- Поврзани сме повеќе од кога било, а осаменоста е сè поприсутна
Во мојата пракса, сè повеќе се среќавам со клиенти кои се чувствуваат осамено. Осаменоста не е само изолација – тоа е чувство на неприпадност, на тоа дека не сме разбрани, па дури и дека не сме прифатени. Таму каде што недостигаат длабоки емоционални врски што обезбедуваат чувство на сигурност и блискост, се јавува чувство на внатрешна празнина и тежина. За ова предупредува Ивана Периќ, дипломиран психолог и сертифициран трансакциски терапевт. Луѓето стануваат сè поосамени, и покрај фактот дека сме поповрзани од кога било.
Индивидуализам на Балканот
Таа нè потсетува дека сме создадени да градиме односи со другите и дека токму во нив најмногу ја потврдуваме нашата вредност и нашето постоење.
– Во 1950-тите се појави теоријата за афективна приврзаност и докажа дека од раѓање сме биолошки склони да бараме безбедни модели на емоционална (афективна) приврзаност, а кога не ги постигнуваме, се појавуваат несигурни модели, кои подоцна предизвикуваат проблеми во партнерските и пријателските односи – наведува Периќ.
Таа исто така нè потсетува дека правилниот целокупен психофизички развој започнува од безбедни модели на емоционална приврзаност. Начинот на кој подоцна ги регулираме емоциите во зрелоста, во голема мера зависи од тоа дали сме ја добиле оваа безбедна основа од нашите родители. За да можат родителите да ја обезбедат оваа основа, тие самите мора да имаат искуство од такви односи.
– Припадноста кон другите или заедницата, како и постигнувањето емоционални врски со другите, е од суштинско значење за една личност. Кога тоа не е случај, се јавува длабоко чувство на празнина, честопати ништожност и бесмисленост. А ова води и до депресија. Затоа е многу важно да се разбере осаменоста. Таа е празно место во нас каде што недостигаат други луѓе кои нè разбираат, прифаќаат и почитуваат. Во суштина, тоа е љубов, бидејќи љубовта е прифаќање на некого како битие со сето она што тоа битие, односно личност, претставува – вели Ивана Периќ.
На Балканот, како колективистичка култура, односно култура на заедници, индивидуализмот честопати не е добредојден. Сепак, модерната ера ја наметнува идејата дека човекот е доволен сам за себе, постојано да работи на себе, да не толерира ништо што не му се допаѓа, да бара или зграпчува сам за себе, постојано да биде најдобрата верзија од себе, да инвестира што е можно повеќе во себе…
– Сето тоа е во ред додека не стане екстремно. Иако е важно да не се толерира насилство, не смееме да ја изгубиме толеранцијата, особено кога станува збор за партнерски односи. Љубовта подразбира прифаќање на целината – и доброто и помалку доброто кај другиот. Здравите односи имаат свои предизвици. Очекувањето сè да оди по план е романтична илузија. Градењето односи бара трпение, инвестирање и надминување на пречките. Се чини дека на луѓето им станува сè потешко да формираат длабоки емоционални врски – и токму тоа ги прави осамени. Сè уште копнееме по „нашето племе“, по припадност. Поосамени сме од порано од многу причини, предупредува Периќ, додавајќи дека покрај индивидуализмот, имаме и растечка нарцисоидна култура.
Нарцисоидното растројство на личноста е во пораст
Истражувањата покажуваат дека нарцисоидното растројство на личноста е 20 пати почесто денес отколку што беше пред неколку децении. Општеството произведува нарцизам – идејата дека само нашето сопствено „јас“ е важно. Но како можеме да се поврземе ако не сакаме да се дадеме на другите, туку само очекуваме другите да ни се дадат?
Други причини се брзото темпо на живот, недостатокот на време за интимност, тензијата меѓу обврските. Честопати дури и немаме моменти на „бавно време“ – без брзање, без обврски, во кои се препуштаме на интимност.
Се покажува дека првиот чекор кон надминување на осаменоста е токму да не се негира нејзиното постоење. Да ѝ се даде име, форма, глас – и повторно да се поврземе со себе и со другите преку разбирање. Во овој поглед, улогата на терапевтот е клучна. Тоа може да биде првиот чекор кон повторно поврзување – со себеси и со другите.
Славица Ступарушиќ
