Една од најголемите озонски дупки е забележана оваа година над Антарктикот, според мерењата на сателитот „Коперник Сентинел-5П“, кој ѝ припаѓа на Европската вселенска агенција (ЕСА).
На 16 септември 2023 година, зоната на осиромашување на озонската обвивка, како што научниците ја нарекуваат озонската дупка, порасна на големина од 26 милиони квадратни километри.
Озонската дупка е дел од Земјината стратосфера каде што концентрацијата на молекулите на озонот (О3) е значително помала. Озонската обвивка значително се намалува во некои делови од стратосферата, иако технички не е дупка. Апсорбирајќи го најголемиот дел од штетното ултравиолетово (УВ) зрачење на сонцето, озонската обвивка, како дел од атмосферата на Земјата со релативно висока концентрација на молекули на озон, игра клучна улога во зачувувањето на животот на нашата планета.
Хлорофлуоројаглеродите (ЦФЦ) се најпознатите супстанции што ја оштетуваат озонската обвивка (ОДС) и се главните виновници за озонската дупка. Овие супстанции завршуваат во стратосферата откако ќе се испуштат во атмосферата, каде што УВ-зрачењето ги разградува. Со ослободување атоми на хлор, овој механизам каталитички ги уништува молекулите на озонот.
Постоењето на арктичката озонска дупка за првпат беше откриено во 1980-тите години кога научниците забележаа брз и драматичен пад на концентрацијата на озон над Арктикот во текот на пролетните месеци.
Постојат значителни ефекти од осиромашувањето на озонот врз животот на Земјата. Зголеменото површинско УВ-зрачење може да влијае на живите суштества вклучувајќи ги и луѓето и да предизвика рак на кожата. Исто така, ги оштетува копнените и водните екосистеми и земјоделски култури.
Меѓународниот договор наречен Монтреалски протокол беше усвоен во 1987 година и има цел постепено да ги укине производството и потрошувачката на ОДС. Неодамнешните извештаи покажаа дека озонската обвивка постепено се обновува како резултат на огромната ефикасност во намалувањето на емисиите на ОДС.
Меѓутоа, новите податоци не се толку позитивни бидејќи ЕСА тврди дека силата на моќниот ветерен појас што циркулира над регионот на Антарктикот во голема мера влијае на варијабилноста на големината на озонската дупка. Високите температурни варијации помеѓу поларните и средните географски широчини и ротациите на Земјата придонесуваат за развојот на оваа зона на силен ветер.
Силните ветрови создаваат бариера што ја спречува размената на воздушни маси помеѓу поларните и умерените географски широчини. Во текот на зимата, воздушните маси се ладат и остануваат изолирани над поларните региони.
Невообичаените обрасци на озонот оваа година можеби се поврзани со ерупцијата на вулканот Хунга Тонга-Хунга Хаапаи во јануари 2022 година, но нема конкретни докази.
Менаџерот на сателитот „Коперник Сентинел-5П“ на ЕСА, Клаус Зехнер, рече дека податоците на сателитот обезбедуваат прецизни средства за следење на појавата на озонските дупки од вселената. Сепак, феноменот на озонската дупка не може да се користи за следење на глобалните промени на озонот, бидејќи тие се одредуваат од јачината на регионалните полиња на ветерот што течат околу поларните региони.
