Најзначајните археолошки откритија во 2025 година вклучуваат прва гробница на фараон пронајдена по повеќе од еден век, мозаична маска од жад на мајански владетел, докази дека луѓето ја совладале уметноста на создавање оган 350.000 години порано отколку што се мислеше, ретка фреска од Помпеја, најстарите мумии во светот и најраните познати предмети распоредени за да раскажат приказна.
Археолошки моменти на годината
1. ТУРЦИЈА
Столб во форма на буквата Т, изрезбан со човечко лице, е едно од двете извонредни откритија направени оваа година на неолитското наоѓалиште Карахантепе. Другото е група изрезбани камени животни – лисица, мршојадец и диво прасе – кои датираат од пред околу 11.500 години и претставуваат најран познат пример на предмети распоредени за да пренесат наратив.
2. БЕЛИЗЕ
Тим истражувачи што вршеле ископувања во античкиот мајански град Каракол ја открија 1.700 години старата гробница на неговиот основач и владетел, Те Каб Чаак. Погребната комора содржела грнчарија, накит од жад и извонредна мозаична маска од жад и школки, која некогаш го покривала лицето на кралот.
3. ЕГИПЕТ
Археолозите идентификуваа древна гробница западно од Долината на кралевите како гробницата на кралот Тутмос II – првата гробница на фараон откриена по повеќе од еден век. Фрагменти од алабастерни садови со неговото име потврдуваат дека ова е последната кралска гробница што недостасува од 18-та египетска династија, во која спаѓа и Тутанкамон.
4. ВЕЛИКА БРИТАНИЈА
Откриени кремени со траги од оган, рачни секири и загреани седименти на поле во Источна Англија откриваат дека луѓето ја совладале уметноста на создавање оган пред 400.000 години – речиси 350.000 години порано отколку што се знаеше претходно.
5. ЈУГОИСТОЧНА АЗИЈА
Скелетни остатоци од 57 лица пронајдени на 11 локалитети низ Кина, Виетнам и Индонезија, кои датираат од преднеолитскиот период, покажуваат знаци на мумификација преку процес на сушење со чад. Некои погреби датираат од пред околу 10.000 години, што ги прави најрани познати намерно мумифицирани индивидуи во светот.
6. ИТАЛИЈА
Археолозите во Помпеја открија речиси природно големи фрески од 40–30 г. пр. н.е. што прикажуваат следбеници на Дионис – богот на виното и екстазата – како учествуваат во тајни култни ритуали. Фреските, кои покриваат три ѕида од древна сала за банкет, нудат редок увид во религиозните практики на римскиот град.
7. ИРАК
Научници што работат на монументалната задача за дигитализација на секој фрагмент од клинестото писмо што е откриен користеа вештачка интелигенција за да состават глинени фрагменти од вавилонска химна од 1000 г. пр. н.е., кои биле расфрлани низ светот. Реконструираниот текст открива поетска посвета на величественоста на градот и неговите жители.
8. КРИТ
Споменикот сличен на лавиринт на критски рид – кој се состои од осум концентрични камени ѕидови што опкружуваат сводеста централна структура – се верува дека го изградиле членови на минојската култура од бронзената доба уште во 3000 година пр. н.е. – повеќе од еден милениум пред подемот на општеството со седиште во палати, кое подоцна доминирало во минојскиот живот.
