамна објасни пензионираниот хрватски адмирал Давор Домазет-Лошо во негова адаптација на замислите на генералот Цу на современите услови на војување.
Зошто Трамп и Путин ќе се разберат?
Стратегијата на Русија кон Украина се базира врз принципите на Сун Цу, што е потврдено со студија на реномираната француска школа за менаџмент во Гренобл. Таа се карактеризира со: брзина, прикриеност, фокусирање на слабостите на противникот, заедно со ефикасна контрола на информациите и добивање време (референдум за анексијата на освоените територии). Таквата стратегија ја доби поддршката од рускиот народ и им дозволи на сојузниците како Кина и Индија јавно да останат рамнодушни. Противниците се најдоа изненадени и неспособни да реагираат брзо. А руската страна остана фокусирана само на позитивниот исход од својата специјална операција.
За разлика од неговите претходници од Демократската партија, американскиот претседател Доналд Трамп не се залага за ширење на демократијата преку промена на режимот, туку, наместо тоа, ги користи економската моќ и американските екстратериторијални закони за да ја наметне волјата на САД без војна. Тој се залага за повлекување од Европа и Азија, барајќи ЕУ, Јапонија и Јужна Кореја да ги зголемат своите воени буџети и да купат американско оружје. Тој ја спроведува стратегијата на „максимален притисок“ и не се срами од стратегијата на Ричард Никсон – преправајќи се дека е непредвидлив за да ги заплаши противниците. Како што подвлекува францускиот аналитичар Паскал Бонифас, иако веројатно никогаш не го читал Сун Цу, Трамп го применува својот клучен принцип: најдобрата победа се постигнува без оружена борба. Доналд Трамп е брутален и авторитарен, но против војни – и свесен дека Соединетите Американски Држави не извојувале јасна победа во ниту една голема војна од 1945 година. Повеќето интервенции завршиле со повлекување, нестабилност или стратешки пораз (Виетнам, Кореја, Лаос и Камбоџа, Либан, Сомалија, Авганистан, Ирак, Либија, Сирија).
Со други зборови, Трамп и Владимир Путин беа принудени да се разберат. Путин ја консолидираше својата позиција во Украина и создаде услови за позитивен исход од неговата „специјална воена операција“: да се запре проширувањето на НАТО кон Русија. Трамп ги смири апетитите на Зеленски и Европејците. Во иднина, тие самите ќе платат скапо за својата стратегија за ширење демократија преку промена на режим, како што ја замислуваат внатрешните политички противници на Трамп – американските демократи. Што се однесува до Трамп и Путин, време е да се слуша Сун Цу, според кого, ниту една нација нема корист од долга војна. Р.С.
Политичката импотенција на ЕУ достигнува размери на бродолом
Во меѓувреме, на 7 август стапија во сила царините на Трамп, на што се спротивставуваат земјите од БРИКС – сојуз на држави што сакаат да ја балансираат западната доминација. Меѓу нив е и Кина, која ја покани Унијата да учествува во овој отпор, што Урсула фон дер Лајен го одби, осврнувајќи се на „западната солидарност“. Но, ако западната солидарност навистина постои, таа е еднонасочна. На пример, денес Украина повеќе нема капацитет да ги врати своите територии. И покрај слепата лојалност кон Вашингтон и милијардите евра потрошени за одбрана на територијалниот интегритет на Украина, Европејците не се поканети да седнат на преговори со Трамп и Путин. Како резултат на тоа, политичката импотенција на Унијата достигнува размери на бродолом – за што владејачката класа ги обвинува Путин и Трамп, повторувајќи ја мантрата „Русија не смее да победи“ – и бега во бајката за Снежана и 27-те џуџиња, каде што доброто секогаш триумфира над злото – што ретко е случај во реалноста… Р.С.
