Различни гледишта за идните чекори на ЕУ во однос на новиот спор со САД
Тиери Бретон и Арно Монтебур во интервју за париски „Фигаро“ истакнаа: „Ние сме индустриски вазали на Кина и дигитални вазали на Соединетите Американски Држави; ќе завршиме сиромашни и поробени“. Поранешниот европски комесар, автор на „Десет одрекувања што ја создадоа Франција“ (Плон), и поранешниот министер за економија и индустриска обнова забележуваат значителен пад на угледот на Франција во услови на експлодирачки јавен и трговски дефицит.
Но додека првиот верува дека Европската Унија е решението, вториот, напротив, ја гледа како срж на проблемите. Тиери Бретон на трибина за „Фигаро“ уште во август годинава предупреди дека „соочена со нови закани од Доналд Трамп, Европската Унија повеќе не може да прифати покорност“.
– До кој степен ние, граѓаните на Европската Унија, ќе прифатиме покорност? Покорност до оние што сакаат да ни ги наметнат своите правила, своите закони, своето темпо. Покорност до оние што сега тврдат дека ги диктираат нашите фундаментални демократски и морални принципи, нашите правила за заедничко живеење, па дури и заштитата на нашите сопствени деца, на социјалните мрежи? Како и врз основа на што би прифатиле да ги отфрлиме нашите дигитални регулаторни закони (ДСA, ДMA), донесени со јасност, храброст и решителност од страна на огромното мнозинство од нашите европски парламентарци – нагласува Бретон.
Море од недоразбирања моментно се формира помеѓу Европа и Соединетите Американски Држави по овие прашања за дигиталната регулатива. Длабоко е жално што главните платформи, во овој случај, американските, го експлоатираат ова до крајност. Сепак, регулирањето на информацискиот простор е токму предуслов за трансформирање на меркантилистичкиот пристап на неколкумина во голем придонес кон човечкиот напредок и општото добро, констатира поранешниот еврокомесар.
– Човештвото, низ вековите, можело да ги регулира и да ги организира копнениот, морскиот и воздушниот простор. Ова е прерогатив на државите. Суверенитетот на нациите е во прашање. Да се откажеме денес од регулирањето на четвртиот простор – информацискиот простор, со тоа што ќе им оставиме на неколку приватни актери да го прават тоа наместо нас, би било историско откажување од јавното добро, од политичката амбиција, од демократското ветување. ДМА и ДСA, всушност, се едноставно транспозиција, од физичкиот простор во дигитален простор, на нашите правила на коегзистенција и нашите демократски закони. Накратко, на нашиот правен систем. Европа е првиот и единствен континент што го направил овој чекор. Може да биде горда на тоа – нагласува Бретон.
Да се потсетиме, патем, дека никогаш не постоело, и никогаш нема да има, прашање за кршење на слободата на изразување преку дигитална регулатива. Ова беше легитимна загриженост и големо барање на Европскиот парламент.
– Од каде и да доаѓаат, платформите сега мора да се потчинат на нашата демократија за да имаат можност да ги продаваат или да ги нудат своите услуги. Како континент слободен да прави свои избори и да ги поставува своите закони, Европа останува отворен пазар. Но само под услов да ги почитуваат нашите закони. Нашиот демократски суверенитет. Ова не е предмет на преговори. Не е предмет на преговори. Каде и да доаѓаат, платформите сега мора да се потчинат на нашата демократија за да имаат можност да ги продаваат или да ги нудат своите услуги. Под казна за строги санкции, кои Европската комисија е должна да ги примени внимателно во случај на прекршување – објаснува Тиери Бретон.
Договор меѓу Европа и САД: Без царински давачки, без обид да се спречи некого, без желба за забрана во нашиот европски дигитален простор. Ова е во остра спротивност со она што САД успеаја да го наметнат во физичкиот простор на стоки и производи. Нов едностран царински распоред, како што знаеме, сега силно го казнува целиот наш континент. Нè поттикнува да размислиме. Да бидеме јасни: можен беше друг пат, освен потчинувањето. Можеше да се избере друг метод, освен превентивната капитулација: тој на потврдување на динамиката на моќ меѓу партнери со споредлив углед. Зошто Европа, водечкиот трговски партнер на САД, не се третира исто како Мексико или Канада, кои имаат трговски обем со Америка сличен на нашиот? По преговорите со администрацијата на Трамп, тие успеаја да зачуваат целосно ослободување од царините. Царински давачки за повеќе од 90 отсто од нивниот извоз и од 10 до 50 отсто за остатокот од опсегот. Ова им дава просечна ефективна стапка помала од пет отсто. Ова е резултат на четиримесечен застој помеѓу Мексико Сити и Отава со Белата куќа. Конфронтацијата, далеку од тоа да биде однапред утврдена, вредеше да се бори!
Од своја страна, комисијата со право се обврза да ги започне своите преговори на иста основа – нула за нула – за многу широк и сличен опсег. Зошто Европа на крајот го спушти своето знаме за да одобри, од своја страна, царина од 15 отсто и царински давачки намалени на нула за сите американски производи, вклучително и за земјоделските производи? Понатаму, за да има корист од оваа „пријателска цена“, Европа исто така е принудена да се обврзе да купи американски гас од шкрилци и други јаглеводороди во вредност од 750 милијарди долари. И да инвестира дополнителни 200 милијарди долари годишно во американската економија, дополнувајќи го сегашниот тек од 300 милијарди долари.
Дали ова е навистина најдобриот „договор“, како што велат деновиве, на кој Европа можеше да се надева? Ни велат дека капитулацијата е подобра од неизвесноста и ризиците од трговска војна. Војната, вистина е, генерално завршува со капитулација. Но откако толку многу отстапивме за хипотетичка тарифна стабилност, со право барана од нашите бизниси, какви сигурности, какви гаранции за долгорочна одржливост стекнавме? И што ако Европа повторно биде „казнета“ затоа што не купува доволно гас од Америка? Или затоа што одлучила да даде приоритет на стотиците милијарди што се бараат преку Атлантикот за европската економија и нејзините работни места? Наводно, моравме да прифатиме понижување за да избегнеме нестабилност. Ако не се собереме, ќе имаме и понижување и нестабилност. Дали овој последен напад врз нашите дигитални закони ќе биде доволен за да нè убеди?
Дојде време да се спротивставиме. Европските сили нека се обединат и нека кажат: „Доста е, еве, доста е, дојди, дојди, дојди, ја баста“. Стани, Европа! Ова мислење на Тиери Бретон и неговата активност како еврокомесар го чинеше забрана за влез во САД. Т.Г.
