Во една белгиска аптека, полиците се попразни од порано, а земјата, како и другите во Европската Унија, сѐ повеќе се соочува со недостиг од лекови, што ги фрустрирајќи фармацевтите и пациентите и врши притисок врз јавните здравствени служби, пренесуваат европските медиуми.
– Честопати има недостиг од неколку десетици лекови истовремено, што многу ни го отежнува животот – рече Дидие Ронсин, фармацевт во Брисел.
Критичен недостиг од 136 лека помеѓу 2022 и 2024 година
Ревизијата на ЕУ минатиот месец покажа дека недостигот е хронична главоболка низ целиот блок. Неговите 27 земји пријавија критичен недостиг од 136 лека помеѓу 2022 и 2024 година, вклучувајќи антибиотици и лекови што се користат за лекување срцеви удари, соопшти Европскиот суд на ревизори (ECA).
Критичниот недостиг значи дека нема достапна алтернатива на пазарот. Белгија пријавила најмногу случаи во Европската агенција за лекови (EMA) во 2024 година, со повеќе од десетина критични случаи.
Причината делумно лежи во проблемите со синџирот на снабдување и преголемата зависност на Европа од Азија за клучните компоненти на лековите, соопшти ECA. Пониските цени на лековите се резултат на набавка од Азија, што значи дека азиските производители сега ја снабдуваат ЕУ со 70 проценти од активните фармацевтски состојки што ѝ се потребни, според студијата цитирана во извештајот на ЕКА.
Зависноста особено е изразена во случајот со лекови против болки, како што се парацетамол или ибупрофен, и лекови што беа во критичен недостиг во последниве години, вклучувајќи некои антибиотици и салбутамол, лек за астма што се продава под брендот „вентолин“.
Неефикасност на ЕУ и поединечни преговори на националните власти
Неефикасноста на внатрешниот пазар на ЕУ исто така претставува важен фактор што придонесува за недостигот од лекови.
– Цените на лековите варираат во рамките на блокот бидејќи националните власти преговараат поединечно со производителите – објасни Оливие Делаер, извршен директор на „Фебелц“, дистрибутер на големо што снабдува околу 40 проценти од белгиските аптеки.
Како резултат на тоа, производителите имаат тенденција да испорачуваат повеќе во земјите што плаќаат повеќе, а само маргинално во оние што договориле пониски цени, за да избегнат препродажба на тие лекови за профит, рече тој.
Покрај тоа, ЕЦА изјави дека повеќето лекови имаат национални одобренија, па пакувањето значително варира меѓу земјите, што ја прави трговијата во рамките на ЕУ „поскапа и посложена“.
– Ова предизвикува таканаречени локални недостатоци, кога производот не е достапен во една земја од ЕУ, но може да се најде веднаш преку границата во друга земја членка. Тоа е растечки проблем – рече Делаер.
Околу 70 проценти од приближно еден милион повици од клиенти што компанијата ги добива годишно „се фокусирани исклучиво на недостиг од лекови“, според Делаер.
Комплициран пат до решение
Во 2024 година, фармацевтите во ЕУ поминувале просечно 11 часа неделно управувајќи со недостигот, според фармацевтската трговска група ПГЕУ.
Брисел се бори да најде решенија. Во март, Европската комисија предложи закон за критични лекови насочен кон зголемување на производството во ЕУ преку обезбедување стимулации за производителите и охрабрување на земјите членки да се откажат од цената како клучен критериум за доделување договори за јавни набавки.
По ова, во јули, следуваше „стратегија за складирање“ за координирање на резервите и обезбедување достапност на лекови и други стоки во случај на криза. Портпаролката на комисијата изјави дека Брисел е уверен дека овие и другите неодамна презентирани предлози „ќе направат значителна разлика“ и „значително ќе помогнат во решавањето на проблемот“.
Законите во моментов се преговараат со Европскиот парламент и земјите членки, што понекогаш е долг процес. Р.С.
