Иако кандидатите за еврокомесари не ги кажуваат јавно пријавите за имотната состојба, „Политико“ дојде до нив и ги дава на увид на јавноста, па се дознава дека на Гркот Цицикостас му биле малку четири страници да објави што сѐ поседува
ПРОТЕЧЕНИ ДОКУМЕНТИ: КОИ ЕВРОКОМЕСАРИ ИМААТ НАЈГОЛЕМ ИМОТ, ПАРИ И ВЛИЈАНИЕ
Колку е нафатиран и колку светкаат лакираните чевли на новиот тим на комесари што се надеваат да работат за Урсула фон дер Лајен? Комитетот за правни прашања на Европскиот парламент, познат како ЈУРИ, ги разгледува декларациите за интерес на сите највисоки претставници на ЕУ за да дознае.
На одлучувачкиот состанок неговите пратеници дебатираат дали 26-те потенцијални комесари се способни да ја вршат својата работа во целосна независност (претседателката Фон дер Лајен не е вклучена во процесот на проверка).
Иако ниту еден од 26-те комесари не одговори на барањето да ја сподели својата декларација, „Политико“ ги набави сите и ги прочешла, барајќи ги најинтересните детали.
Нема индикации дека некој направил нешто незаконско, но има некои детали што се истакнале кога ги разгледувале декларациите, вклучувајќи го и големото портфолио на имот на грчкиот кандидат и консултантите на нивните консултантски услуги на словенечките и португалските избраници.
КАКО СЕ ОДВИВА ПРОВЕРКАТА?
Комитетот ЈУРИ има вистинска моќ, бидејќи може да одбие кандидат доколку се открие голем конфликт на интереси. Но неговите членови имаа само три дена пред состанокот во четвртокот да прегледаат стотици страници со декларации обезбедени од самите комесари – во процес толку непроѕирен што нема простор за вистински преглед. Во наредните две недели се очекува втор состанок за продолжување на дискусиите.
На хартија, декларациите треба да вклучуваат, на пример, информации од изминатата деценија поврзани со претходните работодавци, детали за акциите во компаниите и другите средства, како и вклученоста во аналитички центри, политички партии или невладини организации. Декларациите важат и за партнерите и децата (но не и за другите членови на семејството). Правилата се доста флексибилни бидејќи комесари може да изберат да не пополнуваат одредени одговори ако сметаат дека нема конфликт на интереси.
Дали европратениците ќе го надминат напишаното и ќе направат дополнително истражување зависи од секој поединечен законодавец. Иако можат да бараат јавно достапни информации, да ги прашаат кандидатите за повеќе детали или дури и да ги повикаат на испрашување, членовите на ЈУРИ немаат моќ целосно да истражат.
Она што може да претставува конфликт на интереси е засегнато и од парламентарната политика: некои политички групи одлучуваат да не поставуваат прашања за комесар од опозициска група во замена за бесплатна пропусница за комесарот на нивната група. Преговорите не се водат јавно и декларациите се чуваат во тајност во текот на целиот процес.
– Ова е процес со длабоки недостатоци, лишен од транспарентност, каде што правилата спречуваат значајно испитување на овие декларации – рече Николас Ајоса, директор на „Транспаренси интернешнл ЕУ“.
КОМЕСАРИ ЗЕМЈОПОСЕДНИЦИ
Еве дел од интересните откритија… Гркот Апостолос Цицикостас има најимпресивен список на имоти, со четири страници од неговата декларација на која е наведена неговата делумна или целосна сопственост на 16 стана, 655.463 квадратни метри земја, шест продавници, а исто така и неколку гаражи и складишта низ цела Грција. Семејството на Цицикостас е едно од најголемите земјопоседници во земјата, со сопственост на земјиштето што датира со векови, тврди грчки функционер, кој говореше анонимно. Семејството на Цицикостас е едно од најбогатите во северна Грција.
Портфолиото на Цицикостас ќе ја вклучи туристичката индустрија, што ќе отвори прашања за одлуките што тој би можел да ги преземе, а кои би можеле да влијаат на вредноста на неговите имоти, рече европратеник што имал пристап до декларацијата, кој добил анонимност да зборува слободно. Грчкиот политичар, кој исто така изјави дека поседува акции од повеќе од 200.000 евра во различни бизниси (од млечни производи до фотоволтаична енергија), исто така доби средства од Заедничката земјоделска политика на Европа за една од неговите фарми во вредност од 18.116,3 евра. За време на објавувањето, Цицикостас не одговори на барањето за коментар.
Италијанецот Рафаеле Фито изјавил дека поседува седум стана, додека има акции во други три. Неговите недвижности, сите лоцирани во Италија, исто така вклучуваат земјиште, две гаражи и една визба. Политичарот од десничарската партија на Џорџа Мелони, кој ја направи својата кариера во јавниот сектор, се очекува да го преземе портфолиото на кохезија и реформи. Тој, исто така, изјави дека поседува 15 отсто од аптека во Бриндизи, на југот на Италија, чија вредност – од самиот Фито – се проценува на 150.000 евра. Во моментот на објавувањето Фито не одговори на барањето за коментар.
