Режисерката Тамара Котевска годинава повторно се појави ексклузивно во „Варајати“. Нејзиниот четврти долгометражен документарен филм, кој се снима во Сибир, е селектиран на престижниот копродукциски маркет во Венеција, а годинава авторката ќе се претстави на фестивалот со два документарни филма.
По четири години поминати снимајќи ја „Медена земја“, три награди на „Санденс“ и две номинации за „оскар“, помина долго патешествие со „Одење пеш“ („The Walk“) со сириските бегалци низ Европа, филм чија премиера се случи на престижниот фестивал за документарни филмови во Њујорк, а потоа помина уште подолг пат околу светот на околу петнаесетина фестивали за документарен филм (Токио, Лос Анџелес, Англија, Франција, Јапонија, Јужна Африка, Швајцарија, Грција и други). Доби две гранпри-награди за најдобар документарен филм во Атина и во Лос Анџелес, како и награда за еден од најплодните автори во документаристиката, доделена од ТРТ во Истанбул.
Додека светската премиера на нејзиниот трет долгометражен документарен филм „Силјан“ се подготвува на 29 август во Венеција, а американската премиера во официјална селекција на Торонто, Котевска истовремено го претставува и својот нов документарен филм, кој моментално го снима во Сибир: „Мамутите што избегаа од царството на Елрих-хан“. Филмот се најде меѓу тесната селекција на копродукцискиот маркет на Венецијанскиот филмски фестивал.
Тамара не престанува неуморно да создава креативни и богато визуелни дела со ликови што се претвораат во архетип и се паметат засекогаш. Таа работи со брзина и квалитет што ретко можат да се сретнат дури и кај светските филмски автори. Со нов филм речиси секоја година, а секој од нив на фестивали од А-категорија низ светот, таа успева континуирано да ја позиционира Македонија на светската кинематографска мапа и да го одржи речиси неодржливиот стандард за квалитет во филмската индустрија.
Овој пат со својот нов документарец таа замина за Сибир, на последната точка на север на планетава на која сè уште има цивилизација. Таму Котевска и кинематографот Жан Дакар, со кого ова ѝ е веќе четврти заеднички проект („Одење пеш“, „Силјан“, како и „Човек против јато“ – новиот долгометражен филм, кој заврши со снимање годинава во август), ја следат изолираната приказна на шаманското племе Долгани, во кое постои конфликт меѓу одгледувачите на ирваси и ископувачите на мамутски заби. Во Сибир поминале еден месец, каде што живееле заедно со племето во шатори направени од еленска кожа, јаделе и ловеле заедно со нив.
Умешноста за целосно инфилтрирање, разбирање и припаѓање во животот на своите протагонисти е еден од ретките квалитети што ги поседува Котевска како автор и е тајната на создавање толку интимно блиски и магични дела, кои нѐ оставаат без здив. Котевска не прави филм поради правењето филм, за неа филмот е искусување непознати животи, антропологија и разбирање на психологијата на човештвото, како што вели таа.
Идејата и инспирацијата за овој филм потекнуваат од многу одамна. Впрочем, Котевска и кинематограферот Жан Дакар, кои се запознале на сириско-турската граница додека го снимале „Одење пеш“, откриле дека ја делат истата љубов кон Сибир и бескрајните снежни предели на северната точка на планетата, каде што, според Котевска, отсекогаш се криеле едни од најинтригантните и најмистериозни приказни, кои од многу рана возраст ѝ го одвлекувале вниманието преку страниците на списанието „Нешнал џиографик“ – омилената литература на Котевска, каде што се кријат најфасцинантните приказни за човекот и природата и кое има направено најголемо влијание врз нејзиниот живот и изборот за она со што се занимава денес.
Заедно со кинематограферот Жан Дакар се препознале во сензибилитетот на правење филмови и набрзо решиле да се впуштат во авантурата да направат филм на Сибир. И двајцата ја делат истата фасцинација од холандскиот фотограф и антрополог Џими Нелсон и неговата колекција „Пред да исчезнат“ („Before They Pass Away“).
Тие три години се обидувале да го направат овој филм. По долг и речиси невозможен процес на барање каков било контакт за да дојдат до племето Долгани, упорноста на Котевска ја носи до човек оженет за жена од племето, кој им овозможува контакт со заедницата во Сибир. Но започна војната во Русија и тие повторно не можеа да заминат. Конечно, во 2024 година успеваат да го направат своето прво патување и се враќаат со чудесен материјал, кој веднаш ги позиционира меѓу најпрестижните проекти селектирани на неколку светски фестивали и фондови за развој.
Котевска и овој пат се појавува во улога на режисер и продуцент на филмот. Досега проектот е поддржан исклучиво од приватни финансии на авторите и копродуцентите, бидејќи повеќето институции и национални фондови биле исклучително скептични да се впуштат во толку ризичен проект. Проектот моментално е во потрага по партнери и финансиери за да продолжат со снимање во ноември. Котевска и Дакар се подготвуваат за арктичка обука во Норвешка за да можат да продолжат со снимање на температури од минус шеесет во ноември и да тргнат на патување што трае четири дена за да се стигне до најсеверната точка на сибирската тундра.