Американската голф-дипломатија и договорот меѓу Фон дер Лајен и Трамп
Договорот меѓу Фон дер Лајен и Трамп создаде голема нерамнотежа во корист на САД. Тоа директно ќе ја намали конкурентноста на производите на ЕУ на американскиот пазар и индиректно ќе ја чини Унијата нова делокализација на производството во САД – што е и клучна цел на протекционистичката политика на Трамп
Уверен во својата семоќ и оглушувајќи се на обвинувањата за судир на интереси, Доналд Трамп до неодамна се забавуваше одлично во Шкотска. Тој наизменично играше долги рунди голф и склучуваше договори со нетрпеливи европски лидери, додека отворено ги промовираше луксузните недвижности на своето семејство. Се претпоставуваше дека новата американска дипломатија ќе личи на голф-партиите на претседателот – оние со кои често се фали. Но, тој не се фали со начинот на кој се постигнуваат овие победи. Имено, тој е познат по својата лоша навика неправилно да го поместува топчето за голф, со нога, во поповолна позиција на теренот. Поради таа причина, неговите голф-партнери му го дале прекарот Пеле, по познатата бразилска фудбалска легенда.
Исто така, се претпоставуваше дека Урсула фон дер Лајен нема да забележи кога американскиот претседател неправилно ќе ја помести својата дипломатска „топка“ во поповолна позиција, дека таа нема да го забележи несоодветното однесување на својот соговорник бидејќи ќе биде фокусирана на извршување сопствен трик. Имено, претседателката на Европската комисија има добро позната лоша навика да носи еднострани одлуки и да ги пречекорува своите овластувања, за што веќе го доби прекарот Кралица Урсула за време на нејзиниот прв мандат. Значи, Кралицата Урсула му овозможи на Пеле да триумфира на шкотското голф-игралиште – и таа е горда на тоа. Резултатот? Усен договор со кој заканата од царина од 30 отсто се намали на 15 отсто, со што се ублажи катастрофата што ја доживува германската автомобилска индустрија – катастрофа што Фон дер Лајен ја гледа како лично прашање.
Во овој договор, ако Пеле ја помести дипломатската топка за да се стави во поповолна позиција, Кралицата Урсула ги пречекори своите овластувања. Таа се обврза на стратешки набавки (енергија, чипови, оружје) и големи инвестиции во Соединетите Американски Држави, иако Европската комисија нема овластување да ги спроведува таквите обврски. Тие им припаѓаат на земјите членки и европските компании. Како што рече францускиот претседател Емануел Макрон, критикувајќи го процесот на преговори што ги маргинализираше сите 27 членки: „Овој договор е само првиот чекор. Нема да застанеме тука“. Тој го кажа тоа, а потоа отиде на одмор како и другите европски лидери – кои затоа во моментов се недостапни. Трамп сè уште има 27 партии голф-дипломатија пред себе, за формално да го обезбеди она што Брисел усно му го вети. Со други зборови, тој сè уште има исцрпувачки европски турнир во голф-дипломатија пред себе. И тоа со 27 партнери, од кои секој верува дека е инкарнација на Пеле и дека може да игра под еднакви услови со американскиот претседател, барем кога станува збор за трговијата со голф-дипломатијата.
Досега, договорот меѓу Фон дер Лајен и Трамп покажува дека Унијата, која претставува 27 земји и 450 милиони потрошувачи, и покрај својата значајна економска моќ, се согласила на еднострана царина од 15 отсто за извозот на ЕУ во САД. Значи, без контрамерки – што води до заклучок дека станува збор за изнуда. Под изговор на трговскиот суфицит на ЕУ со САД од 50 милијарди евра, кој во 2024 година беше помал од три отсто од вкупната трговија меѓу ЕУ и САД, договорот меѓу Фон дер Лајен и Трамп создаде голема нерамнотежа во корист на САД. Тоа директно ќе ја намали конкурентноста на производите на ЕУ на американскиот пазар и индиректно ќе ја чини Унијата нова делокализација на производството во САД – што е и клучна цел на протекционистичката политика на Трамп.
