Локални избори во Турција
Главната опозициска партија во Турција забележа големи победи на изборите во градовите Истанбул и Анкара. Резултатите од изборите претставуваат сериозен удар за Реџеп Таип Ердоган, кој се надеваше дека ќе ја врати контролата врз градовите помалку од една година откако побара трет претседателски мандат. Тој ја водеше кампањата за победа во Истанбул, каде што порасна и стана градоначалник.
Но Екрем Имамоглу, кој прв го освои градот во 2019 година, постигна втора победа за секуларната опозиција ЦХП.
Ердоган вети нова ера во турскиот мегаград, со речиси 16 милиони жители, но актуелниот градоначалник на Истанбул обезбеди повеќе од 50 отсто од гласовите, победувајќи го кандидатот на претседателот на партијата АК со повеќе од 11 поени и речиси еден милион гласа.
Ова беше исто така првпат откако Ердоган дојде на власт, пред 21 година, неговата партија да биде поразена низ целата земја на гласачките кутии.
Во главниот град Анкара, опозицискиот градоначалник Мансур Јавас беше толку далеку пред својот ривал, со 60 отсто, што прогласи победа кога имаше пребројано помалку од половина гласови. Поддржувачите ги блокираа сите главни патишта во градот, веејќи знамиња и свирејќи со сирените на автомобилите.
Републиканската народна партија (ЦХП) повторно победи во Измир, Адана и одморалиштето Анталија. Значајно, исто така, ја доби контролата врз четвртиот по големина турски град Бурса и Баликесир на северозапад, како и Адијаман, кој беше силно погоден од минатогодишниот двоен земјотрес на југоисток.
Претседателот Ердоган (70) призна дека изборите не поминале како што се надевал, но им рече на поддржувачите во Анкара дека тоа ќе означи „не крај за нас, туку пресвртница“. Тој отсекогаш се потпирал на „народната волја“ за својот авторитет и им рекол на поддржувачите дека и сега ќе го почитува електоратот.
За време на Реџеп Таип Ердоган, турското претседателство собра огромни овластувања, заменувајќи го премиерот. Но, во градовите, директно избраните градоначалници сè уште имаат значително влијание.
За време на изборната кампања, Ердоган рече дека ова ќе биде негова последна, бидејќи неговиот претседателски мандат завршува во 2028 година.
Но критичарите веруваа дека победата ќе го охрабри да го ревидира Уставот за да може повторно да се кандидира. По ваквиот драматичен пораз, сето тоа изгледа малку неверојатно.
Политикологот Берк Есен рече дека опозициската ЦХП го донела „најголемиот изборен пораз во кариерата на Ердоган“ и ги постигнала своите најдобри резултати од 1977 година.
Исходот беше голем успех за претседателот на ЦХП, Озгур Озел, кој ги пофали гласачите што решија да го променат ликот на Турција во историското гласање: „Тие сакаат да ја отворат вратата за нова политичка клима во нашата земја“.
Толпата во Истанбул се собра пред градското собрание во Сарачане, една од најстарите области во Истанбул.
Тие вееја турски знамиња и транспаренти на кои се гледа сликата на Екрем Имамоглу покрај турскиот основач Кемал Ататурк, чиј плакат беше обвиткан по ѕидовите на зградата на локалната власт.
– Можам да кажам дека довербата и вербата на нашите граѓани во нас се наградени – рече Имамоглу.
И тој и Мансур Јавас се сметаат за потенцијални кандидати да се кандидираат за претседателската функција во 2028 година.
„Сè ќе биде добро“, скандираа поддржувачите на Имамоглу додека танцуваа на тапани и кларинети во Сарачане, една од најстарите области во Истанбул.
Актуелниот градоначалник на Истанбул првпат го употреби слоганот кога го освои градот од партијата на Ердоган пред пет години. Некои од транспарентите во Сарачане го користеа неговиот сегашен слоган „Полна брзина напред“.
– Тоа се само локални избори, но победата на опозицијата во големите градови е значајна демонстрација на сила против владејачката партија – рече поддржувачот на Имамоглу, Јесим Албајрак (25), за Би-би-си.
Мехмет Банкаџи (27) изјави дека Турција имаше потреба од промени.
– Ако Имамоглу или Мансур Јавас беа кандидат на ЦХП на минатогодишните претседателски избори, тие дефинитивно ќе победеа – рече Банкаџи.
Истанбул е домаќин на една петтина од населението на Турција од речиси 85 милиони луѓе. Контролирајте го градот и вие контролирате значителен дел од економијата на Турција, вклучувајќи ги трговијата, туризмот и финансиите.
Пред пет години, Имамоглу го поништи долгогодишното владеење на партијата АК во Истанбул со поддршка на други опозициски партии. Но тоа опозициско единство се распадна по минатогодишниот пораз на претседателските избори и партијата АК имаше големи надежи да ја поништи неговата победа во 2019 година.
Додека широки делови од западниот, јужниот и северниот дел на Турција сега се под контрола на опозициската ЦХП, прокурдската партија Дем доби контрола врз поголемиот дел од југоисточната област.
Партијата АК на Ердоган продолжува да доминира во централна Турција и имаше поголем успех во областите на југоисточниот дел уништени од двојниот земјотрес во февруари 2023 година, вклучувајќи ги градовите Кахраманмарас и Газијантеп, иако ја изгуби контролата над Адијаман.
Говорејќи од балконот на неговото партиско седиште во Анкара, тој вети дека ќе ги искористи четирите години пред следните претседателски избори за „да се обновиме и да ги надоместиме нашите грешки“.
Неговите поддржувачи возвратија: „Стојте мирно, овој народ е со вас“.
Околу 61 милион Турци имаа право да учествуваат на изборите во неделата, а повеќе од еден милион млади гласачи за првпат го дадоа својот глас. Одзивот беше проценет на повеќе од 77 отсто во 81 провинција во земјата.