БУГАРСКАТА КОМЕСАРКА СО СТАНОВИ ВО СОФИЈА И НА ХАЛКИДИКИ
Номинираната бугарска комесарка Екатерина Захариева, исто така, очигледно воспоставила богатство со недвижен имот. Во 2008 година таа купила парцела од 6.850 квадратни метри, вклучувајќи викендичка на грчкиот полуостров Халкидики, како и стан во главниот град на нејзината земја Софија. Во периодот од 2016 до 2018 година, Захариева купила уште две куќи и парцели во Бугарија. Во моментот на објавувањето Захариева не одговорила на барањето за коментар.
Словенката Марта Кос пријавила околу еден милион евра на штедни сметки.
Други комесари исто така може да имаат богатство, но многу од нив не споделија детали за нивните средства. Актуелниот комесар Валдис Домбровскис, на пример, поднесе речиси празен формулар.
Домбровскис изјави за „Политико“: „Моите изјави за интерес се јавни веќе 10 години и се комплетирани целосно во согласност со важечките правила… Веќе 10 години служам како член на Европската комисија, соодветно нема многу минати активности што треба да се прикажат“.
Целта на деталното прикажување на имотот е да се покаже дали некој политичар има стекнато богатство од извори надвор од неговата плата за време на неговиот мандат. Но тоа исто така има цел да обезбеди добро владеење преку избегнување сомнеж кај јавноста дека не е донесена одлука за општ интерес.
Договорите на ЕУ наведуваат дека членовите на комисијата „ќе се воздржат од какви било дејства што не се во согласност со нивните должности“ и затоа се воздржуваат од какви било други професионални активности за време на нивниот мандат. За да се обезбеди тоа, декларацијата за интерес треба да содржи многу детали за да се осигури дека комесарот е исклучен од работа на одредени прашања доколку има конфликт. Во практика, ниту еден комесар не ги пополнил сите полиња во својата декларација.
ВРСКИ СО ПРИВАТНИОТ СЕКТОР
Стефан Сежурне, францускиот комесар за просперитет и конкурентност, беше меѓу оние што ветија создавање регулатор низ ЕУ, кој темелно ќе ги проверува декларациите на политичарите и ќе ја брани транспарентноста за време на неговото време како европратеник за обнова. Сепак, неговите изјави не даваат никакви индикации за неговите финансиски средства или обврски. За време на објавувањето, Сежурне не одговори на барањето за коментар.
Истото тоа важи и за Словакот Марош Шефчович, од кого Фон дер Лајен побара да го ревидира регистарот за транспарентност на ЕУ – но исто така е меѓу оние што дадоа малку детали во својата декларација. Од Шефчович е побаран коментар.
Естонката Каја Калас изјавила само дека има банкарски сметки и заштеди. Делот што се однесува на финансиските интереси на сопружниците или партнерите остана празен, и покрај контроверзноста во 2023 година околу сопственоста на нејзиниот сопруг на акции во бизнис со врски со Русија. Сепак, таа подоцна ги детализира неговите позиции во четири правни лица – „Тристок“, „Талин клуб на директори“, „АС фрам“ и „Новарија консалт“.
– Назначената за ХРВП, Калас ја пополни својата изјава за интереси како што беше побарано и таа сега е во процес на парламентарна проверка – изјави нејзиниот транзициски тим за „Политико“.
Романката Роксана Минзату, номинирана за извршен потпретседател за луѓе, вештини и подготвеност, основала консултантска куќа во април 2021 година за да им помогне на бизнисите да пристапат до фондовите на ЕУ. Таа ја пренела целосната сопственост на компанијата во февруари 2022 година, непосредно пред да ја преземе улогата на државен секретар. И покрај најавата за суспензија на активноста од јануари 2022 година, компанијата имаше приход во 2023 година – што Минзату не го пријави. За време на објавувањето, Минзату не одговори на барањето за коментар.
Португалката Марија Луис Албукерке предизвика чудење во својата земја за тоа како таа без напор скокаше напред-назад меѓу приватниот сектор и клучните владини позиции. Албукерке не го крие тоа во својата декларација, давајќи им на пратениците општ опис на нејзината претходна вклученост во компаниите. Сепак, таа испушти какви било дополнителни детали за сопственичката структура или приходите на нејзината сопствена консултантска куќа. Во сопственост на неа и нејзиниот сопруг, бизнисот заработил 170.000 долари во 2023 година и 132.000 долари во 2022 година.
Кристоф Хансен од Луксембург, потенцијалниот комесар за земјоделство, има врски од висок профил. Неговата сопруга работи како асистентка во Кабинетот на претседателката на Европскиот парламент, Роберта Мецола, а негова роднина е министерка за земјоделство на Луксембург – иако тој не го објави последниот дел, бидејќи од комесарите се бара само да откриваат детали за сопружниците и децата.
Литванецот Андриус Кубилиус, комесар за одбрана и вселена, го коосновал во 2019 година „Форумот на пријатели на европска Русија“, кој ги поддржува опозицијата и граѓанското општество во Русија. Тој, исто така, е член на здружение што се гледа како многу критично кон Кина. Кубилиус исто така беше член на меѓународниот одбор на советници на Меѓународниот републикански институт од 2016 до 2019 година. ИРИ е непрофитна група што добива федерални средства од САД за да им помогне на земјите да ги развијат механизмите на демократијата. Во моментот на објавувањето, Кубилиус не одговорил на барањето за коментар.