Во исто време, 600-те милијарди евра што Европејците се обврзани да ги инвестираат во САД со договорот се многу неопходни за реиндустријализацијата на Европа, која воопшто не може да се започне. Скапоцените американски енергетски производи – кои Урсула фон дер Лајен се обврза да ги увезе во вредност од 750 милијарди долари (640 милијарди евра) – би можеле да ја допрат самата идеја за европска реиндустријализација. И не само тоа. Под изговор да се ослободи од зависноста од руските енергетски извори од нејзиното непосредно соседство, која пред војната во Украина не надминуваше 45 отсто (во 2021 година), Унијата денес се стави во позиција на целосна зависност од прекуокеанските американски енергетски извори. Веќе во првиот квартал од 2025 година, односно пред договорот меѓу Фон дер Лајен и Трамп, уделот на американските енергетски производи сочинуваше 50,7 отсто од вкупниот увоз. Р.С.
Зошто европските лидери постојано ја повторуваат мантрата: „Русија не смее да победи“?
Разоткривање на ЕУ како политичко џуџе преку избувнување на внатрешните поделби
„Русија не смее да победи“ за европските лидери да не бидат принудени да признаат дека „Унијата е економски гигант, туку политичко џуџе“, кои со таквото признание би биле доведени во ситуација да ја прифатат одговорноста за немоќта на Европа. Тие претпочитаат да ја прераскажат бајката за Унијата како прекрасната Снежана и себеси како добрите џуџиња што ја штитат од злобната маќеа…
Од крајот на Втората светска војна до денес, европската политичка стабилност, а со тоа и интеграцијата, се потпираше на американската (и пошироко: англо-американската) стратешка доминација. Овој поредок беше основа за создавањето и проширувањето на Европската Унија, НАТО, трансатлантската трговија, безбедносната архитектура и таканаречениот либерален меѓународен поредок. Накратко: ЕУ е проект на мир и пазари, но и на геополитичко покровителство на САД.
Америка (со Велика Британија како повремен, сè понезависен партнер) дејствува како стратешки штит за Европската Унија. Поголемиот дел од земјите на ЕУ – особено членовите од Источна и Централна Европа – ги врзуваат своите безбедносни гаранции повеќе со НАТО (т.е. САД) отколку со механизмите на ЕУ. Франција и Германија се обидуваат да ја изградат идејата за европска стратешка автономија, но во пракса таа е слабо оперативна – воено, технолошки и разузнавачки, во овој контекст, Русија не само што им се заканува на територии, како што се Украина или Балтикот – туку таа ја доведува во прашање фундаменталната геополитичка зависност на Европа од САД. Доколку Русија успее да создаде тампон-зона, дестабилизирајќи ја Источна Европа или доведувајќи до поделба во рамките на ЕУ/НАТО, тоа би го ослабнало американското влијание, а со тоа и поддршката врз која почива политичкото единство на ЕУ.
Внатрешните политички структури на ЕУ – Европската комисија, Европскиот парламент, Советот – се изградени врз претпоставката за рамка за надворешна безбедност која е стабилна и предвидлива. Без американска поддршка, би можеле да избувнат европски поделби (Исток-Запад, Север-Југ, старо-нови членки). Ова би ја загрозило не само надворешната безбедност туку и внатрешната политичка кохерентност на Унијата. Следствено: опстанокот на ЕУ како политички ентитет зависи од опстанокот на безбедносниот штит што го обезбедува Вашингтон.
Унијата ја плаќа сметката за привлечноста преку политичко ропство. Работи против сопствените интереси затоа што ја води надворешната и безбедносната политика на други луѓе. Ги замени евтините руски производи со скапи американски енергетски производи, плаќа царини за извоз на своите стоки во САД, купува американско оружје на сметка на развојот на воената индустрија и одбрана на ЕУ, води туѓи војни… Прашањето што се поставува не е дали САД имаат право да наплаќаат за привлечност – имаат право, секоја сила има. Вистинското прашање е колку долго Украина и ЕУ ќе можат и ќе бидат подготвени да плаќаат за тоа, и што ќе се случи кога разликата во интересите ќе стане неподнослива? Р.С.
